ARTICULUS II.

De causis apparentibus, quae contingunt circa coruscationem.

Quantum ad secundum, numeranda sunt accidentia, quae contingunt circa coruscationes. Accidunt enim primo, quia coruscationes saepius fiunt quam tonitrua. Causa est ista, quia aliquando fit coruscatio ex fortibus causis, sicut ex multa exhalatione, et forti: a frigido circumstante multo, et satis intenso, quia hic propter fortitudinem materiae et agentis, non solum coruscatio fit, imo et tonitruum: sed aliquando fit coruscatio ex levi materia, et absolute debili, et tunc causae non sufficiunt causare tonitruum, quamvis sufficiant causare coruscationem. Modo saepius patet fieri coruscatio ex materia forti, vel ex materia levi, quam tonitruum ex forti solum.

Secundo accidit quod coruscatio saepius fit locis, et temporibus temperatis, quam intemperatis. Causa est, quia ad generationem coruscationis requiritur competens multitudo exhalationis elevatae sursum, et cum hoc frigidum in medio interstitio satis intensum: modo ista fiunt melius tempore temperato ut Vere, vel Autumno, quam in Hyeme, vel aestate. Et consimiliter de locis, nam in frigidis prohibetur elevatio exhalationis, propter constrictionem pororum terrae. Sed in aestate exhalatio consumitur, et etiam in locis excessive calidis. Et ideo dicit Plinius, quod saepius fiunt coruscationes in Italia, quam in aliis partibus, eo quod locus ille est temperatior.

Tertio, accidit quod plures fiunt coruscationes in extremitatibus nubium, quam in medio nubis. Causa est ista, quia quandoque fit coruscatio per inclusionem exhalationis infra nubem, ut fuit dictum. Sed quandoque fit per motum exhalationis inter nubes, et hoc post diruptionem nubis spissae et magnae, in qua materia includebatur: modo coruscatio facta ex hujusmodi motu colorat extremitates nubium, inter quas movetur: et quia saepius fit ex tali motu quam per inclusionem, ideo saepius apparet coruscatio in extremitatibus nubium, quam in medio.

Quarto, accidit quod coruscationes apparentes in medio nubis -sunt tortuosae, ita quod apertura illa, in qua apparet claritas, non est directa, sed torta. Causa est ista, quia coruscatio apparens in medio nubis fit per inclusionem exhalationis in nube, et ideo apparet per divisionem nubis; et quia nubes est difformis in raritate, et densitate, ideo non dividitur regulariter, sed difformiter, et tortuose: modo secundum figuram divisionis nubis apparet igura coruscationis.

Quinto, accidit quod audiuntur tonitrua quando apparet coruscatio in medio nubis, et non audiuntur quando apparent in extremitatibus. Causa est, quia quando apparet in medio nubis, tunc materia includitur in nube, per cujus motum infra nubem causatur sonus, et etiam per diruptionem nubis ex impetu exhalationis: sed cum coruscatio apparet in extremitatibus nubium, tunc materia non includitur, nec fit sonus, nisi fuerit modicus, ad modum illius soni, qui fit ex ascensu flammae.

Sexto, accidit quod magis fiunt coruscationes post transitum tempestatis, quam durante tempestate. Causa est, quia humiditates aqueae sunt deplutae deorsum post tempestatem, et humiditates remanentes superius magis sunt digestae per calorem, et aptiores sunt ad recipiendam inflammationem, quam antea.

Septimo accidit, sicut tactum fuit in argumentis, quod quandoque apparent coruscationes sine nube. Causa est ista, quia quamvis in Horizonte nostro non sint aliquae nubes, tamen in Horizonte satis propinquo, sunt nubes, in quibus fiunt coruscationes, et hic claritas illius coruscationis reflectitur ad aerem inspissatum superius in Horizonte nostro. Et hoc de secundo.