ARTICULUS I. De Typhone.

Quantum ad primum sciendum est, quod Typhon est ventus ille, qui directe descendit de nube circulariter usque ad terram, super parvam portionem terrae, mediante quo elevantur pulveres, et stramina; et quando est fortior, tunc elevatur aliquod aliud magnum.

Secundo sciendum, quod ventus iste generatur per hunc modum: quia in nube aquosa sufficienter frigida includitur exhalatio satis subtilis, quae fortificata interius propter circumstantiam contrarii petit exitum de nube; et quia est materia levis, ideo cum Impetu ascendit ad partem superiorem nubis, a qua iterato propellitur deorsum, et ex ista violentia propulsus dividit nubem in parte inferiori, ubi est debilior, et in eodem impulsu descendit circulariter usque ad terram, et iterato reflectitur a terra. Ex quo patet quae sunt causae Typhonis, quia ejus materia est exhalatio sicca, sed propulsus a nube est efficiens, et motus circularis est ejus forma, a qua denominatur Typhon, et ejus causa finalis forte est purgatio aeris.

Tunc igitur de differentia ejus a fulmine, de quo prius dicebatur, dico quod differunt a parte materiae, quia Typhon est ex materia grossiori, quam sit fulmen, nam fulmen est magis penetrativum. Secundo, differunt ex parte motus, quia fulmen movetur deorsum, sine circulatione, Typhon autem movetur circulariter. Tertio, differunt ex parte qualitatum, quia materia Typhonis est sicca ad modum materiae venti, et non inflammatur, sed materia fulminis est intensa, ideo secundum Aristotelem non solum fulmen percutit, sed cum hoc etiam adurit.

Contra dubitatur primo, quia Typhon dividit nubem in parte inferiori, eo quod in illa parte est dehilior. Contra, primo, quia videmus quod si aer includatur infra aquam, ita quod major spissitudo aquae sit supra aerem, quam subtus, tum aer non petit exitum a parte inferiori, quamvis ibidem aqua sit debilior, sed propter levitatem ejus nititur ascendere in parte superiori, quamvis inferior sit debilior.

Secundo, quia ista pars nubis est fortior, et magis compacta ubi est frigiditas magis condensans aerem, vel vaporem, sed hoc est in parte inferiori, cum sit remotior ab elementis calidis, et a caelo.

Tertio probatur quod impossibile est fieri Typhonem, quia impossibile est exhalationem, quae est materia venti, ascendere usque ad mediam regionem aeris; igitur impossibile est fieri Typhonem. Antecedens patet per Aristotelem 2. hujus, et propter hoc non flant venti in cacuminibus montium. Et probatur consequentia, quia Typhon non potest generari, nisi per inclusionem materiae venti infra nubem in media regione aeris. Et continuatur consequentia, quia nunquam movetur ventus circulariter, ideo omnis ventus est lateralis, ut patet in 2. hujus, sed Typhon est quidam ventus, ut patet in isto 3. igitur, etc.

Quarto, dubitatur de modo generationis, unde generatur motus circularis illius Typhonis.

Ad ista, et ad primum dico, quod non est simile de aere ascendente per aquam, et de Typhone ascendente per nubem; nam aer petit exitum ab aqua solum propter ejus levitatem existens in aqua, et non propter magnam contrarietatem, quam habet cum qualitatibus primis ad qualitates nubis.

Ad secundum, in ista parte, etc. Concedo quod ubi est remissior frigiditas ibi est nubes tenuior, supposita aeque longa actione; modo in medio mediae regionis est frigiditas intensior ibi, vel prope quam est superior pars nubis: sed in inferiori parte est pars nubis inferius, quae est magis propinqua calori provenienti ex refractionibus radiorum Solis. Et si dicas contra, quod possibile est partem nubis superiorem esse in superiori parte mediae regionis, quae est propinquior elementis calidis, et per consequens pars inferior nubis esset magis compacta, dicitur quod si quandoque ita sit quod nubes una cum exhalatione elevetur ultra medium mediae regionis, quod tunc exhalatio dividit nubem in parte superiori; sed hoc non experimur propter interpositionem nubis. Aliter, quod nunquam nubes ascendit ultra medium mediae regionis, saltem notabiliter, quia prius condensaretur antequam ibi veniat, vel materia non est ita compacta quod ad tantum sufficit elevari.

Ad tertium, exhalatio, etc. Nego antecedens, imo exhalatio, quae est materia ventorum, bene potest elevari mixta cum vaporibus grossis ad mediam regionem aeris, et quamvis prius fuerit debilis, tamen post congregata infra nubem intenditur, et efficitur magnae virtutis ad impellendum, et movendum, ut dictum fuit prius.

Aliter etiam dicitur, quod materia ex qua generatur Typhon, seu Ecnephias non est sicca ita pure, sicut est materia venti, sed est unctuosa, vel saltem aliqualiter magis tenax, et ideo diutius retinet calorem elevantem, et minus potest repelli a frigiditate mediae regionis, et ideo altius ascendit, ita quod materia ista est quodammodo media inter materiam impressionum ignitarum, quae generantur in alto, et materiam venti. Et per illud ad confirmationem.

Ad quartam dico quod motus circularis Typhonis provenit ex hoc, quod ventus veniens de loco ampliori in locum magis angustum incedit non recte, sed lateraliter, et quodammodo circumveniendo, ut patet ubi ventus intrat per portam, vel viam strictam in medio duorum murorum. Et hoc est, quia a lateribus strictioris loci ventus reflectitur ad latus, et alia pars insequitur, et sic fit ibi quaedam gyratio: modo sic fit de exitu exhalationis de nube, quia concavitas nubis est ampla, et locus ubi est nubes divisa satis angustus, in comparatione ad concavitatem.

Aliter dicunt alii, quod Typhon venit motu directo ad terram, sine gyro, a qua reflectitur in seipsum; et sic ex transitu illorum ventorum contrariorum, unus incedit ad terram, et reliquus reflectitur a tprra; et sic causatur motus circularis.

Tunc de effectibus Typhonis. Unde primus effectus istius est calefactio, quia per propulsum, et velocitatem motus, acquirit calorem. Secundo, Typhon alterat animalia, sicut homines ad infirmitates mediante illo calore, et etiam per alias qualitates. Tertio, dat nocumentum oculis, et maculat faciem. Quarto, quandoque quando fuerit fortis eradicat arbores, quia per impetum suae gyrationis circumdat ramos arborum, et postea per reflexionem a terra, quodammodo retorquendo arborem, ipsam extrahit, vel eradicat. Quinto, quandoque elevat aliqua corpora, et violenter disportat de uno loco in alium sicut hominem, et quandoque elevat navem de mari, sicut dicit Seneca, et quandoque elevat magnam partem aquae, et multa alia. Et hoc de primo.