COMMENTARIUS IN CAP. I.

Aristoteles Incipit hic determinare de politia secundum seipsam, et in ipso prooemio quod praemittit, dividit se in tria, scilicet quae sit unaquaeque politia. Et ad hoc exiguntur duo. Primo quod enumerentur politiae, et hoc facit in hoc tertio libro. Secundo ut ostendatur, quae sit unaquaeque : et hoc incipit facere a principio quarti, Ibi (lib. IV, cap. 1, a), In omnibus artibus et scientiis, etc. Tertio qualis sit, et hoc facit a principio septimi usque In finem libri, ubi docet instituere optimam politiam. Istum tertium videtur dividere in duas partes, ita quod prima sit de prima consideratione quae quasi principium est ad alia. Secunda de enumeratione politiarum In generali, ibi (cap 4, a), Quoniam autem haec determinata sunt, etc.

Adhuc primum dividit m duas partes, in quarum prima determinat quid sit civis, et quid civitas secundum rectam rationem. In secunda, utrum eadem sit virtus civis et boni hominis,vel non,ibi (cap. 2, a), His autem quae dicta sunt, etc.

Adhuc prima dividitur tres partes. In prima determinat qui sit civis, et quid sit civitas secundum rectam rationem. In secunda, quid sit civis secundum usum, ibi (litt, g), Determinant etiam secundum usum civem, etc. In tertia movet quasdam dubitationes circa determinata, et solvit, ibi (litt. i), Dubitatio autem ad hos etiam, etc.

Prima harum In tres dividitur, eo quod a tribus accipit rationem determinationis. Primo enim accipit rationem ab eo qui est civis secundum quid. Secundo ab eo qui est civis simpliciter, ibi (litt. d, circa principium), Civis autem simpliciter, etc. Tertio ab ordine politiarum,

ibi (litt. e), Oportet autem non latere, etc. Circa primum ponit tres rationes, quarum prima sumitur ex eo quod rationabiliter dubium est quid sit civis propter diversas politias. Secunda ex mala consideratione quorumdam, qui determinaverunt civem ex habitatione, ibi (litt. c, circa principium), Civis autem non per habitare, etc. Tertia sumitur ex considerationibus quae conveniunt civi proprie dicto, ibi (litt. d, circa principium), Civis autem a nullo aliorum, etc.

a Primo ergo ordinans et distinguens tractatum dicit sic : Ei qui de politia considerat, id est, considerare vult, quid sit unaquaeque, scilicet secundum speciem, et quot sunt numero, et qualis, secundum bonum statum civitatis, prima consideratio est de civitate videre, quid sit civitas. Et hujus ratio est quae in ante habitis posita est : quia in moralibus sermonibus ratio non sumitur ex persuasione syllogismi vel rationis, sed sumitur ratio ex amantibus mores et honestatem morum, ut dicitur in Ethicis : sicut etiam virtus moralis a voluntate et a perseverantia in operibus difficilibus magis accipit generationem, quam a scientia, ut docet In primo Ethicorum. Quod autem necessaria sit hujusmodi consideratio, probat subdens : Nunc enim dubitant ii quidem dicentes civitatem egisse actionem, sicut violentam oppressionem aliquorum bonorum operum, vel populi, ii autem, id est, alii non civitatem, supple, Illam egisse actionem, sed oligarchiam vel tyrannum, quasi alia sit actio oligarchiae et tyranni, et alia civitatis. Et sic dubium est quid sit civitas, et determinatione indiget. Et est exemplum hujus quod Athenienses occiderunt cicuta aquata Socratem, quod tamen civitas negavit se fecisse, sed dixit hoc fecisse oligarchicos quosdam et tyrannos in civitate qui tunc judices erant. Et postea cum Aristotelem vellent occidere, fugiens Aristoteles dixit, sicut legitur in vita sua, " Non defecerunt Athenis unquam mali supra malos sicut pirum supra hepirum '': non consentiam Atheniensibusbispeccarein philosophiam:

Socratem occiderant, me non occident: " et fugit ad Alexandrum. Et ex hoc accipitur, quod in alio determinatur civitas et civis, et in alio oligarchia et tyrannus : et necessarium est quod determinetur secundum quod habet determinari civitas et civis. Et hoc est : Politici autem, id est, civilis, et legislatoris videmus omne negotium existens circa civitatem : et ideo oportet determinare quid sit civitas. Politia autem est ordo quidam habiiantiam civitatem : ordo autem ille determinatur lege,secundum quod "lex est jus scriptum asciscens justum prohibensque contrarium. "

b Sed quia nullum compositum cognoscitur nisi exsuis componentibus,ideo subdit : Quoniam, autem civitas est compositorum id est,de numero compositorum,sicut aliud aliquod totorum et constantium ex militibus partibus, palam est, quod prius civis est inquirendus : et hoc probat, ibi, Civitas enim quaedam civium multitudo est, et sic ex civibus componitur. Quare (concludit ex praedictis) quem oporteat appellare civem, et quis sit civis, considerandum. Et ponit rationem, ibi, Etenim civis dubitatur saepe, id est, civis ratio. Et hujus dat rationem, ibi, Non enim eumdem omnes confitentur esse civem. Et subdit rationem : Est enim aliquis qui in democratia civis existens, in oligarchia saepe non est civis. Cujus ratio accipitur ex praehabitis : quia democratia est principatus populi, ad quem quilibet de populo potest eligi ; Oligarchia autem principatus paucorum divitum, ad quem pauper non eligitur vel quilibet de populo.

c Et subdit de quo cive intendit, ibi, Eos quidem igitur qui aliter qualiter quam, supple, per veram rationem, sortiuntur hanc appellationem, velut poeta-les cives dimittendi. Poetales autem vocat, qui ex. aliqua convenientia ad veros cives, et non per veram rationem cives dicuntur. Poetarum enim est sic fingere per convenientias, et fabulas componere.

Deinde cum dicit, Civis autem non per habitare, etc. ponit secundam rationem, quae sumitur ex mala consideratione quorumdam , etdicit: Civis autem non per habitare alicubi civis est, supple, sicut quidam dixerunt omnem habitantem in civitate civem esse. Et hoc probat, ibi, Etenim adventitii et servi communicant habitatione, supple, et tamen non sunt cives : adventitii enim non confidenter agunt in civitate, servi autem non habent liberum officium. Patet ergo quod per habitationem non est determinandus verus civis.

Deinde excludit aliam falsam civis determinationem, ibi, Neque justorum participes, etc. ubi tangit quorumdam opinionem, qui dixerunt, quod civis est qui in judiciis justorum civitatis est particeps, et dicit : Neque justorum participes, ita ut et sententiam obtineant et judicentur, supple, sunt cives, qui sententias exspectant judicum civitatis. Unde hoc improbat, ibi, Hoc enim inest et iis qui a contractibus communicant. Forenses enim contractus habentes cum civibus accipiunt justa judicia civitatis et sententias, et quantum contingit contractus suos : et tamen non sunt cives. Et subdit instantiam in iis, ibi, In multis quidem, scilicet locis, neque iis, justis scilicet et sententiis, perfecte adventitii participant, sed necesse, adventitiis scilicet, tribuere astitorem, id est, fidejussorem, qui stet pro ipsis, qui. scilicet juri pareant et sententiae judicum, quod non facit civis. Et adhuc hoc tenetur in civitatibus, quod habens haereditatem in civitate non dat fidejussorem de parendo juri, eo quod certus est judex de cive, et non de adventitio .

Et ex his concludit, ibi, Quare imperfecte aliqualiter participant tali communio-

ne, civium scilicet, sed sicut et pueros qui nondum propter aetatem . inscripti sunt, scilicet in jus et dignitatem civium, et senes dimissos, id est, emeritos absolutos ab oneribus civitatis et laboribus, dicendum esse aliqualiter quidem cives, non simpliciter, aut valde, sed apponentes hos quidem imperfectos, supple, esse cives, ut pueros : hos autem ultra provectos, scilicet ut senes et emeritos, vel aliquod tale alterum, quod scilicet determinet secundum quid esse civem et non simpliciter : nihil enim differt, supple, quamcumque determinationem apponamus, palam enim quod dicitur : et hujus ratio est, quia quaelibet determinatio addita diminuit rationem civis, et facit civem secundum quid et non simpliciter.

d Et subdit, Quaerimus enim simpliciter civem, et nullam talem habentem adiectionem opportunam directioni, id est, per quam nomen civis optime ei aptetur. Et subjungit quare hoc necessarium est, ibi, Quoniam et de vilibus, servis scilicet, et profugis est, id est, contingit, talia dubitare et solvere, utrum scilicet simpliciter sint cives, vel secundum quid, sicut de pueris et senibus. Et solvitur, quod secundum quid possunt esse cives, sed non simpliciter.

Deinde cum dicit, Civis autem simpliciter, etc. ostendit secundum quid determinetur vere civis et dicit : Civis autem simpliciter nullo aliorum determinatur magis, quam per participare judicio et principatu. Qui enim ex dignitate civilitatis potest esse judex et princeps in civitate, vere civis est. Et distinguit etiam principatus, ibi, Principatuum autem ii quidem sunt divisi per tempus, ut et, id est, etiam quibusdam non liceat eumdem bis princip are vel per aliqua determinata tempora, sicut in praehabitis dictum est : quod, inquam, quidam in Lacedaemonia principabantur per quinquennium, Ephori scilicet, et alii per decennium, scilicet electores eorum qui principabantur cum electis. Alius autem indeterminatus, sup- ple, est principatus per tempus, sicut in aliis qui principabantur ad vitam, de quibus etiam in ante habitis dictum est. Et statim solvit, ibi, Velut praetor et concionator, supple, qui principantur ad vitam. Praetor enim est, qui in praetorio audit et judicat causas et leges condit. Concionator vero, qui in conventu populi conciones proponit.

Deinde cum dicit, Forte quidem igitur, etc. dubitationem quorumdam ex hoc infert, dicens : Forte quidem igitur dicet utique aliquis neque principes esse tales, praetores scilicet et concionatorem, neque participare propter hoc principatu. Et respondet ibi: Sed differat nihil, supple, a proposito, de nomine enim ratio, non enim lis est nisi de nomine, utrum scilicet oporteat praetorem et concionatorem principes vocari. Innominatum enim quod commune in praetore et concionatore, quid oporteat haec ambo vocare. Sic enim in omnibus aequivocis est, ubi solum nomen commune est et ratio substantiae diversa. Commune enim utrisque non convenit per unam rationem. Quantum ad propositum sufficit sic determinare commune in praetore et concionatore. Sit itaque, determinationis gratia, indeterminatus principatus : hoc enim convenit tam praetori quam concionatori.

Deinde investigat quis verus civis sit, ibi, Ponimus itaque cives, supple, veros esse eos qui sic participant, judicio scilicet et principatu simpliciter et non secundum quid. Et hoc est quod subdit : Qui quidem igitur maxime congruit, ad judicia scilicet et principatus, utique civis ad omnes qui dicuntur cives, fere talis est : et dicit, fere, quia jam distinxit inter eos qui dicuntur cives.

e Deinde cum dicit, Oportet autem non latere, etc. accipit rationem determinationis civis ab ordine politiarum, et dicit: Oportet autem non latere, quod rerum in quibus supposita differunt specie, supple, sicut in politiis differunt, et. hoc quidem ipsorum est primum, hoc autem se-

eundum, aliud autem habitum, idest, consequens ad secundum, aut omnino nihil est secundum quod talia, quod commune , aut vix, id est, secundum adjectionem determinationis : et ideo una communis ratio non potest reddi de eis. Et ostendit quod sic est in proposito, ibi, Politias autem videmus specie differentes ad invicem, regnum scilicet, aristocratiam, democratiam et oligarchiam, et has quidem posteriores, has autem priores existentes. Et dat exemplum, ibi, Vitiatas enim et transgressas necessarium posteriores esse, non vitiatis prioribus. Et hujus ratio redditur in Ethicis : " Regnum enim corrumpitur in tyrannidem, et transgreditur aristocratia in oligarchiam, democratia in timocratiam. " Et subdit excusans se a determinatione harum politiarum, ibi, Transgressas quomodo dicimus, supple, politias, posterius erit manifestum,

Et ex hoc concludit, quod sicut multipliciter dicitur politia, ita necesse est multipliciter dici civem : quare civem necessarium alterum esse eum qui secundum unamquamque politiam. Propter quod quidem dictus in democratia quidem maxime civis. Ratio enim ad democratiam maxime declinat : in aliis autem, supple, politiis, contingit quidem, supple, civem esse secundum aliquid, non tamen necessarium, supple, simpliciter civem esse. Et subjungit rationem, ibi, Quibusdam enim, supple, politiis, non est populus, sicut in quibus principatur unus vel pauci, neque ecclesiam putant, id est, totam, congregationem populi, supple, debere principari, sed convocatos, ad hoc scilicet quod illi, supple, convocati de populo et sententias judicant secundum partem. Et dat exemplum, ibi, Velut in Lacedaemonia eas quae contractuum, supple, sententias judicant, Ephororum, alius alias, supple, et non unus omnes. Senes autem, qui AdminBookmark , id est, consiliarii in ante habitis dicebantur, homicidiales judicant causas. Forte autem alius principatus alias, supple, judicat causas. Et subdit ad exemplum, ibi, Eodem autem

modo et circa Carchedonem : omnes enim sententias principatus aliqui judicant. Alia littera : " Omnis enim senatus principatus aliqui judicant. " Et vocat senatus confraternitates et artificum societates in quibus praeest unus semper tamquam judicans eos, et dirigens.

f Deinde eum dicit, Sed habet directionem, etc, .venatur veram diffinitionem civis, et dicit : Sed habet diffinitionem civis diffinitio. In aliis enim politiis, scilicet a democratia, non qui indeterminatus est princeps, concionator est et praetor, sed qui secundum principatum determinatus est, sicut Ephori et consiliarii : horum enim, id est, qui sunt de numero horum, attribuitur consiliari aut judicare, aut omnibus, aut quibusdam, et vel de omnibus, vel de aliquibus. Et ex his concludit veram diffinitionem civis, ibi, Quis quidem igitur sit civis, ex his manifestum. Cui enim potestas, supple, est communicandi principatu consiliativo et judicativo, civem jam dicimus esse hujus civitatis, civitatem autem, supple, dicimus esse talium multitudinem sufficientem ad AdminBookmark vitae, id est, per se sufficientiam vitae, ut simpliciter est dicere. Ostensum est enim in primo quod non est per se sufficientia vitae nisi in civitate : et sic finita est prima pars de partibus capituli, scilicet quis vere sit civis et civitas.

g Deinde cum dicit, Determinant etiam secundum usum, etc. determinat quis sit civis secundum usum, dicens : Determinat etiam secundum usum civem, eum scilicet qui ex ambobus civibus natus est, et non ex altero solum, puta patre vel matre : alii autem et hoc ad plus requirunt, puta ad avos duos, vel tres, vel plures. Et movet dubitationem super hoc ibi, Sic autem determinatis politice, supple, civibus, ei celeriter dubitant quidam id est, statim, tertium hunc, vel quartum, ab avis scilicet civibus descendentem, quomodo erit civis, id est, secundum quam rationem. Et ponit rationem unius eorum qui de hoc dubitant, ibi, Gorgias quidem igitur Leontinus, hoc quidem forte dubitans, id est, hanc dubitationem. movens, hoc autem ironice loquens, ait: " Sicut mortariola esse ea quae a mortariollficis facta sunt, sic et Larissaeos eos qui a candentibus facti sunt, id est, generati : esse enim, quosdam Larissofactivos, " id est, condentes urbem Larissam, et descendentes ab eis dicuntur Larissaei, sicut descendentes a Romulo Romulei. Est autem simplex, supple, determinatio civis, Si enim participabant secundum dictam diffinitionem politia, erant cives. Et assignat rationem, ibi, Neque enim possibile est adaptare quod ex cive mare vel foemina, id est, qui nati sunt a cive mare et foemina, ad primos qui habitaverunt et aedificaverunt civitatem : quia secundum hoc illi non erant cives, quia non erant filii civium.

h Et de transmutatione formali civitatis subdit, ibi, Sed forte illi magis habent dubitationem quicumque participant transtulit alioue facta politiae, id est, qui transmutantur de una politia in aliam, utrum sint cives vel non. Et dat exemplum : Velut Athenis fecit Clisthenes post tyrannorum ejectionem (ejecit enim tyrannos qui in populo per violentiam principabantur) : multos enim ad tribus applicuit extraneos, id est, de civibus non natos applicuit numero civium, et servos adventitios, supple, etiam applicuit in numerum civium sine quorum adjutorio non poterat expellere tyrannos, et ideo dedit eis jus et dignitatem civium.

i Dubitatio autem ad hos, etc. Postquam Aristoteles determinavit quis sit civis, hic movet quasdam dubitationes circa determinata et solvit. Et dividitur in tres partes. In prima corrigit dictam dubitationem de determinatione civis secundum usum. In secunda movet dubitationem de eo quod est civitatem quid, agere vel non agere, ibi (litt. k), Dubi-

tant enim quidam, etc. In tertia movet dubitationem, quae sit eadem civitas vel non eadem, Ibi (litt. I), Videtur autem sermo proprius, etc.

Dicit ergo primo : Dubitatio autem ad hos est, id. est, qui sic per usum determinant civem, non quis civis, secundum rationem veram scilicet, sed utrum juste vel injuste, supple, aliquis sit civis : qui enim ex haereditate civis et per successionem parentum, juste vocatur civis : et qui non, civis vocatur injuste. Tamen adhuc non sumitur ratio civis, sicut patet ex dictis : et subjungit rationem, ibi, Equidem et cum hoc adhuc dubitabit aliquis, utrum si non juste civis, supple, sit aliquis, non civis, supple, sit. Et ponit rationem dubitationis, ibi, Tamquam idem potente injuste et falso, id est, quod sicut falsus civis non. est civis, eo quod falsum diminuit rationem civis, et cum dicitur falsus civis, est oppositio in adjecto : ita cum dicitur injuste civis, fit oppositio ad rationem civis, ita quod per hoc quod dicitur Injuste, destruatur ratio civis. Haec enim est vis dubitationis inductae.

Deinde cum dicit, Quoniam, autem videmus, etc. solvit istam dubitationem dicens, ibi, Quoniam autem videmus et principantes quosdam injuste, de quibus dicitur Isa. (I, 23) : Principes tui infideles, socii furum : quos principari quidem dicimus, sed non juste : Ita, supple, dicimus quosdam cives esse, sed non juste. Et ponit rationem istius solutionis, ibi, Civis autem principatu quodam determinatus est : unde paulo ante dictum est in hoc eodem capitulo, quod cui est potestas communicandi principatu consiliativo et judicativo, civem jam dicimus esse.

Et ex hoc concludit quaestionis solutionem, ibi, Palam quia cives quidem esse fatendum et hoc, scilicet injuste cives sicut et injuste principes. De eo autem quod est juste, vel non juste, copulatur ad dictam prius dubitationem, scilicet quis sit civis vel non.

k Deinde cum dicit, Dubitant enim quidam, etc. movet dubitationem de eo quod est civitatem quid agere vel non agere, et dicit : Dubitant enim quidam quando civitas egit, et quando non civitas. Et ratio dubitationis est, quod civitas est verorum civium multitudo, sicut dictum est, unde si aliquid agant tyranni, videtur non egisse civitas. Et hoc est : Puta quando ex oligarchia et tyrannide fiat democratia, id est, principatus populi, Tunc enim neque conventiones quidem volunt, supple, tenere, sed dissolvere tamquam non civitas, sed tyrannus acceperit, supple, hujus conventionem, neque alia multa talium, supple, volunt tenere, dicentes quod civitas non fecerit, sed tyrannus. Et subdit : Tamquam quaedam politiarum sint in obtinendo uni alicui, sicut oligarchia et tyrannis, sed non propter communiter expediens : et ideo dicunt istas esse civitatis, alias autem non. Et de hoc dat rationem, ibi, Si quidem igitur in democratiam versae fuerint quaedam, scilicet politiae, ut oligarchia et tyrannis, secundum hunc modum , similiter dicendum civitatis hujus esse eas, quae hujus politiae actiones, id est, si oligarchia et tyrannis ab oligarchico et tyrannico principatu transierint in democratiam et fecerint in conventiones aliquas, dicendum est quod illae conventiones sunt hujus civitatis, et quod tenetur civitas. Et exprimit quae sint illae actiones scilicet contra reos, et eas, supple, conventiones quae ex oligarchia et tyrannide, supple, fiunt.

l Deinde cum dicit, Videtur autem sermo proprius, etc. movet dubitationem de eo quod est, quae sit eadem civitas,

vel non eadem : et reducit hanc secundam dubitationem ad tertiam : quia sine ea non potest determinari. Dicit ergo : Videtur sermo proprius esse dubitationis hujus, qualiter quidem oporteat dicere civitatem esse eamdem vel non eamdem, sed alteram. Et hanc quaestionem disputat superficialiter. Et hoc est : Superfi-cialis quidem igitur inquisitio dubitationis circa locum et homines est, ut scilicet dicatur eadem civitas in eodem loco, et diversa quae in diversis : et eadem quas eorumdem hominum, et diversa quae diversorum. Et vocat hanc superficialem, quia non est nisi de unitate et diversitate materiali et non formali, quae consistit in diversitate communicationum et civilitatum, quando scilicet civitas mutatur de aristocratia in democratiam vel oligarchiam : istae enim mutationes sunt secundum formam communicationis, quae saepe fiunt in civitatibus manentibus iisdem in materia : saepe enim diversae civitates unam habent formam communicationis, et saepe una diversas. Et ponit rationes disputantium, ibi, Contingit enim disjungi locum et homines, et hos quidem, supple, homines, alterum, hos auton, id est alios alterum habitare locum, sicut saepe contingit quando aliqui de una civitate egredientes aedificant in alio loco civitatem. Et quia levis est talis inquisitio, subdit, Hanc quidem igitur minorem, id est, faciliorem ponendum dubitationem. Alia littera " minorem quam illam, " supple, quid agat vel non agat civitas cujus ponit rationem, ibi, Multipliciter enim civitate dicta, scilicet formaliter et materialiter, est aliqualiter allevatio talis inquisitionis, et hoc distinguere non est difficile.

Deinde cum dicit, Similiter autem et hominum, etc. ponit aliam dubitationem et dicit, Similiter autem et hominum eumdem locum habitantium, quando oportet putare eamdem esse civitatem, supple, quaestio est. Et ponit rationem, ibi, Non enim utique muris, supple, determinatur, ut scilicet dicatur eadem civitas quam cingit idem murus. Et dat instantiam : Erit enim utique Peloponneso, quae est provincia quaedam, circumponere unum murum. Et quia posset dicere aliquis quod non habentur tales muri ita magni, subdit : Talis autem forte est et Babylon, ei omnis, supple, alia regio, quae habet circumscriptionem

magis gentis quam civitatis, qua quidem capta, per Cyrum scilicet et Darium, aiunt tertio die non sensisse quamdam partem civitatis. Et simile est quod dicitur de Ninive. Deinde excusat se a dubitatione hac : quia non multum ad propositum, ibi, Sed de hac quidem dubitatione in aliud tempus opportuna speculatio, supple, erit. Et ponit rationem, ibi, De magnitudine enim civitatis, scilicet quantum, id est, quoad quantitatem, et utrum gens una vel plures expediant, scilicet ad quantitatem civitatis, oportet non latere politicum : hujus enim est considerare quot possint civitatem constituere, et quot possint pasci a territorio civitatis diviso inter cives, sicut in primo dictum est.

m Deinde revertitur ad propositam quaestionem, ibi, Sed iisdem, habitantibus eumdem locum, supple, quaeritur, utrum donec utique sit genus idem habitantium, dicendum eamdem esse civitatem. Et ponit rationem in contrarium, ibi, Quamvis semper iis quidem corruptis, iis autem generatis, supple, fiat successio diversorum. Et dat simile, ibi, Sicut et fluvios consuevimus dicere eosdem et fontes eosdem, quamvis semper hoc quidem superveniente fluxu, hoc autem recedente,n Et ponit solutionem, ibi, An homines quidem dicendum esse eosdem propter talem causam, scilicet quia in eadem materia succedunt, civitatem autem alteram ? Et ponit rationem, ibi, Siquidem enim est communicatio quaedam civitas : est autem communicatio civium politia facta altera specie et differente politia, supple, specie,necessarium esse videbitur, supple, secundum consequentiam, civitatem alteram, esse : forma enim civitatis forma communicationis est, quae dicitur politia. Politia enim, sicut parum ante dixit, ordo civium est : et ideo secundum differentiam harum formarum videntur

habere differentiam formalem. Et dat simile, ibi, Sicut ei chorum, id est, symphoniam quae dicitur chorus, quandoque

Comicum, quandoque autem Tragicum alterum esse dicimus, eisdem saepe hominibus existentibus : tunc enim formaliter differt, licet sit in eadem materia successive. Est enim Comicus chorus dictus a AdminBookmark quod est villa, et est chorus rusticorum, scilicet ad quem rustici choreas ducunt. Tragicus autem est chorus nobilium, ad quem nobiles et civiles chorizant. Et adaptat simile, ibi, Similiter autem et omnem aliam communionem et compositionem alteram, si species altera compositionis sit, supple, dicimus formaliter differre, velut harmoniam eorumdem sonorum alteram esse dicimus, si diversa sit compositio sonorum. Et hoc est : Si quandoque quidem sit Doria, quandoque autem Phrygia : et dicitur Doria acuta, eo quod a Doris inventa est, et est consonantia septimi et octavi toni. Phrygia vero consonantia primi et secundi toni, quae a Phrygiis inventa est.

Et ex iis concludit solutionem praedictae quaestionis, ibi, Si itaque hunc habet modum, supple, politia civitatum, manifestum, supple,est, quod dicendum eamdem civitatem, supple, vel diversam ad politiam respicientes, ut scilicet ab hoc dicatur una vel diversa, a quo formalem accipit differentiam. Nomine autem vocare altero, vel eodem licet : quia hoc est ab institutione voluntatis hominum : et, id est, etiam, eisdem habitantibus ipsam, et omnino alteris hominibus.

Deinde cum dicit, Si autem justum dissolvere, etc. ab alia quaestione absolvit se, excusans se ab ea, et dicit: Si autem justum dissolvere vel non dissolvere, quando ad alter ampolitiam transmutatur civitas, ratio altera, supple, est, utrum dicatur civitas dissoluta quando transmutatur de una politia vel non,infra determinabitur, ubi determinabitur de numero et differentia politiarum.