CAPUT XIV.

De judicibus, et qua ratione in singulis creandi sunt llebuspublicis ?

Antiqua trans tatio.

a Heli quum autem trium dicere, quod judicativum de praetoriis. Sumendum autem et horum modos secundum eamdem hypothesim. Est autem differentia praetoriorum in tribus terminis, ex quibus, et de quibus, et quomodo. Dico autem ex quibus quidem, utrum ex omnibus, aut ex quibusdam. De quibus autem quot species praetoriorum. Quomodo autem, utrum sorte, aut electione. Prius igitur dividatur, quot species praetoriorum.

b Sunt autem numero octo. Una quidem correctiva : alia autem, si quis injuste laeserit aliquid communium : alia quaecumque in politiam ferunt : quarta et principibus, et idiotis, quicumque de damnificationibus altercantur : quinta de propriis commutationibus et habentibus magnitudinem. Et praeter hoc, quod homicidiale, et quod peregrinum. Homieidialis quidem igitur species sive inter eosdem judices, sive inter alios, sed de iis quae ex praemeditatione, et de involuntariis, et quaecumque confitentur qui-

LeONAJRDI A RETINl TEANSLATIO.

Reliquum ex. tribus est, de judiciis dicere. Capiendi vero sunt istorum modi per eamdem viam. Est enim differentia judiciorum in tribus terminis, ex quibus, et de quibus, et quomodo. Dico autem ex quibus, utrum ex omnibus, vel ex. quibusdam. De quibus, quot species judiciorum. Quomodo, utrum per sortem, vel per electionem. Primo igitur distinguamus quot sint judiciorum species.

Sunt autem octo. Unum, rationes reposcere : alterum, si publice quis cui injuriatus sit : aliud, quot ad statum civitatis pertinent : quartum, ex et magistratibus et privatis hominibus, quaecumque circa paenas versantur: quintum, de privatis contractibus, et habentibus magnitudinem. Ac praeterea de homicidis, et de peregrinis. Homicidii rursus species sive in ipsis judiciis, sive in aliis, ex providentia fecerit, vel invitus, et quotcumque confitemur quidem facta, sed de jure controversiam facimus. Et dem, altercantur autem de justo. Quartum autem quaecumquef fugientibus in descensu feruntur homicidia, velut Athenis dicitur, et quod in puteum compulit judex. Accidit autem talia in praesenti tempore pauca, et in magnis civitatibus. Peregrinalis autem, unum quidem extraneis ad extraneos : aliud extraneis ad ipsos. Adhuc autem praeter omnia haec de parvis commutationibus quaecumque ptinctualia, et quinque drachmarum, et paulo amplioris. Oportet enim et de iis fieri judicium : non incidunt autem in judicum multitudinem. Sed de iis quidem dimittatur, et de homicidialibus, et de peregrinalibus.

c De politiis autem dicamus, de quibus non factis bene seditiones fiunt et politiarum motus.

d Necesse itaque, aut omnes de omnibus judicare, divisis electione, aut sorte : aut ormnes de omnibus, ii quidem sorte, ii autem electione : aut de quibusdam eisdem, hos quidem sorte, hos autem electione. Isti quidem igitur modi quatuor numero, tot autem et alteri qui secundum partem.Rursum enim ex quibusdam et judicantes de omnibus electione, aut ex quibusdam de omnibus sorte : aut hoc quidem sorte, hoc autem electione : aut quaedam praetoria de eisdem ex sortialibus et electis. Isti quidem igitur sicut dicti fuerunt modi dictis. Adhuc autem eadem combinata, dico autem puta, ii quidem ex omnibus, ii autem ex quibusdam, ii autem ex ambobus : velut si. praetorii essent, ii quidem ex omnibus, ii autem ex quibusdam, et aut sorte, aut electione, aut ambobus. Quot quidem igitur .contingit esse modis praetoria, dictum est.

e Horum autem prima quidem deinotica, quaecumque ex omnibus, aut de quot pro homicidio exstantibus, circa reditum statuuntur, ut Athenis dicitur et in Phreatti judicium . Contingunt autem talia et in omni tempore pauca, et in magnis civitatibus. De peregrinis autem una pars est, si peregrinus contra peregrinum agat : altera, si peregrinus contra civem. Est insuper ultra haec omnia de parvis rebus cognitio, quae drachmas quinque aut non excedant, aut parum. Oportet enim de his jus dici : nec incidit in judiciorum multitudinem. Sed omittamus de his, et de homicidiis, et de peregrinis.

Dicamus autem de civilibus, in quibus, si non reste judicetur, seditiones gignuntur, ac Rerumpublicarum motus.

Necesse est enim, vel omnes de omnibus supra dictis judicare, electione vel sorte : vel omnes de omnibus, partim sorte, partim electione : vel de quibusdam eorum aliquos partim sorte, partim electione assumptos. Hi ergo modi sunt quatuor, todidem alteri qui secundum partem. Rursus enim ex quibus, et qui judicant de omnibus per sortem, vel partim sorte, partim electione, vel quaedam judicia ex eisdem, ex sortitis et electis. Isti ergo, ut dictum est, sunt modi in praedictis. Insuper eadem conduplicata, ut quaedam ex omnibus, quaedam ex quibusdam, quaedam ex utrisque : ceu. si ejusdem judicii essent alii ex omnibus, alii ex quibusdam, et vel per sortem, vel per electionem, vel ex ambobus. Quot igitur modi judiciorum esse possint, dictum est.

Horum autem prima, popularia sunt quaecumque ex omnibus, vel de omni-

omnibus. Secunda autem oligarchica, quaecumque ex quibusdam de omnibus. Tertia autem aristocratica et politica, quaecumque ii quidem ex omnibus, ii autem ex quibusdam.