ARTICULUS I.

De nive et modo generationis ejus.

. Quantum ad primum dicendum est quod nix generatur per istum modum, quia vapor grossus per calorem Solis elevatus superius in magna multitudine, usque ad mediam regionem aeris, ibidem condensatur per frigiditatem mediae regionis, et prius congelatur quam convertatur in aquam, et si prius converteretur in aquam, tunc efficeretur pluvia. Ex quo patet quod nix et pluvia conveniunt, primo, eo quod utraque sit ex vaporegrosso, elevato in magna multitudine. Secundo, conveniunt, quia utraque fit a calore elevante istum grossum vaporem. Tertio, quia utraque fit a frigido vaporem condensante. Quarto, conveniunt in loco generationis, nam utraque fit in media regione aeris. Per noe differunt a rore, grandine, et pruina. Quinto conveniunt, quia utraque fit ex eadem nube, quae primo convertitur in nivem, et postea cadensdeorsum, inveniens caliditatem inferioris regionis liquescit, et cadit pluvia; cujus signum est, quod in istis montibus altis prius ningit in cacumine, quam in pede montis. Et ex. hoc potest reddi causa, quare in aliquibus montibus nix est quasi perpetua, vel saltem longo tempore durat: causa est, quia ibi aliquo tempore cecidit nix, et propter defectum caloris dissolventis longo tempore durat non corrupta, et sic patet in quibus conveniunt nix et pluvia.

Sed contra objicitur, primo, quia si nix fuerit in media regione aeris, sequeretur quod semper caderet in figura rotunda. Consequens est contra experientiam. Et probatur consequentia, sicut probat Aristoteles de grandine in isto primo, quia non videtur quare nix possit descendere in tanta distantia, quin partes angulares deponerentur per confricationem, et per consequens debet rotundari. Secundo, sequeretur quod nunquam caderet nix nisi cum pluvia. Consequens contra experientiam, et probatur consequentia; quia non videtur quod nix possit a tanta distantia descendere, quin aliquae partes ejus liquefiant, et convertantur in aquam. Tertio, sequeretur quod in media regione non generaretur pluvia, quia semper est ibi frigus ita intensum, quod priusdebet vapor congelari, quam convertatur in aquam.

Ad ista, et ad primum negatur consequentia, quia nix est valde levis in comparatione ad alias impressiones aqueas, et ideo casus ejus deorsum est valde lentus, nam propter tarditatem motus ipsius non oportet partes angulares ipsius resecari per confricationem ad aerem.

Ad secundum dicitur eodem modo, quod motus est ita lentus, quod nec mobile, nec medium calefit ex tali motu.

Ad tertium, dico quod nunquam in media regione aeris generatur pluvia, nisi vapor, ex quo generetur, prius convertatur in nivem, et quod nix ista cadens deorsum usque ad nos maneat nix, requiritur intensa frigiditas congelans vaporem, priusquam convertatur in aquam, et sufficiens frigiditas per totum medium, quo nix debet descendere, ita quod calor medii non liquefaciat nivem.

Tunc de differentiis nivis et pluviae, dico quod differunt primo, quoad tempus suae generationis, quia nix solum generatur in hyeme, sed pluvia indifferenter in diversis partibus anni. Causa est, quia nix non descendit ad nos, nisi fuerit continua frigiditas a terra usque ad mediam regionem; modo talis frigiditas, saltem sufficiens, non potest continuari, nisi in hyeme.

Secundo differunt in modo generationis, quia nix generatur per congelationem vaporis, sed pluvia per conversionem vaporis in aquam.

Tertio differunt in calore, quia pluvia habet colorem aquae, salt m ut in pluribus, sed nix est alba: cujus causa est duplex, primo, quia fit ex materia transparente quodammodo, et disposita adlucem, et talis debet apparere alba. Alia causa, quia frigiditas valde intensa agens in materiam humidam, supra quam totaliter obtinet, vel saltem pro majori parte, nata est albefacere, ideo videmus quod in partibus Septentrionalibus corpora animalium sunt magis alba, quam in partibus meridionalibus; modo in generatione nivis frigiditas est valde intensa, et vapor in quem agit est humidus.

Quarto, quia differunt in figura, quia pluvia cadit in figura sphaerica; sed nix cadit quodammodo sicut lana, vel aliquoties secundum figuram quorumdam florum, et reddere causamejus oportet recurrere ad influentiam caeli.

Quinto differunt, quia nix est frigida et sicca, et pluvia est frigida et humida. Causa primi est, quia priusquam vapor sit perfecte humefactus, ex quo nix generatur, congelatur.

Sexto differunt in continuatione, quia saepius continuantur sibi invicem casus pluviae, quam casus nivis. Causa est, quia terra madefacta per pluviam magis disposita est ad generationem pluviae, et ab illa terra plures vapores elevantur: sed ut in pluribus post casum nivis, nix congelatur et prohibetur ascensus vaporis ex tali congelatione, ideo terra minus disponitur ad generationem nivis, et per consequens pluviadiuturnior est nive.

Septimo, respondendo ad quaesitum, potest dici quod non differunt specie, probatur, quia non illud quod est de natura aeris differt ab eo, quod est de natura aquae; sed nix est de natura aeris, et pluvia de natura aquae: igitur etc. Major patet, quia aer non spe ilice differt ab aqua. Et minor patet, quia nix est vapor congelatus: modo vapor congelatus non differt specifice a vapore non congelato, quia sola congelatio non diversificat speciem: modo vapor non congelatus est de natura aeris.

Contra ista objicitur, primo contra hoc, quod dicitur quod nix est sicca magis quam pluvia, quia videmus ad experientiam quod aquae magis augmentantur post casum nivis, quam post casum pluviae, quod non esset, nisi nix esset magis numida. Tenet consequentia, quia aqua non augmentatur nisi mediante humido.

Secundo contra hoc, quod dicebatur, quod terra madefacta magis disponitur ad generationem pluviae, quia tunc sequeretur quod pluvia deberet perpetuari continue: consequens est contra experientiam: et patet consequentia, ex quo terra madefacta magis disponitur ad pluviam, quam non malefacta.

Tertio, si nix esset de natura aeris, sequeretur quod propter solam actionem caloris in aerem posset ex aere generari aqua. Consequens falsum, quia aqua non generatur ex aere, nisi per condensationem; modo calor potius habet rarefacere, quam condensare, et patet consequentia, quia ex nive per solam actionem caloris generatur aqua.

Ad ista. Ad primum, dico quod augmentatio aquarum per nives non provenit ex majori humiditate nivis quam pluviae, sed provenit ex hoc, quia nives, quasi simul liquefiunt in cumulo, et quodammodo repente intrant aquam; sed aqua pluvialis paulatim intrat aquam, ideo minus bene potest apparere augmentatio per pluviam, quam per nivem.

Ad secundum, concedo quod pluvia perpetuatur, non continue, sed discontinue; et ista discontinuitas quandoque est parva, quandoque magna, secundum constellationem supracaelestium, quae sibi invicem succedunt, a quibus natae sunt provenire nives, vel pluviae.

Ad tertium, conceditur quod aer, vel aliquid de natura aeris, potest aliquando disponi in qualitatibus, quod per solam actionem caloris potest converti in aquam; sed de aere puro, vel satis propinquo ad aerem purum non est possibile. Hoc de primo.