CAPUT I.

De causis mutationum Rerumpubticarum, ei quae hic consideranda ?

ANTIQUA TRANSLATIO.

a De aliis quidem igitur quae praeelegi-

mus, fere dictum est de omnibus : ex quibus autem transmutantur politiae, et ex quot, et ex qualibus, et quae sint uniuscujusque politiae correctiones, et ex qualibus ad quales maxime transferuntur : adhuc autem salvationes quae sint uniuscujusque et communiter et sigilla-

LEQNARDI ARET1NI TRANSLATIO.

De aliis quidem omnibus, de quibus dicere proposuimus, fere dictum est : ex quibus autem mutantur Respublicas, et quot ea sint, et qualia, et quaenam sint singularum. Rerumpublicarum corruptiones et labes, et ex qualibus in quales maxime mutantur : praeterea, quae remedia generaliter et specialiter cujusque, et tim : adhuc autem per quae utique maxime salvabitur politiarum unaquaeque, considerandum consequenter,

b Oportet autem primo suscipere principium, quia multae factae sunt politiae, omnibus quidem confitentibus quod justum, et quod secundum proportionem aequale : adhuc autem peccantibus, sicut dictum est et prius. AdminBookmark quidem enim factus est ex eo quod est aequales in quocumque existentes, putare simpliciter esse. Quia enim liberi similiter omnes simpliciter aequales osse putant.

c Oligarchia autem ex eo quod est inaequales in quocumque existentes, existimare totaliter esse inaequales. Secundum substantiam enim inaequales, simpliciter inaequales existimant esse. Deinde quidem ii. tamquam aequales existentes, omnibus aequalibus volunt participare : ii autem tamquam inaequales existentes, supergredi quaerunt : quod enim plus, inaequale. Habent quidem igitur politiae omnes aliquid justum, vitiatae autem sunt simpliciter. Et propter hanc causam, quando non. secundum existimationem, quam forte utrique habent, participent politia, seditiones faciunt.

d Omnium autem justissime quidem utique seditiones facerent, minime autem hoc agunt, qui secundum virtutem differunt. Maxime enim rationabile inaequales simpliciter esse hos solum.

e Sunt autem quidam qui secundum

genus excellentes, non dignificant aequalibus seipsos propter inaequalitatem hanc. Nobiles enim esse videntur, quibus existunt progenitorum virtus et divitiae. Principia quidem igitur, ut est dicere, haec et fontes seditionum sunt, unde seditiones moventur.

f Propter quod. . et transmutationes fiunt dupliciter. Quandoque quidem enim per qua) maxime conservari possit unaquaeque Respublica, considerandum deinceps erit.

Oportet autem prius illud principium assumere, quod plures sunt formae Reipublicae, et in his confitentur quidem omnes justitiam, et convenientem aequitatem : sed aberrant ab ea, ut est ante dictum. Nam populus constat ex his, qui cum sint secundum quid pares, putant sesi inplicitor pares.

Paucorum vero potentia ex his, qui cum praestent aliqua re, se in cunctis praestare arbitrantur. Opibus enim superantes, simpliciter existimant se superare. Deinde vero illi quasi pares existentes, in cunctis dignum putant se parem portionem habere. Hi autem quasi superiores sint, majora sibi competere arbitrantur. Majus enim inaequale. Habent vero omnes aliquid justum, sed simpliciter aberrant. Et ob eam causam, quando non pro opinione sua utrique reportent de Republica, seditiones concitant.

Omnium vero justissime hoc facerent qui virtute praecellunt, qui tamen minime omnium id faciunt. Nam hi simpliciter rationabile est, ut soli praeferantur.

Sunt autem quidam, qui. praestantes genere, plus habere se dignos putant. Videntur nobiles esse illi, quorum majorum virtute et divitiis praediti fuere. Hinc principia et fontes, ut ita dixerim, seditionum oriuntur.

Quaproprer et mutationes merito fiunt, quandoque ex praesenti statu ad alium,

ad politiam, ut ex instituta aliam constituant, velut ex democratia oligarchiam, aut democratiam ex oligarchia, aut politiam et aristocratiam ex iis, aut has ex illis. Quando que autem neque ad constitutam politiam, sed institutionem quidem eligunt eamdem, per ipsos autem esse volunt hanc, velut oligarchiam et monarchiam.

q Adhuc de eo quod est magis et minus velut oligarchiam existentem ad magis oligarchizari vel ad minus : aut democratiam existentem, ad. magis democratizari, vel ad minus. Similiter etiam et in reliquis politiis, ut aut intendantur, aut remittantur.

h Adhuc ad partem aliquam politiae movere, puta principatum aliquem instituere, vel destruere, sicut in Lacedaemonia aiunt quidam Lysandrum conatum fuisse dissolvere regnum : et Pausaniarn regem, Ephoriam : et in Epidamno antem transmutata fuit politia secundum partem, pro Philarchis enim consilium fecerunt. Apud aelienses autem in praetorio eorum necesse est adhuc qui in politeumate, ire principatus, cum eligitur aliquis principatus. Oligarchicum autem et princeps unus in hac politia.

i Ubique enim propter inaequale seditio, non solum inaequalibus existit proportionale. Perpetuum enim regnum inaequale, si sit in aequalibus : totaliter enim aequale quaerentes, seditiones faciunt.

k Est enim duplex quod aequale : hoc quidem enim numero, hoc autem secundum dignitatem est. Dico autem numero quidem, multitudine, aut magnitudine idem : et aequale secundum dignitatem autem, quod ratione, ut puta excedunt secundum numerum aequali, tria duo, et hoc unum : ratione autem ceu ex populari gubernatioue ad paucorum potentiam, vel. ad popularem ex paucis, vel ad Rempublicam et optimatem ex illis, vel ad illas ex istis. Quandoque praesentem gubernandi formam non quaerunt mutare, sed in ea permanentes, pro se illam suscipiunt, ut paucorum potentiam, vel monarchiam.

Insuper circa magis et minus, ceu vel

paucorum potentiam existentem, magis extendere, vel coercere : vel popularem statum ampliare, vel restringere. Eodemque modo de aliis speciebus ampliandis, vel restringendis.

Vel in aliqua parte Reipublicae movenda, ceu. magistratum quemdam de novo inducere, vel removere, ut apud. Lacedaemonios ferunt Lysandrum tentasse regiam potestatem tollere : et Pausaniam regem, Ephoros : et Epidamni mutata est Respublica in parte, cum pro tribuum praefectis senatores creaverunt. Apud aelienses vero necessarium est illorum etiam qui versantur in Republica dignitates invadere, quando creatur magistratus aliquis. Paucorum autem potentiae erat in hac Republica, quod unus solus ad magistratum sumebatur.

Ubique enim propter inaequalitatem oritur seditio, disparibus tamen non existit proportio. Perpetua enim potestas regia iniqua foret, si esset in paribus : omnino enim quaerentes aequum, in. seditiones incidunt.

At enim duplex est aequum : unum numero, alterum dignitate. Numero quidem, ceu multitudine, ac magnitudine, idem et aequum. Dignitate autem dico id quod est secundum rationem, ceu tria excedunt duo, secundum aequalem numerum, et haec unum. Dico autem quatuor excedere duo, et in hoc uno : aequa

quatuor duo, et hoc unum : aequalis enim pars duo ipsorum quatuor, et unum duorum : ambo enim dimidium.

l Confitentes autem simpliciter esse justum, quod secundum dignitatem, differunt, sicut dictum est prius : ii quidem, quia si secundum aliquid aequales sint, aequales totaliter esse putant : ii autem, quia si secundum aliquid inaequales, omnibus inaequalibus dignificant seipsos.

m Propter quod et maxime duae fiunt politiae, AdminBookmark et oligarchia. Nobilitas enim et virtus in paucis, haec autem in pluribus. Nobiles enim et boni nusquam centum, egeni autem in multis locis.

n Simpliciter autem omnino secundum utramlibet aequalitatem ordinatum esse, pravum. Manifestum autem ex eo quod accidit : nulla enim ex talibus politiis mansiva manifesta est. Hujus autem causa : quia impossibile a primo, et eo quod in principio vitiato, non occurrere in. fine malum aliquod. Propter quod oportet hoc quidem arithmetica aequalitate uti, hoc autem ea quae secundum dignitatem .

o Attamen securior magis et minus seditiosa democratia quam oligarchia. In oligarchiis quidem enim fiunt duae, quae ad invicem seditio, et adhuc quae ad populum. In democratiis autem, quae ad oligarchiam solum : ipsi autem populo ad seipsum, quod et dignum dicere, non fit seditio.

p Adhuc autem quae ex mediis politia propinquior populo, quam ei quae pauco-. rura, quae quidem est securissima talium politiarum.

enim pars duo ex quatuor, et unum ex duobus : ambo enim medietates.

Fatentes autem simpliciter esse justum id. quod est secundum dignitatem, contendunt, ut prius dictum est : alii, quia si in aliquo sint pares, se penitus pares existimant : alii, quia si in aliquo praestant, in cunctis se superare arbitrantur.

Quamobrem duae praecipue fiunt gubernandi formae, populus scilicet et paucorum potentia. Nobilitatem enim ac virtutem in verbis quidem omnes fere usurpant., At enim qui revera nobiles ac boni sint, nusquam centum reperiuntur : divites autem multis in locis.

Simpliciter vero omnino secundum alterutra statuere aequalitatem, improbum est. Patet autem ex eo quod contingit : nulla enim hujusmodi Rerumpublicaruin recipit stabilitatem. Causa vero hujus, quia impossibile est ex primo errore in principio commisso, non evenire ad extremum aliquid mali. Quare opus est partim arithmetica aequalitate uti, partim ea quae est secundum dignitatem.

Verum tamen tutior est ac minus seditioni subjacet popularis gubernatio, quam paucorum. Nam in paucorum gubernatione duae gignuntur seditiones : una inter seipos, alia ad populum. In gubernationibus autem populi una tantum seditio fit ad paucorum potentiam : ipsis vero inter se, quod quidem dignum dictu sit, non accidit seditio populi.

Insuper mediocrium hominum gubernatio propinquior est populari gubernationi, quam illi quae paucorum, quae quidem est magis tuta, quam aliqua hujusmodi Rerumpublicaruin.