ARTICULUS II.

Praeler elementa quatuor necesse est ponere corpus quintum.

Quantum ad primum praemittentur suppositiones. Prima, quod tantum sunt tres motus locales simplices, accipiendo tantum, ut excludat majorem numerum, et illi motus sunt, motus ad medium, scilicet motus deorsum, et motus circa medium, scilicet motus circularis, et motus a medio, scilicet motus sursum.

Secunda suppositio, quod unius solius corporis simplicis est unus solus motus secundum naturam, et e contra, unus solus motus simplex est unius solius corporis simplicis secundum naturam.

Tertia suppositio, quod motus circularis non habet contrarium.

Quarta suppositio, quod grave est id, quod natum est ferri ad medium, sed leve, quod natum est ferri a medio. Et secundum hoc sit prima conclusio, quod praeter quatuor corpora simplicia, quae dicuntur elementa generabilium, et corruptibilium, necesse est esse corpus quintum, scilicet corpus caeleste. Probatur conclusio, quia per primam suppositionem, motus circularis est quidam motus simplex: igitur per secundam est alicujus corporis simplicis secundum naturam, et non alicujus quatuor elementorum, quia quodlibet illorum habet unum motum simplicem sibi naturalem. Major patet, unius corporis simplicis solius est unus solus motus simplex secundum naturam: igitur praeter quatuor elementa necesse est ponere corpus quintum, cui secundum naturam insit motus naturalis.

Ex quaestione sequitur primo quod caelum non est natum ferri a medio, vel ad medium, quia dato quod sic, tunc ipsius essent plures motus simplices secundum naturam, quod est contra secundam suppositionem.

Secundo, nota quod caelum non est grave, nec leve, quod patet, quia tunc natum est ferri vel a medio, vel ad medium.

Sed dubitatur, quare est igitur quod quaedam corpora caelestia quandoque sunt in propinquiori distantia secundum lineam rectam ad terram, et quandoque in remotiori?

Ad id dico quod hoc non est mediante motu recto, quo idem corpus alia vice descendit, et alia ascendit, sed hoc est propter diversitatem partium eccentrici, et Epicycli, in quo corpus illud movetur bene, si imaginetur linea recta transire per centrum terrae ab Oriente in Occidentem, applicata ad extremitates sphaerae Solis ab utraque parte, tunc pars sphaerae Solis versus Tropicum Cancri esset major, quam pars opposita propter eccentricitatem istius sphaerae, et ideo, cum Sol fuerit in Tropico Cancri magis distat secundum lineam rectam, quam cum fuerit in Tropico Capricorni. Et ex isto potest reddi causa inclinationis terrenorum naturalium, et eodem modo potest demonstrari in Epicyclis, cum Luna fuerit in superiori parte Epicycli, magis distat secundum lineam rectam a terra, quam cum fuerit in inferiori.

Secunda conclusio est, quod caelum non habet contrarium. Probatur, quia motui caeli non est contrarium; ergo nec ipsi caelo. Consequentia tenet, quia contrarietas in causa arguit contrarietatem in effectu, et per consequens cum secundum effectum non sit contrarietas, nec etiam erit secundum causam. Antecedens apparet per tertiam suppositionem. Ex isto patet quod caelum non est generabile, nec corruptibile, quia omne quod generatur, generatur ex suo contrario, et omne quod corrumpitur, corrumpitur a suo contrario: modo caelum non habet contrarium: igitur, etc.

Secundo sequitur quod caelum non est alterabile alteratione proprie dicta, quia talis ordinatur flnaliter ad generationem, et corruptionem, ut patet 20. de Generatione: modo caelum non generatur, nec corrumpitur; igitur, etc.

Tertio sequitur quod caelum non est augmentabile, nec diminuibile. Probatur, quia omnis augmentatio, vel diminutio, fit mediante alteratione proprie dicta, sed caelum non est alterabile tale.

Ex istis patet quod praeter quatuor elementa necesse est poni corpus quintum, et quae sunt conditiones ipsius. Et hoc de primo.