ARTICULUS I. Ignis est in concavo orbis Lunae.

Quantum ad primum sciendum est, quod non debemus imaginari ignem in sua sphaera ad modum, quo est ignis hic inferius, flamma, vel carbo, sed debemus imaginari sicut in fornace, ubi liquefiunt vitra. Nam ubi vitrum in flamma ponitur, vel carbonibus illius fornacis, longo tempore durat priusquam liquefiat; sed si ponatur prope in isto, ubi apparet clarus, ei diaphanus aer, tunc statim liquefit. Modo certum est quod ibidem non est aer, quia aer non potest pati tantam caliditatem; igitur veraciter est ignis talis, qualis est in concavo orbis Lunae.

Secundo sciendum est, quod ignis est corpus simplex quoddam, habens duas qualitates primas, et non plures, scilicet caliditatem et siccitatem, non admixtas cum suis contrariis, quia inter omnia generabilia, et corruptibilia est magis calidum et leve, magis rarum et diaphanum.

Tertio, praemittendum est de finibus gravium, et levium; unde quoddam elementum magis movetur finaliter, ut conjungatur totali elemento, cujus ipsum est pars, quam ut proprie sit in tali loco, vel tali: verbi gratia, particula terrae, vel aquae existens sursum potius descendit, si sit aqua, ut conjungatur aquae; si sit terra, terrae, quam proprie esse in tali loco, vel tali, cujus signum est, quod cum particula suo toti est conjuncta, quamvis actus gravitatem habet, non tamen habet tractum gravitatis, et ideo elementa non sunt gravia in suis sphaeris, vel locis propriis.

Alius finis potest esse, quia semper elementum gravius movetur ut subsit leviori, sicut terra naturaliter movetur, ut subsit aquae, et aer ut superemineat aquae.

Secundum hoc ponuntur conclusiones. Prima est, quod in concavo orbis Lunae est ignis. Quae conclusio probatur sic: quia ad experientiam videmus quod corpora levia, quae sunt de natura ignis, ascendunt superius per acrem naturaliter: tunc ergo vel iste ascensus est, ut illud ascendens conjungatur alicui consimili naturae, vel proprie ut possit supereminere aeri. Si primo modo habetur propositum, videlicet quod ibi superius est aliquid consimilis naturae, scilicet ignis. Si detur secundum, sequeretur quod frustra ascenderet versus illum locum, ex quo ita cito sicut ibi veniret corrumperetur. Secundo, dato quod totum intermedium dehinc usque ad orbem Lunae esset repletum aere, statim prae nimia velocitate aer iste calefieret ad gradum caloris, sub quo non posset forma aeris stare, et sic statim converteretur in ignem.

Tertio, sicut se habet exhalatio ad vaporem, sic se habet ignis ad aerem; sed exhalatio altius ascendit quam vapor: ergo ignis altius ascendit quam aer. et istam rationem innuit Aristoteles in isto primo.

Quarto, necesse est semper terram esse; ergo semper ignem esse. Tenet consequentia, quia ignis et terra contrariantur; nam ignis est levissimus et rarissimus, terra gravissima et densissima: modo si unum contrariorum sit in natura, et reliquum esset. Antecedens apparet, quia si necesse est caelum semper moveri, necesse est terram semper esse: et illud ponit Aristoteles 2. Caeli.

Contra conclusionem arguitur, quia si inter nos et caelum esset ignis, sequeretur quod nunquam possemus comprehendere vera loca Planetarum, et stellarum. Consequens contra Astrologos, qui locaPlanetarum observaverunt. Probatur consequentia, quia semper Planetae viderentur extra sua propria loca: nam ignis et aer essent inter nos, et caelum secundum medium diversae diaphaneitatis, et occurrente medio diversae diaphaneitatis frangitur radius visualis, ut patet in Perspectiva, quae fractio facit rem apparere alibi quam est.

Ad illud dicitur negando consequentiam, quia dato quod adhuc radius refrangeretur in occursu ejus ad sphaeram aeris, adhuc per Perspectivam potest inveniri anguli quantitas, vel refractionis; et sic adhuc poterunt inveniri vel haberi vera loca Planetarum. Aliter dicitur, quod ignis et aer non multum differunt in raritate, et densitate; ideo diversitas ista non sufficit refrangere radium, nisi dicatur quod quaelibet difformitas aliquid refrangit de radio sibi occurrente. Sed probatur quod non, quia si A radius refrangatur in occursu B, et C medii, tunc intendatur A usque ad duplum, et remittatur C medium densius usque ad subduplum, et iterum radius consimiliter augmentetur, et medium conformiter remittatur in densitate, tunc quaero utrum per talem continuam intensionem radii, et conformem remissionem densitatis mediorum radius iste pertransibit irrefractus, vel non? si sic, habetur propositum; si non, contra, quia per talem augmentationem radii devenietur ad majorem fortitudinem in gradu intensionis, quam sit intensio radii perpendicularis super duo media diversarum diaphaneitatum, et iste perpendicularis transit irrefractus, ut patet per Perspectivam; ergo a multo fortiori iste radius, qui est multo fortior eo.

Secundo arguitur contra conclusionem, quia si inter nos et caelum esset ignis, sequeretur quod prohiberet nos a visione stellarum. Consequens contra experientiam. Et probatur consequentia, quia nos videmus in istis inferioribus quod ignis positus inter visum, et aliquod visibile prohibet visionem istius.

Ad illud, negatur consequentia, quia ignis hic inferius existens, non est similis igni existenti extra orbem Lunae, imo, ut dictum est, ignis infra orbem Lunae est magis perspicuus, et diaphanus, quam sit aer.

Secunda conclusio est, quod ignis est in concavo orbis Lunae, tanquam in loco naturali. Probatur, quia elemento levissimo, et nobilissimo debetur locus maxime sursum, et nobilissimus; sed ignis est elementum levissimum, et nobilissimum, et concavum orbis Lunae est locus maxime sursum, inter loca corruptibilium, et generabilium; igitur, etc, Major patet, quia locus et locatum debent ad invicem proportionari. Prima pars minoris apparet 2. de Generatione, et 2. Caelil, et secunda pars nota quantum ad hoc quod iste locus est maxime sursum inter loca generabilium, et corruptibilium: sed quod sit locus nobilissimus apparet, quia quanto loca sunt a nobis remotiora, tanto sunt nobiliora.

Contra conclusionem arguitur sic; illud non est locus ignis, quod aptum natum est corrumpere ignem, et habet dispositiones contrarias dispositionibus ignis; modo sic est de orbe Lunae, qui est frigidus et humidus, cum sit de natura stellae, quam defert, scilicet Lunae, quae est frigida, et humida.

Secundo, orbis Lunae est mobilis ergo non est locus ignis. Consequentia tenet, quia locus dicitur esse immobilis ex 4. Physicorum.

Tertio, medium mundi est locus nobilissimus; igitur debetur igni. Consequentia tenet, quia est elementum nobilius. Antecedens apparet, quia medius mundi locus est magis remotus ab extraneis contrarietatibus.

Ad ista, et primo ad primum, dicendum est quod orbis Lunae, propter velocitatem sui motus, est satis conservativus ignis, quamvis sit contrarius sibi secundum dispositiones virtuales, quos habet.

Ad secundum, locus est immobilis, etc. de hoc debet videri in4. Physicorum, quia sic est immobilis secundum aequivalentiam. Ad tertium, negatur quod medium mundi sit locus nobilissimus, imo est magni vilis inter alia loca, et magis subjectus contrarietatibus. Et hoc est de primo.