articulus III.

De proportionalitale elementorum.

De tertio est opinio Thomae Bradvvardyn cap. ult. tract, de proportionib. qui primo ponit quod elementa sunt ad invicem continue proportionalia. Hoc supposito, capit totum diametrum sphaerae generabilium, et corruptibilium, quae se habent ad semidiametrum terrae, sicut 33. ad unum, et tunc illum numerum dividit in quatuor numeros continue proportionales, quorum primus est semidiametrum terrae; secundus semidiametrum aquae; tertius semidiametrum aeris; quartus semidiametrum ignis: et quia eadem est proportio semidiametrorum totalium, ideo triplicata proportione semidiametrorum totalium habetur proportio sphaerarum, et per illam conclusionem proportio sphaerarum est diametrorum proportio triplicata, et secundum ipsam illi quatuor termini continue proportionabiles sunt, 31. 30. 80. 89. 35. millia, 900. et 83.

Sed ista opinio est falsa, ut patebit ex quaestione, ideo sequitur conclusio ista, quod elementa non sunt continue proportionalia. Probatur, quia si ita esset, sequeretur quod unum elementum non posset augmentari reliquo non augmentato. Consequentia tenet, nam dato quod unum augmentaretur, et reliquum non, amplius non essent proportionalia continue: sed falsitas consequentis probatur, primo, quia voluntarie potest intendi calor per combustionem, et per consequens augmentari potest ignis, reliquis elementis frigidis remanentibus, ut prius. Secundo patet falsitas, quia quandoque multa astra frigefacta ad invicem conjunguntur; igitur pro eodem tempore major est frigiditas in istis inferioribus, quam alio tempore, et per consequens plus de elemento frigido. Tertio patet, quia quando Sol est propinquior ad terram, tunc est plus de elementis calidis, eo quod Sol est productivus caloris; modo in hyeme est Sol propinquior ad terram per Astrologos; igitur tunc est major caliditas, quamvis non sentiatur.

Secundo arguitur ad conclusionem, aqua est minor terra: igitur elementa, etc. Consequentia tenet, quia si essent continue proportionalia, tunc quanto ignis esset major aere, aer major aqua, et aqua terra. Antecedens probatur, quia aqua et terra non simul causant majorem umbram, quam terra se sola causaret: igitur aqua non est major terra. Consequentia tenet, quia a majori corpore causaretur major umbra. Et antecedens patet, quia per demonstrationes Astrologicas potest sciri quantitas diametri Solis, et distantia terrae a Sole; igitur potest inveniri quantitas diametri umbrae causatae in loco Lunae in eclipsi, et per alias demonstrationes possit sciri quantitas umbrae de facto causatae ab aqua et terra simul in eclipsi Lunae, et invenietur quod umbra una non est multo major alia. Tertio, nam sequeretur quod tota terra esset submersa. Consequens est contra experientiam. Probatur consequentia, quia si imaginaretur terram esse extra locum suum, et aquam esse in centro, tunc si terra descenderet, antequam centrum ejus fleret centrum mundi, ipsa tota esset submersa, cum aqua sit major ea, et de facto non minus submergeretur, cum aqua non sit minor quam tunc esset.

Sed posset dici, quod terra ponitur quasi sub una parte centri mundi, et aqua sibi contra ponderat ab aiia parte.

Sed contra, quia si sic, sequeretur quod mare continue profundaretur a terra. Consequens est falsum, ut patet per experientiam. Secundo, quia terra naturaliter nata est esse sub aqua; igitur aqua non contra ponderat sibi ab opposita parte.

Tertio, quia aggregatum ex terra et aqua non esset sphaericum; consequens falsum, quia ejus umbra est sphaerica, ut patet in eclipsi. Et patet consequentia postquam aqua esset major, et aliqua pars terrae elevaretur. Et hoc de tertio.