COMMENTARII IN OCTO LIBROS POLITICORUM ARISTOTELIS.

 LIBER PRIMUS

 CAPUT I.

 COMMENTARIUS IN CAP. I .

 CAPUT II.

 COMMENTARIUS IN CAP. II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV,

 COMMENTARIUS IN CAP. IV.

 CAPUT V.

 COMMENTARIUS IN CAP. V.

 CAPUT VI.

 COMMENTARIUS IN CAP. VI.

 CAPUT VII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VII.

 CAPUT VIII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VIII.

 CAPUT IX.

 COMMENTARIUS IN CAP. IX.

 LIBER II

 CAPUT I.

 COMMENTARIUS IN CAP. I.

 CAPUT II.

 COMMENTARIUS IN CAP, II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV.

 COMMENTARIUS IN CAP. IV.

 CAPUT V.

 COMMENTARIUS IN CAP. V.

 CAPUT VI.

 COMMENTARIUS IN CAP. VI.

 CAPUT VII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VII.

 CAPUT VIII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VIII.

 CAPUT IX.

 COMMENTARIUS IN CAP. IX.

 CAPUT X.

 COMMENTARIUS IN CAP. X.

 CAPUT XI.

 COMMENTARIUS IN CAP. XI.

 LIBER III

 CAPUT I.

 COMMENTARIUS IN CAP. I.

 CAPUT II.

 COMMENTARIUS IN CAP. II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV.

 COMMENTARIUS IN CAP. IV.

 CAPUT V.

 CAPUT VI.

 COMMENTARIUS IN CAP. VI.

 CAPUT VII.

 CAPUT VIII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VIII.

 CAPUT IX.

 COMMENTARIUS IN CAP. IX.

 CAPUT X.

 COMMENTARIUS IN CAP. X.

 LIBER IV

 CAPUT I.

 COMMENTARIUS IN CAP. I.

 CAPUT II.

 COMMENTARIUS IN CAP. II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV.

 COMMENTARIUS IN CAP. IV.

 CAPUT V.

 COMMENTARIUS IN CAP. V.

 CAPUT VI. Quot sant Rerumpublicarum species, et de aristocratice variis speciebus ?

 commentariUS in cap, vi.

 CAPUT VIT.

 COMMENTARIUS IN CAP. VII.

 CAPUT VIII. De tyrannide ejusque speciebus.

 COMMENTARIUS IN CAP. VIII.

 CAPUT IX.

 COMMENTARIUS IN CAP. IX.

 CAPUT X.

 CAPUT Xl.

 COMMENTARIUS IN CAP. XL

 CAPUT XII. De magistratuum divisione.

 COMMENTARIUS IN CAP. XII.

 CAPUT XIII.

 COMMENTARIUS IN CAP. XIII.

 CAPUT XIV.

 COMMENTARIUS IN CAP. XIV.

 LIBER V

 CAPUT I.

 COMMENTARIUS IN CAP. I.

 CAPUT II.

 COMMENTARIUS IN CAP. II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV.

 COMMENTARIUS IN CAP. IV.

 CAPUT V.

 COMMENTARIUS IN CAP. V.

 CAPUT VI.

 COMMENTARIUS IN CAP. VI.

 CAPUT VII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VII.

 CAPUT VIII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VIII.

 CAPUT IX. Socratis opinio de causis mutationum Rerumpubticarum rejicitur.

 COMMENTARIUS IN CAP. IX.

 LIBER VI

 CAPUT I.

 COMMENTARIUS IN CAP. I.

 CAPUT II

 COMMENTARIUS IN CAP. II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV. Quomodo instituendi duo posteriores modi status popularis ?

 COMMENTARIUS IN CAP. IV.

 CAPUT V. Quonam modo instituenda sit oligarchia ?

 COMMENTARIUS IN CAP. V.

 CAPUT VI. De necessariis in civitate magistratibus.

 COMMENTARIUS IN CAP. VI.

 LIBER VII

 CAPUT I.

 COMMENTARIUS IN CAP. I.

 CAPUT II.

 COMMENTARIUS IN CAP. II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV.

 COMMENTARIUS IN CAP. IV,

 CAPUT V.

 COMMENTARIUS IN CAP. V.

 CAPUT VI.

 COMMENTARIUS IN CAP. VI.

 CAPUT VII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VII.

 CAPUT VIII.

 COMMENTARIUS IN CAP. VIII.

 CAPUT IX.

 COMMENTARIUS IN CAP. IX.

 CAPUT X.

 COMMENTARIUS IN CAP. X.

 CAPUT XL

 COMMENTARIUS IN CAP. XI.

 CAPUT XII.

 COMMENTARIUS IN CAP. XII.

 CAPUT XIII.

 COMMENTARIUS IN CAP. XIII.

 CAPUT XIV.

 COMMENTARIUS IN CAP. XIV.

 CAPUT XV.

 COMMENTARIUS IN CAP. XV.

 LIBER VIII

 CAPUT I. Utrum publice, et quibus, et quomodo civium instituendi sint liberi?

 COMMENTARIUS IN CAP. I.

 CAPUT II.

 COMMENTARIUS IN CAP. II.

 CAPUT III.

 COMMENTARIUS IN CAP. III.

 CAPUT IV.

 COMMENTARIUS IN CAP. IV.

 CAPUT V,

 COMMENTARIUS IN CAP. V.

 CAPUT VI.

 COMMENTARIUS IN CAP. VI.

CAPUT II.

De origine seditionum ac causis.

ANTIQUA TRANSLATIO.

a Quoniam autem consideramus ex quibus seditiones fiunt et transmutationes circa politias, sumendum universaliter primo principia, et causas ipsorum. Sunt autem fere (ut est dicere) tres numero, quas determinandum secundum se typo primum. Oportet enim accipere, qualiter se habentes seditiones movent, et quorum gratia, et tertio, quae principia fuerint civilium turhationum et seditionum ad invicem.

b Ejus quidem igitur, quod est ipsos se habere aliqualiter ad transmutationem, causam universaliter maxime ponendum, de qua jam existimus dicentes. Ii quidem enim aequalitatem appetentes, seditiones movent, si putant minus habere, aequales existentes suporgredientibus : ii autem inaequalitatem et excessum., si existimant inaequales existentes non plus habere, sed aequale, vel minus. Haec autem est quidem appetere juste, est autem et injuste : minores enim existentes, ut aequales sint, seditiones faciunt, et aequales existentes, ut majores. Qualiter qui-

LEONARDI ARETINI TRANSLATIO.

Cum. vero consideremus, quibus de causis seditiones mutationesque Rerumpublicaruni evenerint, capienda sunt primo universaliter principia, et causae earum. Sunt autem fere tria, de quibus ipsis primo succincte determinandum est. Videre enim oportet quemadmodum dispositi ad seditiones deveniunt, et quarumrerum gratia, et tertio, quae sint initia civilium turbationum ac seditionum inter cives.

Quod quidem igitur disponantur ad res novas appetendas, illa est potissima causa, de qua jam diximus. Quia alii pares esse volunt his qui plus possunt, et nisi hoc fit, non acquiescunt. Alii vero se praestare dignos putantes, indigne ferunt, nisi plus habeant. Haec autem quandoque juste capiuntur, quandoque injuste. Inferiores quidem ut pares sint, res novas exoptant, et pares qui sunt, ut praestent. Quemadmodum igitur dispositi sint qui res novas quaerunt, dictum est.

dom igitur se habentes seditiones faciunt, dictum est.

c De quibus autem dissident, sunt lucrum et honor, et contraria iis. Etenim dehonorationem fugientes et damnum, vel pro seipsis, vel pro amicis., seditiones faciunt in civitatibus.

d Causae autem et principia motuum, unde ipsi disponuntur dicto modo, et de dictis, sunt quidem ut numero septem existentes, sunt autem ut plures : quorum quidem duo sunt eadem dictis, sed non eodem modo : propter lucrum enim et propter honorem exacerbantur ad invicem, non ut obtineant sibi ipsis, sicut dictum est prius : sed alios videntes, hos quidem juste, hos autem injuste plus habentes in his. Adhuc propter injuriam, propter timorem, propter excessum, propter despectionem, propter excrescentiam praeter proportionem. Adhuc autem alio modo propter verecundiam, propter parvipensionem, propter parvitatem , propter dissimilitudinem.

e Horum autem injuria quidem et lucrum, quam habeant potentiam, et qualiter causa, fere fuit manifestum. Injuriantibus enim iis, qui in principatibus et

supergredientibus, seditiones movent et ad invicem, et ad politias dantes potestatem : superacceptio autem fit quandoque quidem a propriis, quandoque autem a communibus.

f Palam autem et honor, et quid potest, et quomodo causa seditionis. Etenim ipsi inhonorati, et alios videntes honoratos, seditiones faciunt. Haec autem injuste quidem fiunt, quando praeter dignitatem aut honorantur .aliqui, aut inhonoratur : juste autem, quando secundum dignitatem.

g Propter excessum autem, quando aliquis fuerit potentia major, aut unus, aut plures, aut penes civitatem et potcn-

Res autem pro quibus contendunt, sunt lucrum, et honor, atque his contraria. Dedecus enim et damnum, vel ipsorum, vel amicorum fugientes, seditiones agunt.

Causae vero ac principia motus unde ipsi ita disponuntur, et pro his de quibus diximus, sunt ut septem, sunt etiam plura : quorum duo sunt eadem cum illis quae dicta sunt, non tamen eodem modo. Propter lucrum enim et propter honorem irritantur invicem, non ut acquirant sibiipsis, sed quia Audent alios partim injuste, partim juste plus habere. Insuper propter contumetiam, propter metum, propter praepotentiam, propter contemptum, propter incrementum excessuum, et alio modo propter verecundiam, propter negligentiam, propter pusillanimitatem, propter imparitatem.

Ex quibus contumelia et lucrum, quam habeant vim, et quot causae, fere manifestum. Superbia enim et avaritia eorum qui gubernant, homines provocant contra se, et contra statum ejus Reipublicae quae ista fieri patiatur : avaritia vero quandoque ex privatis rebus fit, quandoque ex publicis.

De honore etiam clarum est, et quod valeat, et quomodo causa sit contendendi. Ipsi enim inhonorati, et alios honoratos cernentes, seditionem aggrediuntur. Haec autem injuste quidem fiunt, cum praetor dignitatem honorantur quidam, vel inhonorantur : justo vero cum secundum dignitatem.

Propter praepotentiam autem, quando quis major sit et potentior, vel unus, vel plures, quam secundum dignitatem Rei- illatis. Ex talibus enim fieri consuevit monarchia vel potentatus. Propter quod alicubi consueverunt relegare, velut in Argo et Athenis : quamvis melius a principio videre qualiter non inessent in tantum excedentes, quam postquam permiserint fieri, sanare posterius.

h Propter timorem autem seditiones movent et qui injusta fecerunt, timentes ne dent vindictam : et qui injusta passuri, volentes praevenire antequam injusta patiantur, sicut in Rhodo convenerunt insignes contra populum propter sententias quae superferebatur.

i Propter despectionem et seditiones movent et insurgunt, velut in oligarchiis, quando plures fuerint qui non participant politia : valentiores enim putant esse : et in democratiis opulenti contemnentes eos qui sine ordine et sine principatu, velut in Thebis post eam quae in OEnopliyfis pugnam, male polizitaiitibus, democratia corrupta est, et quae Mcgareorura propter victorum inordinationem et defectum principatus : et in Syracusis ante tyrannidem Gelonis : et in Rhodo populus ante insurrectionem.

Ic Fiunt autem et propter excrescentiam quae propter proportionem transmutationes politiarum. Sicut enim corpus ex partibus componitur, et oportet augeri proportionaliter ut maneat commensuratio (si autem non, corrumpitur, quando pes quidem quatuor cubitorum, aliud autem corpus duorum palmorum, aliquando autem utique et in alterius animalis formam transmutabitur, si non solum secundum quantitatem, sed et secundum quale crescat praeter proportionem), sic et civitas componitur ex partibus, quarum saepe latet aliqua excrescens, velut egenorum multitudo in democratiis et politiis.

liam politoupublicae. Consuevit enim ex talibus fieri unius dominatio vel gubernatio violenta. Quapropter quibusdam in locis ostracismo utuntur, ceu Argis et Athenis. Atqui melius erat ab initio providere, ne in hujusmodi potentiam augeri homines permitterentur, quam post contra auctos remedium quaerere.

Propter metum enim ad seditionem deveniunt, qui poenas formidant, ob maleficia commissa : et hi, contra quos paratur violentia, praevenire volentes, priusquam malum patiantur, ut apud Rhodum nobilitas contra plebem insurrexit, metu judiciorum quae sibi parabantur.

Propter cont emptum vero ad seditiones deveniunt, ceu in paucorum potentia, quando plures sunt illi qui a Republica excluduntur : potentiores enim se putant, et in populari statu opulenti contemnentes inordinationem et incuriam eorum qui Rempublicam gubernant, ccu apud Thebanos post pugnam in OEnophytis commissam, mala gubernatione popularis status interiit : et in Megarensibus cum per inordinationem et negligentiam superati sunt : et Syracusis, ante Gelonis tyrannidem : et Rhodi populus, antequam contra insurgeretur.

Fiunt etiam propter incrementum mutationes Rerampublicarum. Ut enim corus ex partibus suis constat, et oportet eas simul pro modo quamque suo crescere, ut convenientia permaneat (ac nisi hoc fiat, corrumpitur : ceu quando pes quatuor cubitorum sit, caeterum vero corpus duarum palmarum longitudinem habeat, interdum vero et in alterius animalis figuram transiret, si non solum quantitate, verum etiam qualitate immoderatum fieret incrementum), ita et civitas ex partibus constat, quarum interdum aliqua pars paulatim subcrescit, ceu egenorum hominum multitudo in popularibus gubernationibus et Rebuspublicis.

l Accidit autem aliquando hoc et propter fortunas, velut in Tarento, victis et pereuntibus multis insignibus ab Iapygiis, paulo posterius a Medis, democratia facta est ex politia. Et in Argo, iis qui in Septima pereuntibus, a Cleomene Lacedaemone compulsi admittere vernaculorum aliquos. Et in Athenis, infortunatis in campo, insignes pauciores facti sunt, quia militabant supputati sub Laconico bello. Accidit autem hoc et in democratiis, minus autem : pluribus enim egenis factis, vel substantiis augmentatis, transmutantur in oligarchias et potentatus.

m Transmutantur autem et politice, et sine seditione propter verecundiam, sicut in florea. Ex eligibilibus enim propter hoc fecerunt sortiales, quia eligebant verecundiam passos. Et propter parvipensionem, quando permittunt principatus intrare non amicos politiae, sicut in JI.oreo dissoluta fuit oligarchia principum, facto Heracleodoro, qui ex oligarchia politiam et democratiam instituit.

n Adhuc propter id quod penes parvum. Dico autem penes parvum : quia saepe latet magna facta transgressio legitimorum, quando negligunt quod parvum, sicut in Ambracia, parvum erat honorabilitas, tandem autem nullius principabantur, tamquam propinquum sit vel nihil differens ab eo quod nihil, id. quod parvum.

0 Seditionale autem et quod non ejusdem tribus, donec usque simul spiraverint. Sicut enim neque ex quacumque

Contingit vero quandoque id per fortunam, velut apud Tarentum, cum superati praelio ab lapygensibus, nobilitatis magnam partem amisissent : (fuit autem id praelium paulo post id tempus quo Medi Graeciam invaserunt), ad popularem statum ex Republica est facta mutatio. Et Argivi post caedem suorum in Hebdorna a Cleomene Spartiata factam, coacti sunt inquilinos quosdam ad Rempublicam recipere. Et Athenis, cum terra male pugnaretur adversus Lacedaemonios, nobilitas attenuata est, cum ex descripto submittere se ad bellum cogeretur. Contingit autem hoc et in popularibus gubernationibus, rarius tamen : pluribus enim divitibus existentibus, vel divitiis in pluribus auctis, mutatio fit in paucorum potentiam.

Mutantur etiam Respublicae absque seditione propter verecundiam, ut in Heraea. Cum enim per electionem sumere magistratus solerent, postea sortiti sunt, ex eo quod electiones eorum in homines turpes pudcndosque cadebant. Et propter negligentiam, quando sinunt ad summas potestates eos assumi, qui non sunt amici status eorum. Fer quem quidem modum apud Horeum eversa est paucorum gubernatio per Heracleodorum, qui magistratum nactus, gubernationem civitatis ex paucorum potentia ad popularem statum traduxit.

Insuper propter pusillitatem. Dico autem pusillitalem, quando latet paulatim subcrescens Reipublicae mutatio, quae ad magnitudinem latenter evadit, si negliguntur, quemadmodum apud Ambraciotas a parvo censu prius erant magistratus, tandem vero a nullo fuerunt, quasi nihil aut prope foret inter parum et nihil .

Seditiones quoque concitat peregrinitas, donec in eadem simul conspirationem devenerit. Ut enim non ex quavis

multitudine civitas fit, ita neque in quocumque tempore.

p Propter quod quicumque jam cohabitatores susceperint, vel supervenientes, plurimi seditione divisi sunt, velut cum Iraezeniis Acliaei cohabitaverunt Sybarin: deinde Achaici plures facti eiecerunt Traezenios : inde odium accidit Sybaritis: et in Thuriis Sybaritae iis qui ibi cohabitavcrunt. Exigentes enim plus habere tamquam sua regione, exciderunt. Et Byzantinis advenae insidiantes, depraedati exciderunt per pugnam. Et Antissaei, profugas de Cliio susceptos per pugnam ejecerunt. Zanclaei autem Samios suscipientes, exciderunt ipsi. Et Apolloniatae, qui in Euxino Ponto advenas superinducentes, seditiones passi sunt. Et Syracusani post tyrannica, extraneos et merces portantes cives cum fecissent, seditiones passi sunt, et ad pugnam devenerunt. Et Amphipolitae suscipientes Chalcideorum expulsos, exciderunt ab iis plurimi ipsorum.

q Seditiones autem movent et in oligarchiis quidem qui multi, tamquam injusta sustinentes, quia non participant aequalibus, sicut dictum est prius, aequales existentes : in democratiis autem qui. insignes, quia participant aequalibus non aequales existentes.

r Seditiones autem sustinent aliquando civitates et propter ioca, quando non bene apte habet regio ad hoc quod sit una civitas : velut ut in. Clazomeniis qui in Chytro, ad eos qui. in insula : et Colophona et Notii. : et Athenis non similiter sunt, sed magis demotici sunt qui inhabitant sub urbium quam qui municipium. Sicut enim in bellis penetrationes aperturarum etiam valde parvarum distrahunt acies, ita, videtur omnis diversitas facere dissuisonem. Maximum quidem igitur forte dissidentia, virtus et ma-

multitudine constituitur civitas, ita etiam neque in quovis tempore.

Quapropter, quicumque adhuc inquilinos susceperunt, vel. advenas, omnes fere seditionibus jactati sunt, ceu apud Si-.bari.n una cum Traezeniis incoluerunt Aehaei. Postea majorem in numerum crescentes Acliei Traezenios pepulerunt : unde pollutio illa exorta est Sybaritis : et in Thuriis idem fecerunt Sybaritae contra eos qui illos receperant. Nam plus habere volentes quasi de suis agris, pulsi sunt. Et apud Byzantium peregrini in oppressionem civium conjurati, cognita re, praelio et armis expulsi sunt. Et Antissaei, exsules ex Chio susceptos,tandem armis dejicere coacti sunt. Zanclaei vero qui Samios receperunt, mox ab eis sunt propria civitate dejecti. Apolloniatae qui sunt in Ponto, incolis recepti, seditione agitati sunt. Et Syracusani post tyrannos expulsos, cum hospites et conductos milites fecissent cives, in seditionem et praelium inciderunt. Et Amphipolitae receptis Chalcidensium colonis, pulsi tandem ab illis sunt fere omnes.

Seditionem autem concitant in paucorum quidem potentia, multitudo indigne ferens, quod cum ipsi sint pares, non pariter honorantur : in. populari vero statu, nobilitas quod par fiat caeteris, cum ipsi sint praestantiores.

Incidunt etiam quandoque in seditionem civitates propter situm, quando talis est locus ut non ad unam eamdemque gubernationem sit aptus : ut Clazomeniis accidit qui in Chytro habitant, contra eos qui habitant in insula : et Golophoniis erga Notios : Athenis quoque non eodem modo, sed multo magis populares sunt qui in Pyraeo habitant, quam qui. in urbe. Ut enim in praeliis transitus fossrum, etiamsi admodum parvae sint, interrumpunt ordines militum, ita et in civitate dissidcntia omnis videtur litia : deinde divitiae et paupertas : et sic utique altera magis quam altera, quarum una est, quae dicta est.

s Fiunt quidem igitur seditiones non de parvis, sed ex parvis : seditiones autem faciunt ad magna. Maxime autem et parvae invalescunt, quando inter dominos fiunt, velut accidit in Syracusis in antiquis temporibus. Transmutata enim fuit politia ex duobus juvenibus dissidentibus in principatibus qui erant, circa amorosam causam. Altero enim absente, leno quidam existens amicum ipsius finxit : rursum, autem ille huic indignatus est, uxorem ipsius persuasit tamquam ipsum venire : unde coassumentes eos qui in politeuniate, diviserunt omnes.

t Propter quod quidem subditos vereri oportet talia, et dissolvere praesidium et potentum dissentiones . In principio enim fit peccatum, principium autem dicitur esse dimidium totius. Quare et quod in principio parvum peccatum, proportionale est ad ea quae in aliis partibus.

u Totaliter autem insignium dissentiones coassumere faciunt et totam civitatem.

x Velut in Hestiaea accidit post Medica, duobus fratribus de paterna haereditate dissidentibus : pauperior quidem enim, tamquam non proferente alio substantiam,neque thesaurum quem invenit pater, adduxit populares : alius autem habens substantiam multam, opulentos.

g Et in Delphis, differentia quae facta est ex cura, fuit principium omnium seditionum posteriorum. Hic quidem enim auguratus quoddam symptoma, ut venit ad sponsam, non accipiens, abscessit : hi autem tamquam injuriam passi, injece- disjunctionem facere. Maxime forsan dissident virtus et vitium : deinde paupertas et divitiae : et alia magis quam alia, quarum una est illa de qua diximus.

Oriuntur alitem seditiones non pro parvis rebus, sed ex parvis ad magna perveniunt. Maxime vero etiam parva) corroborantur, quando in principalibus fiunt ut contingit Syracusanis antiquitus. Mutatus est enim civitatis status propter duos adolescentes, qui in magistratu constituti, simultatem inter se habuerunt ex amatoria causa. Altero enim absente, alter puerum quem amabat, sibi conciliavit : at ille reversus cum id graviter ferret, uxorem illius habere studuit : ex hoc omnes qui versabantur in Republica, diverso favore se diviserunt.

Quamobrem ab istis principiis cavendum est diligenter, ac dissolvendae statim sunt eorum discordiae, qui multum in Republica possunt. In principio enim peccatur, principium autem dicitur esse dimidium totius. Itaque parvum in principio erratum, correspondens est ad alias partes.

Omnino enim excellentium virorum discordiae totam post se trahunt civitatem.

Ut contingit apud Hestiaeam post popularem statum. Duobus enim fratribus de divisione patrimonii contendentibus, unus eorum qui erat pauperior, quasi non exhihente altero fratre bona omnia, nequo thesaurum quem pater invenerat proferente, querebatur, ac populum in suos favores pertraxerat : alter vero qui divitiis pollebat, locupletes sibi asciverat.

Et in Delphis ex favore partium contentione exorta, principium fuit seditionum omnium, quae postea fuerunt in ea civitate secutae. Hic enim cum sibi triste augurium incidisset, ut venit ad sponsam, suscipere illam noluit : parentes

runt sacrarum rerum sacrificatorem, et deinde tamquam sacrorum violatorem interfecerunt.

z Circa Mitylenam autem ex haeredita- tibus dissensione facta, multorum fuit principium malorum, et belli quod adversus Athenienses, in quo Paclies cepit civitatem ipsorum. Timophane enim egenorum quodam relinquente duas filias, Doxander coarctatus, et non accipiens filiis suis, incepit seditionem, et Athenienses exacerbavit, advena existens civitatis .

aa Et in Phoceis ex haeredatione facta seditione circa Mnasoam patrem Mnasonis et circa Euthycratem Onomarchi : seditio haec principium fuit sacri belli Phoceis.

bb Fuit autem transmutata et in Epi

damno politia ex nuptialibus. Cum desponsasset enim quidam filiam,et laesisset ipsum desponsati pater factus principantium, alter comprehendit eos qui extra

politiam, tamquam delusus.

cc Transmutantur autem et in oligarchiam, et in AdminBookmark , et in politiam, ex eo quod est approbari aliquid vel augeri, vel principatum, vel partem civitatis.

dd Velut in Areopago consilium bene complacens in Medicis videbatur fortiorem facere politiam.

ee Et rursus navalis turba facta causa victoriae circa Salaminam, et per hanc vero puellae quasi spreti atque contempti, sacrorum quiddam eo sacrificante, iniecerunt, atque ut sacrilegum accusantes, capite damnari fecerunt.

Mitylenae quoque seditio ex haereditate exorta, magnorum malorum fuit origo : indeque bellum Atheniensibus contra Mitylenaeos susceptum, in quo urbs corum a Pachete duce capta fuit. Timophane enim quodam opulento homine vita functo, cum duae filiae superstites fuissent, Doxandrus quidam dari illas filiis suis in matrimonium concupivit : quod cum assequi non potuisset, alios sibi praelatos dolens, res novas moliri aggressus, Atheniensibus quibus erat publico hospes, bellum suscipere persuasit.

Et apud Phocenses seditio exorta est ex haereditate inter Mnaseam Mnasonis patrem, et Euthycratem Onomarchi : haec seditio Phocensibus initium fuit ejus belli, quod sacrum appellaverunt.

Mutatus est etiam Epidamni civitatis status ex nuptiis. Desponderat enim quis filiam. Cum vero pater sponsi magistratum gerens, illi mulctam irrogasset, quasi despectus, omnes qui praesenti civitatis statui infensi erant, per factionem ad se recepit.

Fiunt etiam mutationes et in paucorum potentia, et in populari statu, et in ea quae appellatur Respublica, ex eo quod aliquod collegium, vel aliqua pars civitatis famam sit vel augmentum majorem in modum consecuta.

Ut apud Athenienses Areopagi consilium per tempora belli Persarum, famam consecutum, severiorem Reipublicae gubernandi formam videtur fecisse.

Et rursus navalis turba, quod causa victoriae Saiaminensi bello fuisse videba-

praesulatus propter eam quae in mari potentiam, democratiam fortiorem fecit.

ff Et in Argo insignes acceptati circa eam quae in Mantinea pugnam ad Lacedaemonios, conati sunt dissolvere gg Et in Syracusis populus cum esset causa victoriae belli quod ad Athenienses,

ex politia in democratiam transmutatio facta est.

hh Et in Chalcide populus cum insignibus Phoxum tyrannum perimens, statim habebat politiam.

ii Et in Ambracia rursum similiter, populus coejiciens Periandrum tyrannum iis qui infesti erant, in, seipso constituit politiam.

kk Et universaliter etiam oportet hoc non latere, quod qui potentiae causa facti, et idiotae, et principatus, et tribus, et totaliter pars, et qualiscumque multitudo seditionem movent : aut enim qui iis honoratis invident, inchoant seditionem : aut isti propter excessum non volunt manere in aequalibus.

II Moventur autem politiae et quando quae videntur esse contrariae partes civitatis, aequantur invicem, velut divites et popilius : medium autem sit nullum, aut valde parvum. Si enim excedat alterutra partium ad manifeste valentius, reliqua non vult periclitari. Propter quod et qui secundum virtutem differunt, non. faciunt seditionem, ut est dicere : pauci enim fiunt ad inuitos. Universaliter quidem igitur circa omnes politias principia et causae seditionum et transmutationum, hunc modum habent.

fur, et ob eam victoriam principatum

maris acquisivisse civitati, popularem statum matris asseruit.

D

Et apud Argivos nobilitas, quod in praelio contra Lacedaemonios apud Mantineam urbem commisso, magnam famam consecuta erat, popularem statum delere tentauit.

Et apud Syracusanos multitudo urbana, quod causa victoriae belli adversus Athenienses videbatur fuisse, Rempublicam mutavit ad popularem statum.

Et apud Chaicidcnses, quod simul cum nobilitate ad opprimendum Phoxum tyrannum plebs insurrexisset, statim Reipublicae gubernationem suscepit.

Et apud Ambraciam eodem modo, populus una cum agressoribus, Perian- dro tyranno expulso, in seipsum gubernationem convertit.

Et omnino hoc latere non oportet, quod qui potentia c ansa fuerunt, sive privati homines, sive collegia publica, sive tribus, sive et pars aliqua civitatis, sive quaecumque multitudo, seditionem commovent : aut enim qui honori illorum invident, seditionem faciunt : aut ipsi propter praevalentiam partem habere cum caeteris non acquiescunt.

Movetur quoque Respublica quando partes illae civitatis quae contrariae videntur esse, parificantur : ceu. divites et plebs. Mediam autem parum, nihil omnino sit. Si enim quaevis pars ita robusta fiat, ut ad illam quae praedominabatur, proxime accedat, non tolerat posthac discrimina subire. Quapropter et qui virtute praecellunt, nullam (ut ita dixerim) faciunt seditionem, pauci vero sunt, alii vero permulti. Universaliter ergo in cunctis Rebuspublicis initia causaeque seditionum ac mutationum in hunc modum fiunt.

mrn Movent autem politias quandoque quidem per violentiam, quandoque autem per fallaciam : per violentiam quidem aut mox a principio, aut posterius cogentes. Etenim fallacia duplex. Qui quidem enim cum deceperint primo, voluntariorum transmutant politiam : deinde posterius violentia detinent involuntariorum, velut in trecentis qui populum deceperunt, dicentes regem daturum pecunias ad bellum adversum Lacedaemonios : et cum mentiti fuissent, conabantur retinere politiam. Aliquando autem a principio cum persuaserint, et posterius iterum persuasis ipsis voluntariis principantur. Similiter quidem igitur circa omnes politias, ex dictis accidit fieri transmutationes.