QUAESTIO VIII.

Utrum aer sit naturaliter calidus et humidus?

Arguitur quod non, quia duae qualitates non possunt inesse alicui elemento puro; ergo non naturaliter. Consequentia tenet per simile, et antecedens 2. de Generatione.

Secundo, illud quod est quandoque calidum, quandoque frigidum, non est naturaliter calidum; sed de aere ita est: ergo, etc. Minor apparet ad experientiam, nam aer in hyeme est frigidus, in aestate calidus. Major quoque patet, quia quod est naturale alicui, eidem inest eodem modo.

Tertio, illud quod est magis frigidum, quam corpus humanum, non est naturaliter calidum; sed aer est magis frigidus quam corpus humanum; ergo. Major apparet, quia corpus humanum est magis frigidum, quam calidum, ut patet ex duobus. Primo, quia in ipso dominatur terra, ut patet 4. hujus; modo terra est frigida et sicca. Secundo, eo quod nos sumus magis perceptivi caliditatis, quam frigiditatis, ut patet per experientiam; sed non esset ita, nisi plus haberemus de frigiditate, quam caliditate: ergo, etc.

Quarto arguitur, quod non sit naturaliter humidus, quia unumquodque elementum magis participat naturam elementi locantis, quam elementi locati; sed ignis, locat aerem; igitur aer plus participat de natura ignis, quam aquae, cum ignis sit locus aeris, et aer sit locus aquae, et cum ignis sit siccus, sequitur quod aer sit siccus. Major patet, quia locus dicitur esse conservativus locati: et minor apparet per praecedentem quaestionem.

Quinto, si aer esset naturaliter humidus, sequeretur quod maxime esset inferior regio aeris; sed aliqua pars illius non est humida; ergo, etc. Major patet, quia pars inferior est magis propinqua aquae, quae est elementum humidum, quam aliqua pars ejus superior, a quo potest alterari ad humiditatem. Et minor patet, quia experimur in nobis corpus nostrum magis desicari ab isto aere inferiori, quam humectari.

Sexto arguitur quod aer non sit naturaliter calidus, quia aer non est summe calidus; ergo, etc. Consequentia tenet quia inhoc differunt elementa simplicia a corporibus mixtis: nam quaelibet qualitas, quam sibi determinat corpus simplex, dicitur esse in summo, et qualitates corporis mixticitra summum. Et antecedens apparet, quia nulla sunt corpora calidiora aere, sicut ignis.

Oppositum arguitur per Aristotelem in isto primo.

Pro quaestione est sciendum secundum quod apparet 2. de Generatione, quod quatuor sunt elementa simplicia, scilicet ignem, aer, etc. quorum cuilibet attribuuntur duae qualitates primae in sua naturali dispositione, scilicet igni caliditas, et siccitas, etc. et cuilibet istorum inest una primarum qualitatum in summo, et alia non. Et hoc potest multipliciter exponi; Uno modo,

tenendo quod qualitates symbolae in diversis elementis sunt ejusdem speciei, sicut caliditas ignis, et caliditas acris, et tunc dico quod cuilibet istorum elementorum inest una qualitas prima, eo quod una inest sibi in summo, et alia citra summum, et eo ordine, quo ponit Aristoteles 2. de Generatione. Sed si teneretur quod qualitate ssymbolae diversorum elementorum essent diversarum specierum, tunc oporteret concedere quamlibet qualitatem elementi esse in summo, ita quod aeque intensa esset caliditas aeris, ac ignis; nec oportet quod ista appareant aeque intensa, quae sunt diversarum rationum.

Secundo est sciendum, quod aliquam qualitatem inesse alicui naturaliter, intelligitur dupliciter. Uno modo, quia illud non potest esse sine ista qualitate, quemadmodum diceremus quod caliditas inest naturaliter homini, eo quod sine ipsa non potest vivere. Alio modo potest dici quod qualitas naturalis inest alicui elemento, non quia sit nata sibi, sed nata est ad sui generationem, eo quod elementum illud non potest sine ipsa generari. Sicut dicimus frigiditatem naturalem aquae, quia sine ipsa non potest aqua generari, quamvis sine ipsa possit bene esse, et permanere. Tertio sciendum est, quod nunquam elementum aliquod corrumpitur per intensionem unius qualitatis, quam sibi determinat primo, quamvis bene possit corrumpi per intensionem alterius, quam scilicet sibi determinat citra summum.

Secundum hoc sit prima conclusio, quod aer non est naturaliter calidus. Probo sic: quia caliditas est sibi natura ad esse. Probatur, illud non est naturaliter calidum, quod quandoque est calidum, quandoque frigidum; sed aer est hujusmodi: ergo, etc. Major patet, quia quod potest esse sine caliditate non determinat sibi caliditatem ad esse. sui. Et minor apparet ad experientiam.

Secunda conclusio, quod aer est naturaliter humidus. Probo, quia nullum elementum potest esse sine qualitate ista, quam sibi primo determinat: sed aer primo sibi determinat humiditatem: ergo, etc. Major patet inducendo. Nam ignis non potest esse sine caliditate, nec terra sine siccitate, nec aqua sine frigiditate virtuali, cujus signum est, quod quandocumque aqua fuerit calida, vel redacta extra naturalem dispositionem, adhuc si dimittatur propriae naturae, se reducet ad frigiditatem. Et minor apparet per Aristotelem secundo de Generatione.

Sed contra minorem objicitur, quia aqua est magis humida quam aer; igitur aer non est primo humidus. Consequentia tenet, quia qualitas primo inexistens elemento debet esse summa. Et antecedens apparet, nam corpora sicca citius humefiunt in aqua, quam in aere, ut patet ad experientiam.

Ad illud, negatur antecedens. Ad probationem, dico quod aqua bene plus humefacit per commixtionem ipsius cum aliquo sicco, sed per actionem non sic, quia alterando humiditas aeris plus humefacit, sed commiscendo humiditas aquae. Tertia conclusio est, quo aer est naturaliter calidus et humidus, capiendo naturaliter secundo modo. Probo: Illud est naturaliter calidum et humidum, quod non potest generari sine caliditate, et humiditate; sed aer non potest: ergo, etc. Major patet, quia hoc intelligimus per naturaliter. Et minor apparet in omnibus modis, quibus constat aerem generari, nec una istarum qualitatum sufficeret ad suiipsius generationem; nam si humiditas remittatur per siccitatem remanente caliditate, tunc ex ipsa generatur ignis; et si e contrario caliditas remittatur, per frigiditatem, generabitur aqua.

Secundo, quia aer est calidus et humidus: ergo naturaliter est. Et quamvis consequentia non tenet de forma, tamen tenet in proposito, pro tanto quod nec aer, nec aliquod aliud elementum, habet suas dispositiones ab aliquo extrinseco.

Contra conclusionem arguitur primo quod aer non sit naturaliter calidus, quia media regio aeris non est calida; igitur nec aliqua pars ejus. Antecedens patet per Aristotelem in primo Physicorum. Et probatur consequentia, quia aliae partes aeris a media regione sunt propinquae elementis contrariis, a quibus possunt alterari in contrarias dispositiones illis, quas determinant sibi naturaliter; sed sola media regio aeris stat remota ab elementis contrariis, ideo potius dicitur esse in sua naturali dispositione.

Secundo, quia aer cum fuerit calefactus a Sole, si dimittatur propriae naturae, reducit se in frigiditatem; ergo aer non est naturalitercalidus. Consequentia tenet, quia tunc de sua dispositione naturali in aliam dispositionem innaturalem se transmutaret. Et antecedens patet per experientiam, quia videmus quod quantumcumque aer fuerit calefactus de die, remoto Sole reducit se ad frigiditatem.

Tertio dubitatur, qualiter aer cum sit naturaliter calidus, appetatur ad refrigerium animantium.

Quarto arguitur quod non sit humidus, quia si sic, maxime esset pars aeris in nostra regione existens; sed hoc non: ergo, etc. Mapatet, quia ille aer hic inferius est magis propinquus aquae, quae est elementum frigidum, a quo possit alterari ad humiditatem. Et minor patet, quia videmus aerem desiccare humida, circumscripto lumine Solis, vel aliquo desiccante.

Quinto, major pars aeris, sive principalior, non est humida: igitur aer non est humidus. Consequentia tenet, quia a majori parte habet fieridenominatio. Antecedens apparet, quia superior regio est pars principalior, et major, quae non est humida; quia secundum Aristotelem in isto primo, est velut ignis; modo ignis est siccus.

Ad ista. Ad primum negatur consequentia, quia media regio aeris est semper frigida, et causa dicetur in quaestione super hoc.

Ad secundum, id quod reducit se, etc. concedo si ex sua natura reducit se ad frigiditatem; modo sic non est de aere, quia transeunte Sole extra hemisphaerium, tunc elementa frigida, scilicet aqua et terra, alterant aerem violenter ad frigiditatem. Similiter exhalationes, et vapores elevati a terra et ab aqua, propter remotionem calefacientis revertuntur ad propriam naturam, et ipsae alterant aerem ipsum infrigidando. Similiterquandoque transacto Sole extra hemisphaerium, aer infrigidatur ab aliqua constellatione caeli, quae virtualiter est frigida. Sicut patet quod est triplex alterans aerem ad frigid tatem, scilicet elementa frigida, exhalationes, et vapores elevati, et corpus caeleste.

Ad tertium, dico quod aer si esset purus, nullo modo conveniret ad refrigerium animatorum, eo quod iste aer esset nimis calidus, scilicet ultra caliditatem naturalem omnium, vel saltem plurium viventium, ut probat una ratio. Optimum igitur refrigerium, quod habemus ex aere, provenit ex duobus, vel altero duorum, scilicet ex primis corporibus commixtis aeri, quae resoluta sunt ab elementis frigidis, scilicet aqua et terra, quae corpora adhuc habent naturam frigiditatis; vel provenit refrigerium ex frigiditate causata in aerem ab elementis frigidis, supposito quod non essent hujusmodi corpora prima.

Ad aliam de humiditate potest dici quod aer desiccat corpora madida, humefacta humiditate aquea, ratione sui caloris resolventis, et non ratione siccitatis. Aliter potest dici, quod desiccatio ista provenit ex parte corporum commixtorum aeri, quae elevantur a terra.

Ad aliud argumentum, potest negari antecedens, quia si imaginetur diametrum spissitudinis superioris regionis aeris dividi induo aequalia, tunc potest dici forte verisimiliter, et bene, quod medietas inferior est aer purus, secundum quod aer convenientissime exigit caliditatem cum humiditate, sed superior medietas est aliqualiter desiccata, et adusta, ratione ignis sibi propinqui.