QUAESTIO XI. Utrum omne lumen sit causativum caloris?

Arguitur quod non, quia illud quod subito producitur non potest esse causa illius, quod successive generatur; sed lumen subito producitur, et caliditas successive generatur: igitur, etc. Major patet, quia illud quod subito producitur in primo instanti sui esse non producit caliditatem, eo quod caliditas subito generaretur, et si non in illo, igitur non in quocumque alio. Et minor apparet quoad primam partem 2. de Anima; et quoad secundam apparet in 5. Physicorum; nam ad caliditatem est vera alteratio successiva.

Secundo, nullum lumen durat nisi solum per instans: igitur lumen non est causa caloris. Consequentia tenet, quia caliditas non potest generari in instanti. Et antecedens probatur, quia lumen dependet a corpore luminoso se habente in tali, vel tali situ, tanquam a conservante ipsum: modo corpus luminosum, cum continue moveatur non potest esse in eodem situ, nisi per Solem.

Tertio, si lumen calefaceret, hoc maxime esset lumen Solis. Consequens falsum, quia tunc Sol, quanto est propinquior nobis, tanto nos magis calefaceret, quod est falsum, quia in hyeme Sol est propinquior nobis quam in aestate, et tamen tunc minus calefacit. Modo consequentia patet, quia Sol habet plus de lumine inter caetera corpora luminosa.

Quarto, sequitur quod omnia corpora lucida, sicut omnes stellae coeli, calefacerent. Consequens falsum, quia Luna, et Saturnus, et quaedam stellae fixae de naturis earum ponuntur esse frigefactitiae. Probatur consequentia, ex quo omnia corpora talia lucida habent lumen.

Quinto, sequeretur quod caliditas non esset qualitas prima. Consequens falsum, ut patet 2. de Generatione; et probatur consequentia, quia consequitur aliam qualitatem, scilicet lumen in sui generatione.

Sexto, sequeretur quod montes alti, et media regio aeris essent multum calidi. Consequens falsum, ut patuit prius. Et probatur consequentia, quia sunt propinquiora corporibus coelestibus habentibus lumen, quam sint illa inferiora: modo omne agens naturale prius et intensius agit in partem sibi propinquam, quam in partem a se remotam.

Septimo, sequeretur quod privatio luminis pura, tenebrae, esset causa frigiditatis. Consequens falsum, quia pura privatio non potest esse causa alterius alicujus qualitatis positivae. Et probatur consequentia, quia si unum oppositorum est causa unius qualitatis, reliquum esset causa oppositae qualitatis, sicut si calefactio sit causa caliditatis, frigefactio esset causa frigiditatis,

Octavo, quia vel corpora caelestia per lumen agerent calorem in istis inferioribus per se, vel per accidens; non per se, quia tunc semper calefacerent, quod est contra experientiam; nec per accidens, quia corpus caeleste semper uniformiter movetur, nec in ejus motu contingit fieri error.

Nono, sequeretur quod quanto aliquod corpus fuerit albius, tanto magis calefaceret. Consequens falsum, quia homines generati versus Septentrionem sunt frigidiores, quam generati versus Austrum, et tum sunt albiores. Et probatur consequentia, quia quanto corpus est magis album, tanto magis participat de luce.

Decimo, quia squamae piscium, et putredines quercuum sunt quaedam corpora luminosa, et tamen non apparet qualiter possunt calefacere; igitur, etc.

Oppositum arguitur auctoritate Aristotelis in isto primo, ubi dicit quod per lumen Solis, et astrorum elevantur ab istis inferioribus vapores, et exhalationes, ex quibus impressiones generantur meteoricae.

In ista quaestione sunt duo videnda: Primo, si lumen sit causa caloris. Secundo, de modo generationis caloris a lumine, et de causa istius generationis.