ARTICULUS I.

Signa praecedentia terraemotum.

Quantum ad primum, ponit Averroes quod unum signum terraemotus est, quando aves non nisi cum tremore sedent super terram, ita quod volant modicum ascendendo, et descendendo, quasi non essent securae permanere super terram. Et causa non est alia, quia hoc habent ex instinctu naturae, sive instinctus ille sit cognitio, sive non.

Secundum signum est turbulentia aquae puteorum et salsedo, vel alter vapor inconsuetus, et hoc est propter commixtionem exhalationis infra terram cum aqua illius putei.

Tertium signum est, quando res existentes in mari quodammodo tremunt, et moventur: et forte causa est, quia aliqualiter moventur a parte exhalationis exeuntis de terra.

Quartum signum est tumor maris inconsuetus sine vento: et causa hujus est, quia exhalationes inclusae infra terram appetentes ascendere sursum, de facto ascendunt, saltem partes subtiliores, quae commiscentur mari in ascensu, et in illa commixtione efficitur tumor maris.

Quintum signum est, de quo quaerit quaestio, et etiam ponit Aristoteles, scilicet tranquillitas, quia existente tranquillitate, exhalatio quae est materia venti, includitur infra terram, et ex tali inclusione causatur terraemotus, una cum aliis causis.

Sed sciendum, propter rationes in oppositum, quod tranquillitas non est signum convertibile terraemotus, quia saepe fiunt terraemotus, ut dicit Aristoteles in isto secundo, non existente tranquillitate. Causa est, quia una pars exhalationis inclusa est infra terram, et alia supra, per quam causatur ventus, et hoc contingit quandoqu ex hoc, quia ventus veniens ab una parte totus intrat terram per rimas, et concavitates terrae, et postea ventus veniens ab alia parte transit sic per terram. Verum est tamen quod tunc fiunt majores terraemotus, quando tota exhalatio includitur infra terram, et est tranquillitas supra terram.

Secundo patet, quod non sit signum convertibile, quia saepe fit tranquillitas non existente terraemotu: et hoc pro tanto, quia tranquillitas illa fit propter alias causas, quam propter introitum exhalationis infra terram, quia propter consumptionem exhalationis a Sole, aut per conversionem ipsius in vaporem et materiam aquae, vel etiam alio modo, scilicet, quando exhalatio est supra terram, et quando est magnus ventus; et tunc frigiditas superveniens praevenit congelando, et constringendo poros terrae priusquam subintret exhalatio, et tunc existente gelu fiunt magni venti.

Sextum signum est quidam sonus, ad modum mugitus, vel tubae, auditus infra terram. Causa est, quia tunc exhalatio interius inclusa incipit fortificari, et percutitur ad latera terrae, quibus continetur, et ex illa percussione causatur sonus, qui multiplicatur ad auditum nostrum per partes subtiliores exhalationis exeuntis per poros terrae.

Septimum signum, est quaedam nubecula parva, longa, et alba, situata versus Occasum. Causa est, quia tunc signum est, quod non sunt venti superius, quibus distrahatur illa nubecula, et ideo permanet immobilis, et quieta. Et cum etiam non sit ventus hic* inferius, signum est quod sola exhalatio sit inclusa infra terram: et hoc signum modicum praecedit terraemotum, et id idem est signum, ut dicit Aristoteles, serenitatis in mari.

Octavum signum, est frigiditas aeris inconsueta ante ortum Solis sine vento. Causa est, quia exhalatio cum de sui natura sit calida, reddit aerem calidiorem, cum fuerit permixta aeri, et ideo deficiente exhalatione, redditur aer frigidior, et sic frigiditas illa est signum quod exhalatio sit inclusa infra terram, et non permixta aeri super terram. Alia causa est, quia per talem frigiditatem inconsuetam, pori terrae clauduntur, et constringuntur et prohibetur exitus exhalationis: modo exhalatio inclusa fortificatur per antiperistasim et ipsa fortificata est causa terraemotus. Ista ergo sunt signa, quibus homo potest primo scire terraemotum esse futurum. Et hoc de primo.