CAPUT V.

De mutationibus aristocratiae, ei earum modis.

ANTIQUA TRANSLATIO.

a In ristocratiis autem fiunt seditiones, hae quidem propter paucos participare honoribus, quod quidem dictum est movere et oligarchias, propter aristocratiam esse aliqualiter oligarchiam. In ambabus enim pauci qui principantur : non tamen propter idem pauci. Quoniam videtur propter hoc et aristocratia oligarchia esse.

b Maxime autem hoc accidere necessarium quando fuerit multitudo astutorum tamquam similis secundum virtutem, velut in Lacedaemonia, qui dicebantur Partheniae, ex similibus erant, quos depraedantes cum insidiati fuissent, emiserunt Tarentum inhabitare.

cAut quando aliqui inhonorantur magni existentes et in nullo minores secundum virtutem ab aliquibus honoratioribus, vehit Lysander a regibus .Aut quando virlilis aliquis existens non participat

LEONARDI ARET1NI TRANSLATIO,

Jn optimatibus autem seditiones fiunt. Interdum quidem ex eo quod pauci sint bonorum participes, quod in paucorum gubernatione diximus seditionem movere. Nam et optimatum gubernatio, quodam modo paucorum est. In utraque enim pauci gubernant: non tamen propter idem pauci, cum videatur propterea optimatum gubernatio esse paucorum.

Maxime vero id accidere necesse est, quando sit multitudo aliter sentientium, quasi similis secundum virtutem : velut apud Lacedaemonios, hi qui Partheiiiae nuncupabantur. Ex similibus enim erant, quos deprehensos res novas moliri in coloniam Tarentum misere.

Vel quando aliqui inhonorantur cum sint magni, et nihilo inferiores virtute quam illi qui honores capiunt, quemadmodum Lx stmder a ictibus. Vel quaodo vir fortis et magni animi non sit particeps honoribus, velut Cinadon qui sub Agesilao statuit insurrectionem in Spartiatas,

d Adhuc quando ii. quidem egent valde, ii autem abundant. Et maxime hoc fit in bellis. Accidit autem hoc et in Lacedaemonia sub Messoniaco bello. Palam autem hoc ex. Tyrtaei poesi. vocata Eunomio. Tribulati enim quidam propter bellum, voluerunt aeque partialeni facere regionem.

e Adhuc si quis magnus fuerit, et potens adhuc maior esse, ut mou.archi.zet , sicut in Lacedaemonia vitietur Pausanias, qui. fuerat dux exercitus in Medico bello, et in Garchedone Annon. f Solvuntur autem maxime politiae et aristocratiae, propter eam quae est in ipsa politia justi, transgressionem. Principium enim id quod est, non esse mixta bene, in politia quidem democratiam et oligarchiam, in aristocratia autem haec et virtutem : maxime autem ipsa duo. Dico autem duo , AdminBookmark et oligarchiam. Haec

autem politiae tentant misceri, et multae vocatarum aristocratiarum.

g Differunt enim a nominatis politiis aristocratiae in hoc : et propter hoc sunt hae quidem minus, hae autem magis mansivae ipsarum. Declinantes enim magis ad. oligarchiam, aristocratiam vocant: eas autem quae ad multitudinem, politias. Propter quod quidem securiores tales aliis sunt. Valentius enim quod plus et magis amant aequale habentes. Qui autem in abundantes, si. politia det excessum, injuriari quaerunt, et supergredi.

h Totaliter autem ad quodcumque utique declinaverit politia, ad haec transit, honorum, quemadmodum Cinadon ille, qui conjuratione facta per Agesilai tempora, Spartiatas opprimere tentavit.

Praeterea , cum alii paupertate nimia promuntur, alii divitiis abundant. Quod maxime in. bello contingit, et accidit hoc Lacedaemoniis Messinensi bello. Ostendit hoc etiam Tyrtaeus Poeta in illo carmine, quod inscribitur, Bona divisio. Exhausti enim quidam per id. bellum ac pauperes facti, censebant agrosaequa portione civibus esse diuidendos.

Insuper si. quis magnus et potens etiam major fieri, ac solus dominari velit, ut apud Lacedaemonios videtur Pausanias illo fecisse, qui dux belli, adversus Medos fuit, et apud. Carthaginienses Hanno.

Dissolvuntur alitem maxime et Respublicas, et optimatum gubernationes, propter transgressionem justitiae in seipsis factam. Hujus autem origo est, non bene temperatam simul esse ac permixtam, in Republica quidem, popularem gubernationem et paucorum, in optimatibus vero ista simul, atque virtutem maxime illa duo, popularem dico atque paucorum. Haec enim et Respublicaeconantur miscere, et multae illarum quae optimates vocantur.

Differunt enim optimates ab illis quae appellantur Respublicas in hoc : et ob id

sunt aliae earum minus, aliae magis durabiles. Illas enim quae magis declinant ad paucorum potentiam, optimates appellant : illas vero quae ad multitudinem,

Respublicas vocant. Quapropter tutiores sunt istae quam aliae. Fortius enim est id quod plus potest, ac magis acquiescunt, aequum habentes. Qui vero divitiis abundant, si Respublica excellentiam eis tribuat, contumelia caeteros afficere pergunt, nec per habentes conquiescunt.

Penitus enim ad quamcumque speciem declinet gubernatio civitatis,in eam trans-

utrisque quod suum augentibus, velut politia quidem ad AdminBookmark , aristocratia autem ad. oligarchiam : vel ad contraria, velat aristocratia quidem ad AdminBookmark (tamquam

enim injusta patientes trahunt in contrarium, qui magis egeni), politiae autem ad oligarchiam. Solum enim mansivum, quod secundum dignitatem aequale, et id quod est habere quae ipsorum.

i Accidit autem, quod dictum est, in Timidis. Quia quidem enim ab ampliori honorabilitate erant principatus, ad. unius transivit, et ad principativa plura. Quia quidem enim regionem totam insignes possidebant praeter legem (politia enim magis oligarchica erat, quare poterant supergredi), populus autem exercitatus in bello factus fuit valentior, donec dimitterent regionem quicumque plus erant habentes.

k Adhuc quia omnes aristocratiae politiae sunt oligarchicae, et pius occupant qui insignes, velut in Lacedaemonia ad paucos substantiae devenerunt, et licet facere quodcumque voluerint insignibus magis, et curare de quocumque volunt.

l Propter quod et Locrorum civitas periit ex ea quae ad Dionysium cura singulari : quod in democratia non utique fieret , neque utique in aristocratia bene mixta.

m Maxime autem latent aristocratiae transmeantes, eo quod solvantur paulatim : quod quidem dictum est in prioribus universaliter de omnibus politiis, quod causa transmutationum est et quod modicum. Quando enim secundum aliquid eorum quae ad politiam, prolabuntur, post hoc et aliud paulo majus facilius movent, donec utique moveant totum mundum.

n Accidit autem hoc et in politia Thu-

mutatur, utrisque suum augentibus, velut Respublica ad populum, optimates ad paucorum potentiam : vel in contraria, ceu optimatum gubernatio in popularem (tamquam enim injuriam patientes, in contrarium trahunt qui magis sunt inopes),Respublicas vero in paucorum potentiam transmutantur. Solum enim stabile est secundum dignitatem aequum, et habere sua quae sunt,

Contingit vero id quod modo diximus, in Thuriis. Quod enim a majori censu erant magistratus, in minorum facta est mutatio, et in plures gubernationes. Et quia agros totos possidebat nobilitas contra legem (nam gubernatio ejus civitatis erat ipsorum, itaque plus habere poterant), at populus bello exercitatus, ac potentior effectus quam illorum custodes, nobilitatem compulit ad agros, qui contra legem tenebantur dimittere.

Insuper quia omnes optimatum species ad. paucorum potentiam declinant, nobilitas in illis plus habet, velut apud Lacedaemonios, opes et divitiae in paucis sunt, ac magnam licentiam habet nobilitas faciendi quodlibet, et qui velit gratificandi.

Quae causa fuit ut Locrorum civitas interiret propter Dionysii clientelas : quod non contigisset in populari statu, neque in ea optimatum gubernatione quae optime mixta et temperata esset.

Maxime vero latent optimatum gubernationes paulatim sese dissolventes, quod quidem dictum est prius universaliter de omnibus Rebuspublicis. Idque inter causas mutationis minuta parvitas appellatur. Quando enim omittunt aliquid exilis quae ad Rempublicam pertinent, ac deinde aliud paulo majus, facilius movent, quousque totam moveant Reipublicae formam.

Quod in Thuriis accidit : cum enim le- riorum : lege enim existente, per quinque annos ducatum exercitus obtinere, quidam virorum bellicosi facti et apud multitudinem custodiarum accepti, despicientes ea quae in rebus,et putantes facile obtinere, hanc legem solvere conati sunt, primo ut liceret continue eosdem ducatum exercitus obtinere, videntes populum ordinantem ipsos prompte. Qui autem super hoc instituti erant principum, vocati consiliarii, cum impetum fecissent primo ad contrariandum, persuasi sunt, existimantes cum hanc movissent legem, sinere aliam politiam Posterius autem volentes prohibere, aliis motis, non adhuc pius faciebant aliquid : sed transmutatus est ordo totius politiae ad potentatum eorum qui conati fuerant insolescere.

o Omnes autem politiae solvuntur quandoque quidem ex seipsis, quandoque autem ab extrinseco, quando contraria politia fuerit, vel prope, vel longe quidem, habens autem potentiam. Quod quidem accidit in Atheniensibus et Lacedaemoniis. Athenienses quidem enim ubique oligarchias, Lacedaemonii autem AdminBookmark dissipabant. Unde quidem igitur transmutationes fiunt politiarum et seditiones, dictum est fere.