CAPUT VIII.

De moriar chiarum conservatione.

ANTIQUA TRANSLATIO.

a Salvantur autem palam, ut simpliciter quidem est dicere, ex contrariis.

b Ut autem secundum unumquodque, eo quod est regna quidem ducere ad moderatius. Quanto enim pauciorum fuerint domini, ampliori tempore necessarium manere omnium principatum. Ipsi enim et fiunt minus despotici, et moribus aequi magis, et a subditis invidetur eis minus.

c Propter haec enim et circa Molossos multo tempore regnum permansit, et quod Lacedaemoniorum : propterea quod a principio in duas partes divisus fuit principatus : et rursum Theopompo moderante et in aliis, et instituente Ephororum principatum : a potestate enim auferens auxit tempore regnum : quare modo quodam fecit non minus, sed. majus ipsum : quod quidem et ad uxorem respondisse dicunt ipsum, quae dixerat " Si nihil verecundatur minus regnum tradens filiis quam a patre accepit. -

LEONARDI ARETINI TRANSLATIO.

Servantur autem simpliciter loquendo ex contrariis.

Singulariter autem loquendo, per deductionem illarum ad mediocrem modum. Quanto enim magis restringitur potestas omnis, tanto majori tempore necesse est eam durare. Nam et ipsi qui regunt, minus superbiunt, magisque moderati fiunt : et illi qui reguntur, invident minus.

Propter hoc enim et apud Molossos longo tempore duraverunt reges, et apud Lacedaemonios : quod ab initio statim in duas partes divisa fuerit regia potestas : et post Theopompus ad mediocritatem magis illam deducens, Ephoros superaddidit : potestate quidem minuens, sed tempore augens regiam auctoritatem : ut faceret eam quodammodo non minorem, sed majorem : ut ad uxorem respondisse ferunt dicentem, " An non erubesceret quod filiis minorem potestatem regiam derelinqueret quam a parentibus ipse

Non oportet hoc dicere, trado enim diuturnius. " d Tyrannides autem salvantur secundum duos modos contrariissimos, quorum alter est qui traditus est, et secundum quem dispensant plurimi tyrannorum principatum. Horum autem multa aiunt instituisse Periandrum Corinthium : multa enim talia est accipere et a principatu Persarum. Sunt autem et olim dicta ad salvationem, ut possibile est, tyrannidis, excellentes perimere, et sapientes destruere, et neque communicationes sinere, neque sodalitatem, neque disciplinam, neque aliud nihil tale, sed omnia cavere, unde consueverunt fieri duo, sapientia, et persuasio. Et neque scholas, neque alias collectiones permittere fieri vacativas.

e Et omnia facere, ex quibus quam maxime ignoti invicem erunt omnes : notitia enim fidem facit magis ad invi-

f Et praefectos populi semper palam esse, commorari circa januas : sic enim minime latebit quid agunt.

g Et deprehendere si assuefiant modicum semper servientes. Et alia quaecumque talia Persica et barbara tyrannica sunt: omnia enim idem possunt.

h Et tentare non latere quaecumque exstiterit quis dicens, vel agens subditorum, sed esse attentos, velut circa Syracusanos vocati Podagogides, et auribus audientes, quos misit Hieron ubi fuerit aliqua congregatio, et collectio. Confident enim minus timentes tales : et si confidant, latebunt minus.

i Et criminari invicem, et turbare, et amicos cum amicis, et populum cum insignibus, et divites cum seipsis.

accepisset ? - Non profecto, inquit, nam relinquo eis multo durabiliorem. "

Tyrannides vero servantur duobus modis inter se contrariissimis, quorum alter est is quem per successionem traditum plurimi tyrannorum observant. Horum autem multa constituisse ferunt Periandrum Corinthium. Multa etiam ex gubernatione Persarum est assumere. Sunt autem haec illa perniciosa quae supra retulimus, omni conatu a tyrannis fieri, quo dominationem retineant, veluti potentiores decerpere, et sapientes perimere, et neque comessationes permittere, neque sodalitates, neque disciplinam, neque aliud quidquam tale, sed omnia cavere, unde consueverint oriri inter cives intelligentia et fides. Et neque scholas, neque conventus aliquos scholasticos fieri concedere.

Et omnia facere, ex quibus cives inter se quam maxime incogniti sint : cognitio enim fidem generat inter ipsos.

Et satellites ejus apparere semper ac versari foris, quo minus latere possit quid quisque agat.

Assuescantque animum submittere per servitutem continuam. Et alia quaecumque talia Persica et barbara, tyrannidis sunt : cuncta enim idem valent.

Et ne lateant conari, quaecumque quis dixerit, aut fecerit, sed esse exploratores, quemadmodum Syracusis hi qui ductores nuncupabantur,et auriculam, quos submittebat Hieron ubicumque foret congregatio aliqua, vel conversatio. Minus enim audent, qui talia formidant, et si audeant, minus latere possunt.

Calumniari quoque invicem, et collidere amicos cum amicis, et plebem cum nobilitate, et divites inter seipsos.

k Et pauperes facere subditos tyrannicum, quatenus neque custodia alatur.

I Et occupati circa quotidiana non vacantes sint ad machinantium. Exemplum autem hujus, tyrannides quae circa aegyptum, anathemata Cypselidarum, et Olympii aedificatio a Pisistratidibus, et eorum quae de Samo opera multi imperii. Omnia enim haec possunt idem, scilicet non vacationem et penuriam subditorum.

m Et illatio vectigalium, velut in Syracusis. In quinque enim annis sub Dionysio substantiam omnem inferri accidit.

n Adhuc autem et bellorum procurator tyrannus, ut utique sine vacatione sint, et permaneant in indigentia praesidis existentes.

o Et regnum quidem salvatur per amicos : tyrannicum autem maxime discredere amicis, tamquam volentibus quidem omnibus, potentibus autem iis maxime.

p Et adhuc quae circa democratiam fiunt ultimam, tyrannica sunt omnia. Et gjaiaecocratia circa domos, ut enuntient contra viros.

q Et servorum remissio propter eamdem causam. Neque enim machinantur servi et mulieres contra tyrannos, gaudentes, quia necessarium benevolos esse, et tyrannidibus et democratiis.

r Etenim AdminBookmark vult esse monarchus.

Propter quod et adulator apud utrasque est honoratus, apud AdminBookmark quidem dema- gogus (est enim demagogus AdminBookmark adula-

tor), apud tyrannos autem qui humiliter

Et subditos ad paupertatem redigere tyrannicae est pravitatis, ut neque sumptus fiat in custodia.

Et illi quotidianis molestiis occupati, vacare non possunt ad consilia contra tyrannos ineunda. Exemplum hujusmodi sunt Pyramides aegypti, et donaria Cypselidarum, et Olympi aedificatio a Pisistratidis facta, et Polycratis opera circa Samum. Haec enim omnia fuerunt instituta ad otium et quietem populorum tollendam.

Et ad inducendam paupertatem per tributorum pensionem, ut etiam Syracusis factum est. Dionysio enim eam civitatem tenente, contingit Syracusanos in quinque annorum tempore cunctas facultates suas in solvendis tributis consumpsisse.

Studet etiam bellum concitare tyrannus, ut negotiis occupentur cives, et indigentia detineantur.

Et regnum quidem per amicos salvatur : tyranni autem est maxime amicis diffidere, quasi velint omnes, possint autem maxime amici eum subvertere.

Et quae fiunt circa ultimam popularem gubernationem, tyrannica sunt omnia, ut potentia mulierum domi, quo revelent virorum secreta.

Et manumissio servorum eadem de causa. Non enim insidiantur servi et mulieres tyranno, et si prospere degant, necesse est benevolos fore, et erga tyrannidem, et erga popularem statum.

Nam et populus dominus esse vult. Ex quo fit, ut adulatores apud utrosque in honore habeantur. Est enim qui populum colit et ducit, populi adulator, tyrannorum vero, qui assentando con- colloquuntur, quod quidem. est opus adulationis. Etenim propter hoc AdminBookmark , id est, malorum amicus est tyrannus :

adulationem enim recipientes gaudent : hoc autem nullus utique faciet sensum habens liberum, sed amant qui AdminBookmark ,

si non adulentur.

s Et opportuni maligni ad maligna : " clavo enim clavus, " sicut Proverbium. Et nullo gaudere venerabili, neque libero, tyrannicum. Ipsum enim esse solum vult tyrannus. Qui autem contra venerabilis et liberalis, aufert excellentiam et quod despoticum tyrannidis. Odiunt igitur quemadmodum dissolventes principatum.

t Et uti conviviis. Et condiuturnitari extraneis magis quam civibus, tyrannicum, tamquam hos quidem adversarios, hos autem non contrariantes. Haec et talia, tyrannica quidem et salvativa principatus. Nihil autem deficit magis malignitatis.

u Sunt autem, ut est dicere, omnia haec comprehensa tribus speciebus : conjecturat enim tyrannus tria. Unum et quidem ut modica sapiant subditi : nulli enim utique pusillanimis insidiabitur. Secundum autem, ut discredant invicem : non dissolvitur enim prius tyrannus, antequam credant aliqui sibi ipsis. Propter quod et Iirtstxstcrf, adversantur tamquam nocivis ad principatum, non solum propterea quod, non volunt subjici despotice, sed et quia fideles sunt sibiipsis, et aliis, et quia non produnt, neque seipsos, neque alios. Tertium autem negotiorum impossibilitas : nullus enim manum mittit ad impossibilia : quare neque tyrannidem dissolvere, non existente potentia.

x Ad quos quidem igitur reducantur volita tyrannorum, isti tres existunt entes : omnes enim utique reducet quis ty-

versatur, quod est opus adulatoris. Nam propter hoc pravos amicos habent tyranni, quod adulationibus gaudent. Id autem nemo faceret qui mentem haberet . libero homine dignam : sed amant boni viri, vel non adulantur.

Et utiles pravi ad prava. " Clavus enim clavo, " ut dictat Proverbium. Nullo quidem honesto, nulloque libero delectari, tyrannicum est. Se enim solum esse talem putat tyrannus. Qui autem subditorum vel honestati student vel libertati, minuere excellentiam et praeeminentiam tyranni videntur. Oderunt ergo illos tyranni, tamquam eversuros potestatis sua).

Peregrinos etiam in convivia, et familiarem usum magis recipere, quam cives, tyrannorum est, quasi illos quidem habeant hostes, hos vero non adversantes. Haec et hujusmodi a tyrannis fiunt pro dominatione retinenda, nec quidquam omittunt pravitatis.

Sunt autem, ut ita dixerim, haec omnia tribus speciebus comprehensa. Tria enim conjectat tyrannus. Unum, ut animos imminuat civium : nemo enim parvi animi contra tyrannum insurgit. Secundum, ut cives inter se diffidentes reddat, Non evertitur enim tyrannus, nisi civium aliqui inter se fidem habeant. Quapropter et bonos viros prosequitur, quasi pestiferos et adversarios dominationi suae, non solum quia non acquiescunt in. servitute vivere, verum etiam quia fides eis et inter se et ab aliis plurima adhibetur, neque accusant alios, neque ipsi inter se accusantur. Tertium, impotentia agendi: nemo enim sibi impossibilia aggreditur : itaque neque tyrannidem tollere, si potentia desit.

Ad quos ergo fines referantur tyrannorum consilia, tres isti sunt. Ad has enim suppositiones tyrannica redigi possunt rannica ad has hypotheses, hoc quidem

ut non credant invicem, hoc autem ut non possint, hoc ut parum sapiant. Unus quidem igitur modus, per quem fit salvatio tyra.nnid.ibus , talis est. Alius autem, ut ex contrario dictis habet curam. Est autem accipere ipsum ex corruptione regnorum. Sicut e+9nim unus modus corruptionis regni, facere magis tyrannicum principatum : sic tyrannidis salvatio, facere ipsum magis regalem, unius servantem solum potentiam, ut principetur non solum volentibus, sed et nolentibus: praetendens enim et hoc praetendit et tyrannizare. y Sed haec quidem sicut suppositionem oportet manere, alia autem haec quidem facere, haec autem videri simulantem, quod regale bene.

z Primo quidem ut videatur curare communia, nequo expendat gratuita talia, in quibus multitudines moleste ferant, quando ab ipsis quidem accipiunt operantibus et laborantibus assidue : dant autem meretricibus, et extraneis, et artificibus copiose.

aa R ationemque reddat acceptorum et expensarum, quod quidem jam fecerunt quidam tyrannorum : sic enim utique quod dispensans oeconomus, sed non tyrannus esse videbitur.

bb Non oportet autem timere, ne forte deficiat pecuniis, dominus existens civitatis : sed extorquentibus tyrannis a domo, et expedit hoc magis quam delinquere, cum congregaverunt. Minus enim utique, qui servant, insilient rebus. Sunt autem tyrannorum qui servant terribiliores egredientibus a populo, quam civibus : ii quidem enim peregrinantur, hi autem subsistunt.

cc Deinde introitus oportet videri

universa, partim ne confidant inter se cives, partim ut potentia eis desit, partim ut pusillanimes efficiantur. Unus ergo modus, quo utuntur tyranni, talis est. Alter vero modus contrarius istis quae dicta sunt, diligentiam facit. Est autem deprehendere ipsum ex regnorum corruptione. Ut enim regni modus corruptionis unus est, gubernationem ipsam regiam magis reducere ad tyrannicam : ita tyrannidis conservatio est, ad regiam gubernationem magis eam referre, unum solummodo custodientem, ut potentiam retineat, per quam non modo volentibus, verum etiam nolentibus dominari possit : nam si hanc abjiciat, simul abjicit et tyrannum esse.

Sed hoc tamquam suppositionem quamdam manere oportet, caetera vero partim facere, partim quam optime simulare, ut regia gubernatio videatur.

Primum enim videri communium commodrum curam habere, non effundentem largitiones tantas ut cives moleste ferant : quando quidem ab illis capitur operantibus ac laborantibus in sua tenuitate : donant vero scortis, et peregrinis, et histrionibus effuse.

Rationem reddentem eorum quae acceperit, et expenderit, quod jam factum est

a quibusdam tyrannis : sic enim administrans, non tyrannus videbitur, sed legitimus gubernator.

Nec erit ei formidandum, ne quandoque sibi desint pecuniae, cum sit dominus civitatis : sed dispergontibus tyrannis ex propria domo , et prodest hoc magis quam relinquere congregatas. Minus enim custodes ipsi contra tyrannum insurgerent. Sunt autem formidabiliores absentibus tyrannis, qui custodiunt, quam cives : nam illi quidem simul absunt, hi autem remanent.

Deinde reditus et impensas apparere colligere dispensationis gratia, et si aliquando opportunum fuerit, uti ad bellicas opportunitates. Universaliter autem exhibere seipsum custodem et camerarium, tamquam communium, sed non tamquam propriorum.

dd Et videri non saevus, sed reverendus. Adhuc autem talem, ut non timeant occurrentes, sed magis verecundentur. Hoc tamen adipisci non facile, non existentem, facile contemptibilem. Propter quod oportet, etsi non aliarum virtutum curam habeat, tamen politicae, et opinionem efficere de se ipso talem.

ee Adhuc autem non solum ipsum videri, nullum subditorum injuriantem,

neque juvenculam, sed neque alium ullum eorum qui circa ipsum.

ff Similiter autem et habere uxores familiares ad eas quae aliorum, tamquam et propter uxorum injurias multae tyrannides perierunt, gg Et circa fruitiones corporales comtrarium facere, quam nunc quidam tyrannorum faciunt (non solum enim mox diluculo hoc faciunt, et continue multis diebus, sed etiam videri aliis volunt hoc operantes, ut tamquam felices et beatos admirentur.)

hh Sed maxime quidem moderatos esse talibus : si autem non, tunc videri aliis diffugere. Neque enim facile invasibilis, neque facile contemptibilis, .qui sobrius, sed qui ebrius : neque qui vigil, sed dormiens.

ii Contrarium faciendum olim dictis fere omnibus : praeparare enim oportet et ornare civitatem, tamquam procuratorem existentem, et non tyrannum.

kk Adhuc autem quae ad Deos videri semper in studio habentem differenter : minus enim timent pati aliquid iniquum oportet, tum gratia diligentes administrationis, tum etiam ut si quando foret opus, illis uti possit ad belli necessitates, omninoque seipsum praebere custodem et quaestorem, non ut suarum pecuniarum, sed ut communium, et publicarum.

Et videri velle non asperum, sed cum gravitate honestum, et talem, ut eum non timeant obvii, sed magis revereantur. Hoc autem non facile est eum assequi, qui foret contemnendus. Quapropter opus est, ut si non aliarum virtutum, at saltem civilis eum curam habere, ac talem de seipso opinionem afferre.

Insuper non solum ipsum videri, nulli protinus civium contumetiam facere, sed etiam nemini illorum qui circa eum sunt.

Eodemque modo se habere mulieres suas erga caeteras mulieres : nam. et per contumelias mulierum peramltae jam tyrannides perierunt.

Et circa voluptates corporis contrarium facere, quam nunc faciant quidam tyranni (non solum enim statim ab aurora id agunt, convivanturque per dies plures, verum etiam apparere volunt aliis, quod ita faciunt, ut tamquam felices beatosque admirentur.)

Sed in. talibus maxima erit moderatio adhibenda vel saltem videri illa fugere. Non enim faciliter invadi potest, nec faciliter contemni, qui sobrius sit, sed qui ebrius : neque qui vigilet, sed qui dormiat.

Contrariumque agendum est supra dictorum fere omnium. Corroboranda enim et ornanda civitas est ab eo, tamquam a curatore, ac non tyranno.

Videri etiam oportet ipsum erga religionem deorum affici vehementer : minus enim formidabunt populi, ne quid

a talibus, si deicolam putant esse principem, et curare de Diis, et machinantur minus, tamquam habeat propugnatores etiam Deos.

II Oportet autem sine insipientia videri talem, bonosque circa aliquid factos honorare, ita ut putentur numquam honorari magis a civibus suae legis existentibus.

mm Et tales quidem honores distribuere ipsum : supplicia autem per alios principes et praetoria.

nn Communis autem custodia omnis monarchiae, nullum, virum facere magnum, sed siquidem plures : servabunt enim invicem.

oo Si aliquid forte oporteat facere magnum, nequaquam secundum morem audacem : maxime enim invasivus talis mos penes omnes actiones.

pp Et si a potentatu aliquem videatur dimittere, gradatim hoc agere, et non totam simul auferre potestatem.

qq Adhuc autem omnem quidem injuriam cohibere, praecipue autem duas, eam scilicet, quae in corpus flagellationem, et eam, quae in aetatem. Maxime autem hanc faciendum reverentiam circa amatores honoris : eam quidem enim quae ad pecunias, minorationem, amatores pecuniarum ferunt graviter : eam autem quae ad inhonorationem, amatores honoris et AdminBookmark hominum. Propter quod quidem non uti oportet talibus, aut supplicia videri facientem patriae, et non propter parvipensionem. Eas autem quae ad aetatem, collocutiones, propter amativas causas, sed non propter potestatem : totaliter enim reputatas inhonorationes redimere majoribus honoribus.

contra justitiam fiat, si religioni deditum illum existimant, ac deorum timorem habere, minusque contra illum audebunt insurgere, quasi Deos habeat propitios et faventes.

Verumtamen oportet sine improbitate talem videri, atque eos viros qui aliqua in re laudabiliter se gesserint, honorare, ita ut non existiment umquam se magis honorari a civibus iis in libertate degentibus potuisse.

Hos autem honores ipsemet tribuere debet tyrannus : poenas vero et animadversiones per alios infligere, per magistratus videlicet, et judicia.

Communis vero custodia omnis dominationis unius est, neminem unum prae caeteris magnum facere, sed plures : nam se invicem custodient.

Quod si quem extollere oporteat, non tamen eum qui sit moribus audax : nam hujusmodi homines aptissimi sunt ad invadendum circa res omnes.

Si vero cujusquam potentia minuenda est, modice ac non uno simul impetu omnis potestas est auferenda.

Insuper ab omni contumelia abstinendum, praecipue tamen a duabus, ne in corpus flagris, neve in aetatem libidine insultet. Maximeque id cavendum in illis hominibus qui honorem magnifaciunt : nam in pecunias illatam injuriam, avari homines graviter ferunt : in honorem vero illatam, et qui boni sunt viri, et qui honorem magnifaciunt, permoleste patiuntur. Quapropter aut non hujusmodi hominum opera utendum est, aut animadversiones in illos patrio more ac sine ulla contumelia sunt faciendae. In aetatem vero ex amore sit conversatio, non ex licentia. Denique hoc dedecoris impensione majorum bonorum est redimendum.

rr Invadentium autem ad corporis differentiam, hi maxime terribiles, et indigent ampliori custodia, quicumque non eligunt acquirere vivere cum peremerint. Propter quod maxime vereri oportet putantes injuriam pati, aut ipsos, aut eos quorum curantes existunt : non parcunt enim sibiipsis, qui propter furorem invadunt, sicut et Heraclitus dixit, dicens difficile esse cum furore pugnare, animae enim pretium fieri.

ss Quoniam autem civitates ex duabus partibus constitutae sunt, ex egenis hominibus et opulentis, maxime quidem utrosque oportet existimare salvari propter principatum, et alios ab aliis injustum pati nihil. Quicumque autem fuerint valentiores, hos proprios facere maxime principatus : quod si hoc exstiterit rebus, neque servorum liberationem facere tyrannum, neque armorum ablationem. Sufficiens enim altera pars apposita ad potentiam, ut valentiores sint insurgentibus.

tt Superfluum autem dicere per singula talium. Intentio enim manifesta : quia oportet non tyrannicum, sed oeconomum et regalem videri esse subditis, et non suum curantem, sed procuratorem, et mediocritates vitae persequi, non excellentias.

un Adhuc autem insignes quidem affari, multos autem demagogizare : ex his enim necessarium non solum principatum esse pulchriorem, et magis zelabilem, quam quod meliores principentur, et non humiles, neque odio habitum et timore perseverare, sed et principatum esse durabiliorem.

Eorum autem qui ad vim inferendam contra corpus tyranni insurgunt, illi sunt formidandi et cavendi, qui ita dispositi sunt ut amplius vivere non curent, cum occiderint. Quapropter maxime cavendum est ab his qui vel ipsos, vel eos quos habebant carissimos, contumelia affectos putant: sine ulla enim cura propriae salutis irruunt, qui per indignationem et iram aggrediuntur, quemadmodum et Heraclitus inquit, durum esse dicens pugnare adversus iram, vita enim id emi.

Cum vero civitates ex duabus constiteterint partibus, ex inopibus scilicet, et opulentis, maxime quidem de utriusque partis salute cogitandum est ab eo qui gubernat, et alteros ab alteris nulla injuria affici. Quicumque tamen eorum sint potentiores, hi praecipue sunt gubernatione vindicandi, ac velut proprii efficiendi : nam si hoc exstiterit, neque servorum liberationem facere compelletur tyrannus, neque arma adimere. Altera namque pars tyranni potentiae adjuncta, sufficiens erit ad superandum eos qui contra insurgere vellent.

Superfluum autem, particulariter dicere de omnibus istis. Intentio enim manifesta est, quod oportet non tyrannicum, sed tamquam patremfamilias, et regem esse putari ab illis qui sub eo sunt, nec pro se capientem, sed pro communis utilitatis tutela et cura, et mediocritates in vita sequi, non excessus.

Praeterea egregios viros per familiaritatem sibi conjungere, plebem vero, ac multitudinem per favorem et gratiam in obsequio retinere : ex his enim necesse est, non solum dominationem ejus esse pulchriorem et optabiliorem, ex eo quia melioribus imperet, et non abjectis, neque afflictis, neque ex eo quod ipse, neque odio sit, neque formidetur, verum etiam ex eo quod longiorem ac durabiliorem ejus dominationem fore contingat.

xx Adhuc autem ipsum disponere secundum morem, vel bene ab virtutem, vel semibonum existentem, et non malignum, sed semimalignum.

yy Equidem omnibus malis politiis, paucioris temporis sunt oligarchia, et tyrannis, zz Plurimo enim tempore fuit, quae circa Sicyonem tyrannis, quae Orthagori puerorum, et ipsius Orthagori : permansit enim ipsa annis centum. Hujus autem causa, quia subditis utebantur moderate, et multis legibus serviebant: et quia bellicosus fuit Clisthenes, non fuit facile contemptibilis, et quantum ad multa curis demagogizabat. Dicitur igitur Clisthenes, respondentem de victoria, ipsum quomodo coronavit. Quidam autem aiunt esse imaginem ejus, qui judicavit sic, statuam quae in foro sedet. Aiunt autem et Pisistratum aliquando sustinuisse sententiam, cum esset vocatus ad Areopagum.

aaa Secunda autem circa Corinthum, quae Cypselidarum. Et enim haec perseveravit armis septuaginta tribus, et mensibus sex. Cypselus quidem tyrannizavit annis triginta. Periander autem quadraginta quatuor. Psammetius autem qui Gordiae, annis tribus. Causae autem eaedem, et hujus. Cypselus quidem enim demagogus erat, et a principio permansit sine armorum custodia. Periander autem fuit quidem tyrannicus, sed bellicosus.

bbb Tertia autem, quae Pisistratida-

rum Athenis, non fuit vero continua. Bis enim fuit Pisistratus tyrannizans : ita ut in annis triginta tribus, decem et septem annis tyrannizavit : pueri autem decem et octo : quare omnes anni fuerunt triginta et quinque.

Insuper moribus talem esse, ut vel recte se habeat ad virtutem, vel semibonus quidam sit, et non malus, sed semimalus.

Atqui omnium gubernationum brevissime durare solent paucorum potentia et tyrannis.

Quippe illa quae plurimo duravit tempore, Orthagorae et filiorum, qui apud Sicyonios tyrannidem habuere, ad centesimum usque annum pervenit. Durationis vero causa fuit, quod mediocritate quadam erga subditos utebantur, multaque legibus servientes agebant: et qui aptus rei militari fuit Clisthenes, non facile contemnendus habebatur. Plurimum vero conversatione et usu familiari favorem et gratiam hominum acquirebant. Fertur enim Clisthenes coronasse judicem qui victoriae illius contradixerat. Aiunt quidam hujus judicis statuam esse illam, quae in foro sedet. Pisistratus quoque fertur aliquando apud consilium Areopagi citatus, judicium subiisse.

Secunda vero apud Corinthum Cypselidarum tyrannis. Nam ea duravit annis tribus et septuaginta, et mensibus sex. Cypselus enim ipse tyrannidem exercuit annis triginta. Periandrus vero quadraginta quatuor. Psammetius autem Gordii annis tribus. Causa vero durationis eadem fuit. Cum enim popularis esset Cypselus, ac gratia apud multitudinem praevaleret, sine ulla corporis custodia in dominatione perseveravit. Periander autem ejus filius magis tyrannice se gessit, sed vir erat bello egregius.

Tertia Pisistratidarum Athenis. Haec autem non fuit continua : bis enim tyrannide pulsus fuit Pisistratus. Itaque ex annis triginta tribus, solum annis septem et decem tyrannidem exercuit : filii vero ejus annis decem et octo : atque ita omnes simul anni fuerunt quinque et triginta.

ccc Reliquarum autem, quae circa Hie-

ronem et Gelonem circa Syracusas : non autem permansit ipsa multis annis, sed omnes duobus deficientibus de viginti. Gelon quidem enim septem annis tyrannizavit, octavo vitam finivit, decem autem Hieron ; Thrasybulus autem undecimo mense excidit. Multae autem tyrannides, pauci temporis fuerunt omnes penitus. Quae quidem igitur circa politias et quae circa monarchias, ex quibus corrumpuntur, et iterum salvantur, fere dictum est de omnibus.