QUAESTIO X. Utrum motus localis sit causativus caloris?

Arguitur quod non; primo, quia sic sequitur quod corpus caeleste maxime calefaceret suo mediante motu. Consequentia tenet, quia corpus caeleste violentissime movetur. Et consequens falsum, quia vel calefaceret seipsum, vel ignem sibi propinquum. Ista consequentia patet, quia non potest calefacere ista inferiora, nisi mediante igne, sed seipsum non, quia caelum non est receptivum hujusmodi impressionis, nec ignem, quia tunc calefaceret ipsum trahendo, quod est falsum, quia caelum est corpus positum, et uniforme; modo trahens, et tractum secundum aliquas partes sui debent ad invicem penetrare, ut patet in istis inferioribus.

Secundo, sequitur quod quanto aliquid esset frigidius, tanto esset calidius; consequens falsum, quia quanto plus habet de uno contrario, tanto minus de reliquo; et consequentia probatur, quia aliquod grave existens sursum, sicut est vapor, quanto est frigidius tanto efficitur magis grave, et magis inclinatur ad descendendum; modo quanto magis descendit, cum motus sit causa caloris, sequitur quod magis calefit; igitur, etc.

Tertio, sequitur quod idem effectus esset naturaliter producibilis a diversis agentibus secundum speciem. Consequens falsum, quia sicut idem, inquantum idem, natum est facere idem, ita idem natum est fierit ab eodem. Probatur consequentia, quia calor, qui per te, generatur ex motu, natus est generari ex lumine, et ab alio calore; modo motus, lumen, et calor, specie differunt.

Quarto, sequitur quod non omne, quod fleret, fleret a sibi simili secundum speciem. Consequens falsum, ut patet 7. Metaphysic. Et probatur consequentia, quia calor non est similis in se cum motu.

Quinto, sequitur quod effectus esset perfectior sua causa. Consequens falsum, quia non videtur a quo posset produci gradus perfectionis, quo effectus excederet causam: et probatur consequentia, quia caliditas est quidam actus perfectus, cum sit qualitas perfecta, et motus est actus imperfectus, ut patet 3. Physicorum.

Sexto, arguitur per experientiam, quia homines calefacti movent aerem, ut frigefiant, quod non esset, si motus calefaceret; igitur, etc. Secundo, videmus quod volentes frigefacere aliquod liquidum calefactum, movent ipsum hinc et inde, ut patet de potagio. Tertio videmus quod aqua stans calidior est aqua fluente, quod non esset, si motus esset causa caloris.

Oppositum fit verum per Aristotelem in isto primo.

In ista quaestione primo recitandae sunt quaedam opiniones de modo, per quem generatur calor ex motu corporis, supposito quod calefiat, ut postea probabitur. Secundo assignanda est veritas hujusmodi calefactionis. Et tertio specialiter de calefactione ignis a motu corporis caelestis.