ARTICULUS I. De causis apparentiae coloris Iridis.

Quantum ad primum, praemittendae sunt suppositiones. Prima est, quod radius luminis transiens per diaphanum spissum, et aliqualiter densatum, facit apparere colorem. Unde corpora diaphana dicuntur, per quae patet transitus luminis, sicut sunt aer, aqua, crystallus, vitrum, et hujusmodi. Probatur suppositio primo, quia Sol visus per fumum exeuntem de camino, apparet esse rubeus.

Secundo, quia Sol de mane visus per vapores grossos elevatos a terra, apparet esse rubeus.

Tertio, quia si Sol videatur per crystallum exactiorem apparent colores similes coloribus Iridis.

Quarto, quia si Sol videatur per vas sphaericum plenum aqua, tunc in vase illo apparent colores; et omnia illa signant quod lumen visum per diaphanum spissum, vel aliqualiter densum, facit apparere colorem; et causa est, quia lumen cum veniat de medio rariori ad medium densius frangitur, ut patet ex dictis, et ex tali fractione incorporatur lumen in diaphano spissiori, et tunc propter illam incorporationem, et propter opacitatem illius diaphani densi, secundum colorem ejus, qui est valde remissus, apparent tales colores.

Secunda suppositio, quod si poneretur corpus reflectens, talis color appareret in corpore reflectente, qualis apparet in diaphano spisso, et per incorporationem luminis. Probatur per experientias, primo de vase vitreo sphaerico, quia si retro in umbra ejus objiciatur manus, vel aliquod opacum reflectens, apparet color talis, qualis prius apparebat per refractionem, et incorporationem luminis. Secundo, quia si ponatur vitrum plenum aqua supra mensam, et incidat luminis per vitrum, tunc ad manum, vel ad mensam in umbra vitri apparet color.

Tertia suppositio, quia si retro diaphanum spissum in umbra ponatur corpus speculare politum, et regulare, tunc non reflectitur color indifferenter ad quemlibet situm, sed ad aliquem situm determinate, et ad aliquem non. Probatur per experientias: Primo, quia si capiatur vas vitreum sphaericum plenum aqua, per quod incidat radius luminis, et retro in umbra illius corporis ponatur reflectens asperum, et irregulare, sicut esset manus, vel lignum, tunc reflectitur aliqualiter color indifferenter ad omnem situm, sed si in loco manus, vel ligni ponatur aliud vas continue plenum aqua, tunc reflectitur lumen per se ad situm determinatum, et non ad quemlibet situm indifferenter: et tunc perquirit oculus hinc ince situs diversos, donec inveniat situm, ad quem apparet reflexio talis. Et causa datur ex hoc, quod semper angulus incidentiae dehet esse aequalis angulo reflexionis; nam lumen reflexum a speculo uniformiter non apparet ad aliquem situm, nisi ad quem radius veniens a luminoso reflectitur secundum angulum aequalem angulo, secundum quem incessit ad opacum reflectens.

Secundo, patet alia experientia, quia capiatur vitrum plenum aqua super mensam, per quod transeat radius luminis, si retro in umbra vitri ponatur speculum politum et tersum, reflectitur color per se ad situm determinatum, et causa est eadem cum praecedenti.

Ex istis suppositionibus potest elici causa apparentiae coloris Iridis, quia radius luminis veniens a Sole ad nubem incidit super aliquam guttam, quae est diaphanum spissum, vel densum; igitur per primam suppositionem, in umbra istius guttae apparebit color; et per secundam suppositionem, si in umbra illa ponatur corpus reflectens, reflectitur, et apparebit color consimilis colori, qui apparuisset in umbra guttae prioris sine reflexione; et quia de facto est ibi gutta aquae, eo quod guttae sunt separatim sparsae, quae gutta est speculum regulare, et uniforme, sequitur per tertiam suppositionem, quod color reflectitur, non ad quemlibet situm, sed ad aliquem situm determinatum, et aliquem non; et sicut arguitur de una gutta, per quam incidit radius luminis, ita potest argui de alia quacumque. Ex quo patet de apparentia colorum Iridis, et quare ejusdem partis nubis color non apparet indifferenter ad quemlibet situm. Et quod ita sit probatur per quoddam signum, primo quod si ex opposito Solis poneretur mons, aut caligo, aut nubes non conversa in guttas, tunc non apparet Iris, sicut patet experientia. Aliud signum, quia quando apparet Iris statim pluit quod non esset, nisi nubes illa fuisset conversa in guttas. Tertio, hoc idem, quando artificialiter fit Iris, nam Vicoton, quod est quidam torrens, decurrens per saxa dispergitur in guttas, ad quas apparent colores Iridis. Similiter autem in molendinis apparent hujusmodi colores, ex dispersione aquae per guttas. Patet etiam per quoddam signum Philosophi. Et hoc de primo.