CAPUT XII. De magistratuum divisione.

ANTIQUA TRANSLATIO.

a Habitum iis est, quae circa principatus divisio. Habet enim et haec pars politiae multas differentias, quot principatus, et quorum domini, et de tempore quantum uniuscujusque principatus : ii quidem enim sex mensium, ii autem per minus, ii autem annuales, ii autem diuturniores faciunt principatus perpetuos, vel multi temporis, vel neutrum, sed saepe eosdem, vel non eumdem bis, sed semel solum. Adhuc autem circa institutionem principatuum, ex quibus oportet fieri, et a quibus, et qualiter : de omnibus enim iis oportet posse dividere, secundum quod contingit fieri modos, deinde coaptare quibus quales politiae expediant.

b Est autem neque facile hoc determinare, quales oportet vocare principatus : multis enim praeceptoribus politica communitas indiget. Propter quod quidem omnes, neque electos, neque sortiales

LEONARDI ARETINI TRANSLATIO.

Consequens his est circa magistratus distinguere. Habet enim et haec pars differentias multas, quotque magistratus esse, et quarum rerum auctoritatem habere oporteat, et pro quo tempore singulos : nam alii semestres, alii breviores, alii annuos, alii diuturniores statuunt magistratus. Et utrum magistratus oporteat esse perpetuos, an ad longum tempus, aut neutrum, sed multoties eosdem aut non eumdem bis, sed tantum semel. Et praeterea circa constituendum magistratus, ex quibus oportet creari, et a quibus, et quomodo. De his enim omnibus oportet posse distinguere, quot modis valeant fieri, ac deinde accommodare quibus conferant gubernationibus Reipublicae.

Est autem ne hoc quidem facile determinare, quales magistratus sint nuncupandi. Indiget enim civilis societas multis praesidentibus. Quapropter non omnes qui vel eliguntur, vel assumuntur sorte, ponendum principes, puta sacerdotes primo. Hoc enim alterum quid praeter politicos principatus, ponendum. Adhuc et distributores, et praecones, eliguntur autem et legati. Sunt autem hae quidem politicae curarum, vel omnium civium ad quamdam operationem, velut dux exercitus militantium : vel secundum partem AdminBookmark , vel AdminBookmark : haec autem

oeconomico, saepe enim eligunt frumenti mensuratores : hae autem ministeriales, et ad quas utique abundaverint, ordinant servos.

c Maxime autem, ut simpliciter est dicere, principatus dicendum hos, quibuscumque attribuitur consiliari de aliquibus, et judicare, et praecipere, et maxime hoc : praecipere enim magis principatuum est.

d Sed haec differunt ad opportunitates quidem nihil, ut est dicere. Non enim umquam judicium fuit altercantium de nomine : habent autem quoddam aliud intellectuale negotium.

e Quales autem principatus, et quot necessarii, si erit civitas, et quales necessarii quidem, non opportuni autem ad studiosam politiam, magis utique quis dubitat ad omnem politiam, et etiam ad parvas civitates.

f ln magnis enim utique contingit et oportet unum ordinari ad unum opus : inuitos enim contingit ire ad principatus, propter multos esse cives, ut sit hos quidem intermittere multo tempore, hos autem semel principari. Et melius unumquodque opus sortitur cura circa unum intenta, quam circa multa.

g In parvis autem necesse congregare in paucos multos principatus : propter paucitatem enim hominum non facile est in principatibus multos esse. Qui enim erunt, qui hos successive suscipiant iterum ? Indigent autem aliquando eisdem

sunt magistratus existimandi, ut puta Sacerdotes : hoc enim aliud quiddam ponendum est a civilibus magistratibus. Praeterea qui pompas ducunt, et praecones, et legati qui eliguntur. Hujusmodi enim curae civiles, aut omnium civium sunt ad unam actionem, puta dux eorum qui militant : aut secundum partem, ut mulierum puerorumque curatores : aliae dispensativae, saepe enim eliguntur quidam ad distribuendam annonam : aliae ministrativae, ad quas si opulenti eligantur, substitiiunt servos.

Maxime vero, ut simpliciter dicamus, illi sunt magistratus appellandi, quibus datum est deliberare de quibusdam, et statuere, et juberc, et maxime hoc extremum. Nam jubere imperiosius est.

Verum ista quantum ad usum nihil differunt, ut ita dixerim. Nondum enim determinata est hujusmodi de nomine controversia. Habet autem quamdam aliam intellectivam considerationem.

Sed quales magistratus, et quot necessarii sunt civitati, et quales necessarii quidem, inutiles vero ad Reipublicae gubernationem, magis utique quispiam dubitabit, et ad omnem Rempublicam et praesertim ad parvas civitates.

Nam in magnis quidem licet, et debent singuli magistratus ad singula opera deputari. Sufficit enim multitudo civium ad magistratus gerendos, et alios cum intermissione magna temporis, alios semel dumtaxat gerunt. Meliusque singula curantur, quam si in multis cura nostra distrahatur.

Sed in parvis civitatibus necesse est in paucos magistratus plures conferre. Nam cum sit paucitas hominum, non facile est multos in magistratibus esse. Quinam postea forent successores horum ? Indigent quandoque magistratibus eisdem, principatibus et legibus parvae cum magnis : verumtamen hae quidem indigens saepe eisdem, aliis autem in multo tempore hoc accidit : propter quod quidem nihil prohibet multas curas simul praecipere, non enim impedient : et ad paucitatem hominum necessarium principatus velut AdminBookmark facere.

h Si igitur habeamus dicere, quot necessarium existere omni civitati, et quot non necessarium quidem, oportet autem existere, facile autem quis sciens haec, colligit quales principatus congruit congregare in unum principatum.

i Congruit autem et hoc non latere quales oportet secundum locum principatus de multis curare, et qualium ubique unum principatum esse dominum, puta boni ornatus esse, utrum in foro quidem fori praefectum, alium autem in alio loco, vel ubique eumdem : et utrum secundum rem oportet differre, vel secundum homines. Dico autem, puta unum boni ornatus, vel puerorum, alium et mulierum. Et secundum politias autem, utrum differt secundum unamquamque etiam genus principatuum, vel nihil, puta in democratia, et oligarchia, et aristocratia, et monarchia, utrum iidem sint principatus quidem domini, non ex aequalibus, neque ex similibus, sed alii in. aliis, puta in aristocratiis quidem ex eruditis, in oligarchiis autem ex divitibus, in democratiis vero ex liberis.

k Aut existunt quidem quidam existentes secundum has differentias principatum. Est autem ubi. conferunt iidem, et ubi differunt propter hoc : hic quidem enim congruit magnos, hic esse parvos eosdem. Non solum, sed et singulares quidem sunt, velut qui praeconsulunt : hic enim non democraticus, consilium. autem democraticum. Oportet enim qui-

et legibus parvae magnaeque civitates, nisi quod hae quidem saepe indigent eisdem : his vero multo tempore intermisso id accidit. Quapropter nihil prohibet multa simul his demandare, non enim se impediunt : et propter hominum paucitatem necessarii sunt magistratus quidam quasi luminaria obeliscis imposita.

Si ergo dicere possumus, quot necessarii sunt omni civitati, et quot non necessarii quidem, sed opportuni, facile quis sciens ista, conjungat quot conjungere congruat in civium magistratus.

Debet etiam hoc non latuisse, quales conveniant secundum locum magistratus plurium curam habere, et qualium ubique unum magistratum potestatem habere, ceu honestatis : utrum in foro praefectum annonae, et alium alibi, aut ubique eumdem : et utrum secundum negotia partiendum est,an secundum personas. Dico autem ceu unum curam honestatis, alium puerorum, et alium mulierum : et in Rebuspublicis utrum differant secundum unam quamque, et magistratuum genus, vel nihil, ceu in populari statu, et paucorum gubernatione, et optimatum, et monarchia, utrum iidem sunt magistratus potestatem habentes, sed non ex aequalibus, aut similibus, sed alii in aliis, veluti in optimatibus quidem ex hominibus doctis, in paucorum autem potentia ex opulentis, in populari statu ex ingenuis.

Vel existant quidam secundum istas differentias magistratuum, et alicubi conferat eosdem esse, alicubi diversos :. alicubi enim congruit magnos esse, alicubi parvos eosdem magistratus. Verum tamen sunt aliqui proprii, ceu eorum qui ante deliberant. Haec enim potestas non est popularis, consilium vero popu-Iare. Oportet enim esse aliquid tale, cui

clem esse aliquid tale, cui cura erit populi praeconsiliari, quatenus non vacans erit : ii. autem cum pauci numero sint, proconsules autem paucos necessarium esse multitudine : quare oligarchicum. Sed ubi ambo iidem principatus, proconsules instituuntur super consiliarios. Consiliarius quidem enim democraticum, proconsul autem oligarchicum.

l Dissolvitur autem et consilii potentia in talibus democratiis, in quibus ipse populus propter conveniens tractat de omnibus. Hoc autem accidere consuevit, quando penuria aliqua fuerit vel merces convocatis. Vocantes enim colliguntur saepe, et omnia ipsi judicant.

m AdminBookmark autem, et AdminBookmark , etsi quis alius principans dominus est talis curae aristocraticum, democraticum autem non. Quomodo enim possibile prohibere exire eas quae egenorum ? neque oligarchicum : dejiciantur enim quae oligarchizantium. Sed de iis quidem in tantum dictum sit nunc.