ARTICULUS II. In quo Universi ordo consistat.
ARTICULUS III. De ordine impressionum meteoricarum.
QUAESTIO IV. Utrum caelum sit de nalura ignis ?
ARTICULUS II. Corpus quintum non est de natura ignis.
ARTICULUS IV. De causa finali variationis opinionum.
ARTICULUS I. Ignis est in concavo orbis Lunae.
QUAESTIO X. Utrum motus localis sit causativus caloris?
QUAESTIO XI. Utrum omne lumen sit causativum caloris?
ARTICULUS II. De aequalitate elementorum.
ARTICULUS I. Notanda de apparentiis.
ARTICULUS II. Causae apparentiarum.
QUAESTIO XVII. Ut rum stella comata sit de natura coeli?
ARTICULUS II. Ponuntur differentiae Cometarum.
ARTICULUS I. De modo generationis cometae.
QUAESTIO XX. Virum Galaxia sit de natura coeli ?
ARTICULUS I. Opiniones de Galaxia recitantur.
ARTICULUS II. De accidentibus pluviae.
ARTICULUS I. De pruina et modo generationis ejus.
ARTICULUS. I. De diversitate signorum in generali.
articulus ii. De signis apparentibus in caelo.
ARTICULUS III. De signis pluviae apparentibus in aere.
ARTICULUS I. Unde veniant fontes ?
ARTICULUS II. An fontes fiant ex aqua pluviali ?
ARTICULUS I. De generatione maris.
ARTICULUS II. An mare sit locus naturalis aquarum?
ARTICULUS III. Resolutio quaestion is.
ARTICULUS II. De causa fluxus et refluxus maris.
QUAESTIO III. Utrum mare debeat esse salsum?
ARTICULUS I. De causa materiali ventorum.
ARTICULUS III. De causa efficiente ventorum.
QUAESTIO V. Utrum Sol faciat cessare ventos ?
ARTICULUS I. Unde proveniant venti?
QUAESTIO VI. Utrum terraemotus sit possibilis ?
QUAESTIO IX. Utrum coruscatio sit possibilis ?
ARTICULUS III. De effectibus coruscationis.
ARTICULUS I. De causis refractionis visus.
ARTICULUS II. De accidentibus Halo.
An impressiones meleoricae fiant secundum naturam?
Quantum ad primum, sciendum, ut dictum fuit, quod impressiones meteoricae sunt mixta, imperfecta: operationes, vel qualitates hujusmodi mixtorum, vel operationes immediatae ad talia mixta, et tales impressiones, sunt in multiplici differentia. Nam quaedam sunt igneae, ut hiatus, et voragines; quaedam aeriae, ut ventus; quaedam aqueae, ut grando, pluvia, nix, et generationes fontium, et fluminum; quaedam terrenae, ut generationes mineralium et terraemotus: quaedam aeriae et aqueae, ut fulmen; et quaedam sunt tantum causatae ex refractione radiorum, ut halo, iris, parahelius, virgae, et colores nubium.
Secundo sciendum, quod natura dicitur tam de principio activo, quam etiam passivo, id est, de materia et forma; et tale principium activum, vel est mediatum, sicut Deus, et caelum: vel est immediatum: et hoc vel principale, sicut forma ignis: vel instrumentale, ut calor, vel aliqua alia qualitas. Eodem modo natura dicitur de principio passivo mediate, sicut est materia prima, et etiam de principio passivo, et immediate, sicut est elementum, vel mixtum.
Tertio sciendum est, quod aliquid dici potest naturale uno modo, ut naturale distinguitur contra violentum; alio modo, ut distinguitur contra voluntarium; tertio, ut distinguitur contra casuale.
Quarto sciendum, quod aliquid potest fieri naturaliter respectu agentis, et respectu passi. Unde illud dicitur naturaliter fieri respectu agentis, quod agens natura intendit; sed id dicitur fieri secundum naturam respectu passi, quod fit cum inclinatione passi.
Tunc ponuntur conclusiones. Prima est, quod quaedam impressiones meteoricae fiunt violente respectu passi. Probatur, quia ista fiunt violente respectu passi, quae fiunt contra inclinationem ejus; sed plures impressiones meteoricae fiunt contra inclinationem passi, ut patet de ictu fulminis, in quo descendit ignis: modo ignis non confert inclinationem tali motui, tamen istae impressiones fiunt naturaliter respectu agentis.
Secunda conclusio est, quod aliquae impressiones fiunt naturaliter, tum respectu agentis, tum respectu passi, ut patet de casu pluviae, ubi agens, scilicet forma gravis intendit istum motum et passum confert inclinationi.
Tertia conclusio est, quod aliquae impressiones fiunt a casu respectu agentium particularium, sicut patet de quibusdam mirabilibus, quae quoque generantur in media regione: tamen illa fiunt naturaliter respectu causae universalis, eo quod nil fit a casu respectu cujus cumque causae. Et hoc de primo.