CAPUT I.

Quae et qualia in constituenda Republica, politicum considerare oporteat ? et

quomodo sibi mutuo opponanturbonae ac malae formae RerumpubTicarum ?

ANTIQUA TRANSLATIO.

a In omnibus artibus et scientiis iis, quae non secundum particulam fiunt, sed circa genus unum aliquod perfectis existentibus, unius est considerare quod congruit circa unumquodque genus, puta exercitatio corporis qualis quali expediat, et quae optima. Ei enim qui optime aptus

LEONARDI ARETINI TRANSLATIO.

In cunctis artibus et scientiis, quae non circa partem, sed circa genus aliquod perfecte existunt, unius est considerare quid cuique conveniat generi, ceu exercitatio corporis qualis quali conveniat, et quae sit optima. Optime enim naturadisposito, et optime affluenti, optimam con- natus et proportionatus, optimam necessarium congruere, et quae plurimis una omnibus. Etenim hoc exercitativae opus est. Adhuc autem si quis non attinentem desideret, nec scientiam eorum quae circa Agoniam, nihil minus exeroitatoris disciplinae et gymnastici est praeparare, et hanc adhuc potentiam. Similiter autem hoc et circa medicativam, et navificam, et circa vestitum, et circa omnem aliam artem videmus accidens.

b Quare palam quod ejusdem scientiae est politiam optimam considerare, quae est et qualis quaedam utique existens, maxime erit secundum votum, nullo impediente extrinsecorum, et quae quibus congruens. Multis enim valde forte impossibile sortiri optimam.

c Quare optimam simpliciter, et eam quae ex suppositis optimam, non oportet latuisse bonum legislatorem, et eum qui est ut vere politicus : adhuc autem tertiam eam quae ex suppositione. Oportet enim et datam posse considerare, et a principio quomodo utique fiet, et facta quo utique modo salvabitur plurimo tempore. Dico autem, puta si alicui civitati accidit neque optima politia disponi, non abundantemque esse etiam necessariis, neque ea quae contingent ex existentibus, sed quadam pejori.

d Praeter omnia autem haec, eam quae maxime in omnibus civitatibus congruit, oportet cognoscere.

e Quomodo plurimi prenuntiantium de politia, etsi alia dicant bene, tamen in optimis peccant: non enim solum optimam oportet considerare, sed etiam possibilem. Similiter autem et faciliorem et communiorem omnibus. Nunc autem ii quidem summam et indigentem multis copiis quaerunt solum, ii autem magis communem quamdam, dicentes eas quae sint interimentes politias, scilicet Laconicam, vel quam aliam laudamus.

venire necessarium est, et quae plurimis una omnibus. Etenim hoc gymnasticae est. Praeterea vero si quis non oxactam illam cupiat habitudinem, et scientiam circa certamina, nihilominus magistri Gymnasiorum est hanc potentiam praeparare. Eodemque modo in medicina, et in fabricatione navium, et vestium, et in omni alio artificio videmus contingere.

Quare manifestum est, quod ejusdem est scientiae videre, quae optima Respublica, et qualis maxime ad votum foret, nullo externorum eam impediente, et quae quibus conveniat. Nam plures optimam assequi forsan impossibile est.

Itaque et ea quae sit simpliciter optima, et ea quae quantum fieri potest optima, latere non debet legis conditorem, ac vere civilem hominem, ac praeterea tertia quae fit ex suppositione. Nam oportet datam quoque considerare posse, quemadmodum ab initio constituatur, et constituta conservetur quam plurimo tempore. Dico autem, ceu si cui civitati contigerit neque optimam gubernationem habere, neque necessaria illi adesse, neque illis ipsis quae adsint, recte uti, sed aliis deterioribus.

Praeter haec autem omnia eam gubernationem, quae omnibus maxime congruat civitatibus, nosse oportet.

Ut tradunt plurimi eorum, qui de Republica tractant, et si de aliis recte dicunt, de utilibus certe aberrant: non solum enim optimam Rempublicam considerare oportet, sed etiam illam quae in usum cadere possit, et quae sit facilior, et communior omnibus. Nunc autem alii supremam quaerunt solum, multis sane adminiculis indigentem, alii magis communem aliquam tradentes, tollentesque eas quae in usu sunt, Laconicam, vel aliam quamdam commendant.

f Oportet autem talem induci ordinem ad. quem facile existentibus persuadeantur, et possint prosequi, tamquam non sit minus opus corrigere politiam quam instituere a principio, sicut et post addiscere quam a principio.

q Propter quod cum dictis oportet, et existentibus politiis posse auxiliari politicum, sicut dictum est, et prius. Hoc autem impossibile, ignorantem quot sunt species politiae.

h Nunc enim unam democratiam putant quamdam esse, et unam oligarchiam.

Non est autem hoc verum. Quare oportet differentias politiarum non latere quot, et quot modis componantur.

i Cum eadem autem hac prudentia et leges optimas videre, et eas quae unicuique politiarum congruunt. Ad politias enim legem oportet poni, et ponuntur omnes, sed non politias ad leges. Politia quidem enim est civitatis ordo, qui circa principatus, quo modo distribuantur, et quid dominans politiae, et quid quod finis est communicationis singulis. Leges autem separatae significantium politiam, secundum quas oportet principes principari, et observare transgredientes ipsas. Quare palam, quod differentias et numerum necessarium habere politiae uniuscujusque, et ad legum positiones. Non enim possibile est easdem leges conferre oligarchiis neque democratiis omnibus, si quidem plures, et non una democratia, neque oligarchia solum est.

k Quoniam autem in prima methodo, politiarum divisimus tres quidem rectas politias, regnum, Aristocratiam, politicam : tres autem harum transgressiones,

At enim oportet talem institutionem Reipublicae inducere, ut velint ac possint homines ex his quae sibi adsunt faciliter eam recipere. Nam est non minus difficile corrigere Rempublicam jam institutam quam ab initio instituere, quemadmodum et post discere quam ab initio didicisse.

Quapropter non solum his, quae libris scriptae sunt Respublicae, verum etiam illis quae revera existunt auxiliari posse oportet civilem hominem, ut diximus. Hoc autem facere non potest, si ignoret quod sint species earum.

Nam nunc quidam putant unam esse popularem, et unam paucorum potentium: quod non est verum. Itaque oportet non latere differentias omnium, et quot sint, et quotupliciter componantur.

Leges etiam simul cum his considerandae erunt quae sint optimae, et quae conveniant unicuique gubernationi. Sunt enim leges omnes ad Rempublicam accomodandae : non autem Respublica ad legem. Est namque Respublica institutio civitatis circa magistratus honoresque publicos, quemadmodum debeant impertiri : et in quo potestas auctoritasque summa debeat consistere : et quid sit finis cujusque societatis. Leges autem earum variae sunt, per quas modus Reipublicae gubernandae significatur, secundum quas debeant illi qui sunt in potestate, imperare et prohibere transgressores. Ex quo patet, quod necessarium est differentias et numerum tenere singularum Rerumpublicarum etiam ad legum positiones. Neque enim fieri potest, ut eaedem leges utiles sint paucorum potentia, ac popularibus omnibus, si quidem plures sunt, et non una dumtaxat popularis potestas, neque una paucorum potentia.

Cum vero in praecedentibus dictum sit a nobis tres esse Rerumpublicarum species rectas : regnum, optimatum, et eam quae appellatur Respublica : ac tres earum tyrannidem quidem regni, Oligarchiam

autem Aristocratiae, Democratiam autem politiae : et de Aristocratia autem quidem in regno dictum est. De optima enim politia considerare idem et de iis est dicere nominibus : vult enim utramque consistere secundum virtutem diffusam. Adhuc autem quid differant invicem Aristocratia, etregnum, et quando oportet regnum putare, determinatum est prius. Reliquum de politia percurrere ea, quae communi nomine appellatur, et de aliis politiis, Oligarchia, et Democratia, et tyrannide.

I Manifestum quidem igitur et harum transgressionum quae pessima, et secunda quae. Necesse enim eam quidem quae primae et divinissimae transgressionem, esse pessimam. Regnum autem necessarium, aut nomen solum habere, non existens, aut propter multam excellentiam regis esse, et tyrannidem, pessimam existentem plurimum distare a politia. Secundo autem Oligarchiam : Aristocratia enim distat multum ab hac politia. Mensuratissimam autem Democratiam.

m Jam quidem Igitur pronuntiavit et quidam priorum sic, non tamen in idem nobis aspiciens. Ille quidem judicavit omnibus quidem existentibus AdminBookmark , puta Oligarchiam bonam et aliis pessimam Democratiam, pravarum autem optimam. Nos autem totaliter has vitiatas esse dicimus : et meliorem quidem Oligarchiam aliam alia, non bene habet dicere, minus autem pravam. Sed de tali quidem judicio dimittatur nunc.

n Nobis autem primo dividendum est, quot sunt differentiae politiarum : siqui- transgressiones, et labes : cum regnum in tyrannidem, optimorum autem gubernatio in paucorum potentiam, Respublica autem in popularem statum labatur : et de optimatum gubernatione et regia sit dictum. Nam de optima Republica considerare, idem est ac de illis dicere : vult enim utraque illarum per virtutem caeteris opportunius concurrentibus consistere. Et insuper quid inter se differant regia potestas, et optimorum gubernatio : et quando regia gubernatio putanda sit, determinavimus. Restat nunc, ut de illa quae appellatur Respublica, dicamus, et de caeteris gubernandi formis, et de paucorum potentia, ac de populari statu, et de tyrannide.

Patet igitur harum transgressionum, quae deterrima sit, quae ut secunda. Necesse est enim primae et divinissimae transgressionem esse deterrimam. Regiam quippe gubernationem necesse est, aut nomen habere solum, cum non sit, aut propter magnam illius qui regit excellentiam esse. Ex quo fit tyrannidem deterrimam existere, ac plurimum a recta specie gubernandi abesse. Secundo autem loco paucorum potentiam : nam optimorum gubernatio multum ab hac specie distat. Maxime vero mediocrem esse popularem statum.

Fuit et prius quidam qui isto modo tradidit, non tamen in idem aspiciens nobiscum. IIIe enim existimabat specierum omnium, quae recte ceu paucorum potentiae sane essent, et aliarum, deterrimam esse popularem, improbarum vero, optimam. Nos autem eas quae transgrediuntur, aberrare omnes dicimus : nec paucorum potentia, quod melior sit altera quam altera, recte dicitur, sed quod minus improba. Verum de his nunc discutere omittamus.

Est autem nobis primo distinguendum quot sunt differentiae Rerumpublicarum.

clem sunt species plures Democratiae et Oligarchiae. Deinde quae communissima et quae eligibilissima post optimam politiam, et utique si qua alia contigerit Aristocratia, et consistens bene, sed pluribus congruens civitatibus quae sit. Deinde et aliarum quae quidem eligibilis. Forte enim iis quidem necessaria Democratia magis quam Oligarchia, iis autem haec magis quam illa. Post hoc autem quomodo oportet instituere volentem has politias. Dico autem democratias secundum unamquamque speciem, et iterum oligarchias. Tandem autem post haec omnia, quando fecerimus breviter contingentem memoriam, tentandum supervenire quae corruptiones, et quae salvationes politiarum, et communiter et sigillatim uniuscujusque, et propter quas causas haec maxime fieri nata sunt.

Si quidem plures sunt species popularis