QUAESTIO IX.

Utrum Iris debeat apparere secundum circulum?

Arguitur quod non, quia virgae apparent secundum oblongam figuram; igitur Iris debet apparere similiter. Tenet consequentia, quia utraque fit ex reflexione luminis ad nubem. Antecedens patet per Aristotelem in hoc tertio.

Secundo, ubique ad nubem fit reflexio radiorum luminis; igitur Iris debet apparere secundum figuram nubis. Tenet consequentia, postquam Iris nihil est aliud, quam talis reflexio. Et antecedens apparet, quia quaelibet pars nubis est praesens coram luminoso, et per consequens qua ratione fit reflexio ad unam partem, eadem ratione ad aliam.

Tertio, quia Iris videtur a qualibet parte nubis; igitur Iris apparet secundum figuram nubis, et nubes non est secundum circulum: igitur non apparet Iris secundum circulum. Antecedens probatur, nam undique in nube videtur Iris ab aliquo, sicut patet ex praecedenti quaestione.

Quarto, quia anguli reflexionis Iridis sunt inaequales; igitur Iris non apparet secundum circulum. Antecedens patet experientia, nam major est angulus, sub quo videtur color puniceus Iridis inferioris, quam sub quo videtur color viridis, vel alurgus. Et tenet consequentia, quia omnes anguli causati super circumferentiam ejusdem circuli, aliis paribus, ab uno puncto sunt sibi invicem aequales.

Oppositum arguitur per Aristotelem in isto 3. et patet ad experientiam.

In quaestione praecedenti visum est de coloribus Iridis, de causa, et ordine colorum, nunc dicendum est de aliis accidentibus Iridis, scilicet de figura ejus, de loco, et tempore, quibus apparet, de duplicatione Iridis, quare colores ipsarum apparent ex opposito situati.

Prima conclusio sit ista, quod Iris debet apparere secundum circulum, vel secundum portionem circuli: probatur, quia si imaginatur linea procedens de Sole existente in Oriente, qui sit H, ad punctum inferiorem fractionis Iridis,

quae sit M, et de H ad K, visum, ducatur linea H K, et de K ad M, ducatur linea, scilicet, quae procedit de visu nostro ad punctum re-

AdminBookmark

fractionis, sive reflexionis; tunc dicitur sicut super textum, si triangulus H M K imaginatur circumduci, KH, remanente immobili, tunc a puncto M describetur circumferentia circuli, et ista est circumferentia Iridis.

Secundo, quia omnes anguli causati ex reflexione radiorum incidentium a Sole ad superficiem Iridis, sunt sibi invicem aequales; igitur Iris debet apparere secundum portionem circuli.

Tertio, quia omnes trianguli causati ex radiis incidentibus a Sole ad superficiem Iridis, et reflexis ad visum, cujusmodi est triangulus H M K, sunt sibi invicem aequales, et consimiles: igitur omnes lineae correspondentes lineae H M sunt sibi invicem etiam aequales, et omnes illae procedunt ab eodem puncto: igitur per definitionem ipsius circuli, sequitur quod illa circumferentia, ad quam terminantur, erit circularis, quare sequitur quod debet apparere secundum portionem circuli.

Secunda conclusio, quod in horizonte plano impossibile est Iridem apparere secundum portionem majorem, quam secundum semicirculum. Probatur supponendo primo quod Iris nunquam potest apparere nisi in lumine Solis, vel Lunae, ita quod umbra, vel tenebra non apparebit, per experientiam. Secundo supponatur quod polus et centrum Iridis sunt in eadem linea, quae procedit a Sole ad visum, patet ex textu, et praecedentibus. Tunc probatur conclusio, quia si possit apparere secundum portionem majorem, sequitur quod centrum Iridis esset elevatum super horizontem; igitur per secundam suppositionem sequitur quod Sol esset depressus sub horizonte; igitur per primam non apparebit Iris.

Ex conclusione sequitur quod quanto Sol magis elevatur super Horizontem, tanto Iris apparet secundum minorem portionem cir- -culi, nam aliter non semper centrum visus, et polus Iridis essent in eadem linea recta una cum centro Solis.

Secundo, sequitur quod tantum possit Sol elevari super horizontem, quod nulla appareat Iris. Probatur, quia sicut patet ex Perspectiva, semidiameter Iridis est quadraginta duorum graduum in altitudine, et hoc, quantum ad occupationem graduum caeli; igitur si Sol esset elevatus super horizontem per 42. gradus, sequitur quod centrum Iridis, et totus diameter essent sub horizonte, quia diameter Iridis est per se 42. graduum, quae portio diminuitur ad elevationem Solis, et per consequens tunc non apparebit Iris.

Tertio, sequitur quod ex inventione altitudinis Iridis per instrumentum potest inveniri altitudo Solis super horizontem, dato quod Sol videatur. Probatur, quia altitudo Solis, et altitudo Iridis simul junctae sunt per se 42. graduum; igitur habito quod Iris elevatur 10. gradus, sequitur quod per residuum elevabitur Sol, sicut per 32. gradus.

Tertia conclusio est quod in horizonte non plano possibile est Iridem apparere secundum circulum completum, et secundum portionem majorem semicirculo. Probatur, quia si sit turris, vel mons, elevata in altum, ita quod existens super turrim, vel montem potest videre nubes sub se circa terram circumquaque, tunc sequitur quod ad quamlibet partem circa montem fiet reflexio, ita quod centrum Iridis sit in monte, tunc sequitur quod undique circa, apparebit circumferentia Iridis, et illo casu taliter possit situari Sol, quod Iris possit apparere secundum portionem modicum minorem circulo, et modicum majorem semicirculo, et sic de diversis portionibus. Ex quo sequitur, quod si Sol taliter situaretur, quod centrum Iridis esset elevatum super montem, tunc tali existenti in monte apparebit Iris cum concavitate, et cum cornibus conversis ad eum. Et hoc de figura Iridis.

Quarta conclusio est de tempore apparitionis, quod habitantibus sub aequinoctiali non potest apparere Iris aliquo die anni in meridie. Probatur, quia semper in meridie elevatur Sol super horizontem per 42. gradus, et cum nunquam elevatio Iridis sit major, ut patuit prius; igitur semper illis sic habitantibus totus diameter Iridis esset sub horizonte. Ex isto sequitur quod in aestate nobis habitantibus versu Septentrionem non potest Iris apparere in hora meridionali. Probatur, quia tunc Sol elevatur super horizontem plus quam 42. gradus; igitur tota Iris esset oppressa sub horizonte.

Secundo, sequitur quod in hyeme habitantibus in Septentrione, potest apparere Iris in qualibet hora diei, posito quod caetera requisita concurrant. Probatur, quia tunc minus elevatur Sol, quam per 42. gradus.

Tertio, per quantum minus elevatur, per tantum minus apparebit Iris elevata super horizontem.

Quarto, quia semper in ortu, vel occasu Solis potest apparere Iris, si caetera concurrant, probatur sicut praecedens.

Quinta conclusio de loco apparitionis Iridis est ista, quod nunquam potest Iris nobis apparere in meridie, sive versus meridiem. Probatur, quia semper apparet Iris ex opposito Solis; modo meridies non opponitur Soli, nisi Sole elevato super horizontem, magis quam sit diameter. Ex quo sequitur quod in aestate non potest apparere nobis Iris ad Septentrio-

AdminBookmark

nem, sed bene in hyeme. Patet igitur de loco, et tempore apparitionis Iridis, de duplicatione, quare apparent duae Irides, et non plures.

Respondetur quod non potest dari causa demonstrativa, nec evidens: tamen imaginantur Perspectivi quod causa est illa, quia imaginetur elevatio Iridis super horizontem, ut in exemplo prius posito K M, linea quae sit 42. graduum, dein signetur unus punctus elevationis per tres gradus qui sit P, ita quod linea KP, sit 39. graduum, tunc dicunt quodsi per punctum P imaginaretur quidam circu. lus transire, ita quod esset aeque distans inter duas Irides, ita quod hinc inde a diversis partibus illius circuli aeque distantis per tres gradus appareret puniceus color unius, et puniceus color alterius, et tunc modicum magis distando color alurgus. Ex quo sequitur quod non possunt esse plures Irides, quam duae, quia plures non possunt esse aeque distantes illi circulo. Secundo, patet quare Irides illae habent colores e contrario positos, quia aliter color puniceus unius, et color puniceus alterius non aeque distarent circulo dato.

Ad rationes, dicitur quod solutae sunt ex praecedentibus.

EXPLICIUNT QUAESTIONARIA. SUMMA SUPER TRES LIBROS METEORORUM, SECUNDUM SCOTUM.