QUAESTIO XV.

Utrum omnes impressiones ignitae sint ejusdem speciei specialissimae?

Arguitur quod non, quia ista sunt diversarum specierum speeialissimarum quae habent operationes, et significationes diversas; modo sic est de impressionibus ignitis; igitur, etc. Major patet, quia diversitas operationum arguit diversitatem formarum, nam operatio arguit formam: modo si sit ibi diversitas formae, cum forma sit natura, sequitur quod ibi sit diversitas naturae, et per consequens diversitas specifica. Et minor apparet, nam stella comata signat mortem Principum, et aliae impressiones ignitae non. Secundo, illa quae habent figuras naturales diversas non sunt ejusdem speciei; sed impressiones, etc. Major apparet inducendo in omnibus, nam illa quae sunt ejusdem speciei determinant sibi consimilem figuram, sicut omnes homines; et alia quae sunt diversarum specierum determinant sibi diversas figuras, ut nunquam canis habeat figuram hominis, nec equus. Et minor apparet, nam quaedam sunt impressiones ignitae oblongae, ut dali t, et aeges t; et quaedam sphaerica, lit stellae comatae, et hujusmodi.

Tertio, quia impressiones ignitae solum differunt accidentaliter, vel essentialiter; si accidentaliter solum, tunc sequitur quod de eis debent fieri diversae considerationes; si essentialiter, tunc sequitur quod differunt specifice.

Quarto, quia plus differunt ab invicem stella comata, et area stipulae ardentis, quam duae stellae comatae; sed duae stellae comatae differunt nnmero, et per consequens differunt specie.

Quinto, sequeretur quod omnium impressionum ignitarum esset idem motus. Consequens est contra experentiam, nam quaedam moventur circulariter, quaedam sursum et quaedam deorsum. Probatur consequentia, quia cum omnium impressionum ignitarum eadem sitnatura, et natura sit principium motus, sequeretur quod omnium impressionum esset idem motus.

Sexto, quia illa quae sunt a materiis diversis, et ab agentibus diversis secundum speciem differunt specifice; sed impressiones ignitae sunt hujusmodi; igitur, etc. Major patet, nam idem inquantum idem semper natum est facere idem, et per consequens diversum semper natam est facere diversum. Similiter patet major per Commentatorem 12. Metaphysic. ubi vult quod si agens fuerit unum, et materia una, quod factum est erit unum; igitur si agens fuerit diversum, et materia diversa, effectus est diversus. Et minor patet, nam aliquae istarum impressionum sunt a frigido propellente, et aliquae a calido inflammante. Similiter aliquae fiunt a materia grossa, et unctuosa, et aliquae fiunt a materia debili, et subtili.

Oppositum arguitur per Aristotelem in isto primo, ubi vult quod omnia ista idem sunt, et propter eamdem causam fiunt, sed differunt per magis et minus.

Pro quaestione est sciendum quod impressiones ignitae, de quibus loquimur in proposito, sunt stellae comatae, stellae cadentes, caprae saltantes, dali, aeges, arca stipularum ardentium, coruscationes, fulmina, tonitrua, candelae, et torsae apparentes hic circa nos, et ista differunt ab invicem secundum magnitudinem et parvitatem, secundum durationem majorem et minorem, secundum locum altiorem et bassiorem, in quo generantur, secundum raritatem, et densitatem, lividitatem et tenebrositatem, et secundum diversitatem materiae, ex qua fiunt.

Secundo sciendum ex praecedenti quaestione, quod omnium istarum impressionum ignitarum materia est exhalatio calida et sicca, elevata superius, qua inflammata per calorem, apparent istae impressiones ignitae.

Tertio sciendum est de modo generationis impressionum ignitarum in superiori parte superioris regionis aeris. Nam cum exhalatio calida et sicca, elevata ad istam partem aeris fuerit unctuosa fortiter unita sine difformitate in suis pertibus, si inflammatur, apparet esse quaedam stella, et dato quod diu duret post inflammationem, non tamen possemus percipere, utrum sit stella caeli, vel de regione elementari, nisi per longas observationes, et aliquam difformitatem in motu. Sed aliquantisper materia ista unctuosa, fortiter unita, habet difformitatem in suis partibus, ita quod aliqua pars ejus ultra extenditur, et tunc illa materia inflammata vocatur stella caudata,

et sic illa materia fit aliqualiter difformis in partibus secundum raritatem, et densitatem sine longa extensione alicujus partis, tunc vocatur stella comata, eo quod una pars apparet magis clara, et alia minus propinqua ad invicem. Et istae impressiones differunt ab invicem secundum magnitudinem, et parvitatem, secundum calores, ut postea patebit; et secundum durabilitatem, nam aliquae stellae comatae durant per se per duos dies, aliquae per septem, aliquae per sex menses.

Quarto, sciendum est de modo generationis impressionum ignitarum, quae modicum durant, cujusmodi sunt impressiones generatae per motum super mediam regionem aeris; nam aliqua exhalatio calida et sicca est subtilis, et elevabilis usque ad inferiorem partem superioris regionis aeris, et ibi propter caliditatem aeris, vel propter motum ipsius inflammatur, et apparent istae impressiones. Unde materia est aliquantum congregata in uno globo magno, et amplo, qui simul incenditur in omnibus partibus ejus, et tunc vocatur area stipulae ardentis. Sed aliquantum materia illa est congregata in uno globo modico in una parte medii, et in alio in alia parte, et sic de multis aliis globis, qui continuantur ad invicem per modicam exhalationem subtilem intermediam. Et tunc cum unus illorum globorum fuerit inflammatus apparet stella ardens, et inflammatio illa vadit continue inflammando per istamexhalationem subtilem intermediam usque ad alium globum,

qui cum fuerit inflammatus apparet alia stella, et sic consequenter, et tunc apparent multae stellae lucentes ad invicem. Sed aliquando illa materia est dispersa in duobus globis per se, continuata per mediam valde subtilem, et tunc inflammato uno illorum globorum inflammatur media intermedia usque ad reliquum, et tunc apparet stella moveri de loco ad locum, non transeundo per medium: sed quandoque materia est ita subtilis, quod ejus inflammatio non sufdcit movere visum, et tunc apparet stellailia moveri de loco ad locum non transeundo per medium. Aliquando autem materia est uniformiter dispersa secundum longum, et quandoque secundum sursum, et quandoque ad latus, et tunc apparet quasi lancea incensa.

Ex ista apparet causa quare tales impressiones apparent moveri, et in veritate non moventur, quare aliquae magis durent, et quare aliquae minus, et quare aliquae sunt majores, et aliquae minores, et ita de aliis differentiis.

Secundum, notandum est de modo generationis impressionum ignitarum quae fiunt in media regione, quae sunt fulmen, tonitruum, et coruscationes, quae generantur per hunc modum, nam exhalatio calida et sicca elevata usque ad mediam regionem aeris, cujus aliqua pars est unctuosa, scilicet illa quae est materia impressionum ignitarum, includitur in nube aquosa, et propter frigiditatem nubis fortificatur illa exhalatio, et intenditur in suis qualitatibus in tantum quod propter sui levitatem movetur hinc inde petendo exitum, et ex illo motu causatur sonus, qui dicitur tonitrus, et tandem illa exhalatio sic agitata infra nubem propter fortificationem suarum qualitatum frangit nubem in parte inferiori, ubi est debilis, et ex tali violenta fractione pars illa unctuosa inflammatur, cujus claritas est coruscatio, et residua pars propter sui subtilitatem propellitur deorsum, et quandoque prae nimia caliditate in rematur illud super quod cadit, ut postea apparebit.

Deinde sciendum de modo generationum impressionum ignitarum, quae fiunt in inferiori regione aeris, et tales sunt duplices; nam quaedam generantur immediate sub media regione, ut satis prope; et aliae hic inferius circa nos. Modus generationis talium est iste, quia exhalatio calida et sicca, aliqualiter unctuosa elevata superius obviat frigiditati mediae regionis sibi contrariae, a qua violenter propellitur deorsum, et ex tali propulsione violenta inferius exhalatio illa inflammatur, et quandoque apparent impressiones ignitae, quandoque stellae cadentes, aliquando aliae impressiones. Et ex isto reddit Aristoteles in quadam Epistola ad Alexandrum causam cujusdam apparentiae, quae sibi contingebat in India: unde Alexandro et exercitui suo apparebat, quod ignis flueret super eos, tamen scintillae ignis non descendebant ita inferius, quod eos attingebant. Causa erat, quia propter multitudinem hominum, et cadaverum, qui erant in exercitu, multae exhalationes pingues elevabantur sursum, quae obviantes frigiditati mediae regionis iterato propellebantur deorsum, et tunc per caliditatem aeris inferioris, et per velocitatem propulsus inflammabantur, et apparebat ignis descendere, et postea antequam ignis ille veniret totaliter deorsum, pinguedo materiae erat consumpta, et iterum per alias exhalationes elevabatur sursum, et continue quousque materia consumebatur, et ignis ille cadebat per scintillas, propter raritatem materia non poterat cadere tanta simul.

Sed aliae impressiones ignitae, quae generantur prope terram, fiunt per hunc modum; quia exhalatio calida et sicca elevata a terra, cum venerit ad aerem, naturaliter cadit, at velociter motum faciliter inflammatur, et ideo equitantibus in nocte circa coemeteria, vel patibula apparent candelae ardentes ipsos praecedere ad aures equi, quandoque apparent in remotis multae torsae illuminatae, et hoc non est, nisi propter multitudinem exhalationis ibidem accensae.

Ex istis apparet de modo generationis omnium impressionum ignitarum, et de causis diversitatis ipsarum secundum magnitudinem, et durationem, etc. Item, quod aliquae possunt dici ejusdem speciei specialissimae, dupliciter: Uno modo, quia de eis verificatur unus terminus specificus, sicut de Socrate et Platone verificatur iste terminus, homo. Alio modo, quia habent substantias consimiles, vel saltem sunt fere consimiles.

Secundum hoc ponitur ista conclusio, quod omnes impressiones ignitae sunt ejusdem speciei specialissimae. Et solum loquor de impressionibus prius dictis, quae fiunt per inflammationem. Probatur, quia ista non fit, nec fieri potest ab aliquo agente, quin ab isto, vel a sibi simili, aliud possit fieri, vel sibi consimile; sed nulla impressio ignita potest fieri ab aliquo agente, saltem immediate, quin ab illo agente, vel sibi consimili, quaelibet alia impressio ignita possit fieri; igitur non sunt diversarum specierum. Major patet, quia hoc sufficit ad arguendam identitatem specificam. Et minor apparet, nam omnes illae impressiones fiunt ab aliquo inflammante, sive sit motus, sive calor; similiter omnes fiunt ex consimili materia, scilicet ex exhalatione unctuosa.

Secundo, quia quae solum differunt secundum figuram, et magnitudinem, non differunt specie; sed istae impressiones sunt hujusmodi; igitur, etc. Major patet, quia corporibus homogeneis magnitudo, et figura non arguit diversitatem specificam. Et minor apparet ex causis praedictis.

Sed dubitatur primo, utrum istae impressiones fiunt naturaliter ? et videtur quod non, quia non est. naturale ignem generari a frigido; modo aliae istarum impressionum fiunt a frigido, ut dictum est; igitur, etc. Secundo, quia contra naturam est ut gradus remissior producat intensiorem, scilicet calorem ignis: ergo non fiunt naturaliter.

Ad illud, dico, quod istae impressiones ignitae fiunt naturaliter tam ex parte agentis universalis, quam ex parte particularis, eo quod intendunt ipsas producere, et naturaliter agunt. Similiter dico, quod fiunt naturaliter ex parte exhalationis, quantum est ex inclinatione dispositionum naturalium exhalationis, sed violenter quantum est ex inclinatione formae substantialis exhalationis, sicut caliditas, siccitas, unctuositas, inflammatio, quae sunt dispositiones propinquissime inclinantes ad generationem ignis. Causa seeundi, quia nulla forma inclinatur naturaliter ad sui corruptionem,

Ad argumenta. Ad primum, dico quod ignis bene potest generari a frigido occasionaliter, eo quod frigiditas potest esse occasio generationis caloris, vel motus, quam consequitur ignis.

Ad secundum, concessum fuit alias quod modico calore potest produci ignis, dum tamen materia fuerit in dispositione propinqua quantum ad alias qualitates, sed postea ignis productus intendit suum calorem proprium usque ad gradum, quem exigit in sua naturali dispositione ad modum, quo aqua alterat se ad frigiditatem eum fuerit calefacta.

Secundo dubitatur, quare stellae cadentes moventur localiter ? Respondet Aristoteles quod hoc est pro tanto, quia stella illa cum sit levis, inclinatur ad sursum, sed per frigiditatem mediae regionis propellitur deorsum: modo. per istas inclinationes contrarias non fit motus secundum aliquam istarum totaliter, sed medio modo inter ipsas. Aliter forte dicitur, quod directe descendit deorsum, tum apparet sic lateraliter descendere,

si fuerit alibi, quam supra zenith capitis nostri.

Tertio dubitatur, utrum talis inflammatio, seu quaelibet talis impressio combureret manum, vel aliquid combustibile ? Respondetur quod sic de iis, quae sunt in superiori, vel media regione aeris, et sic de illis quae. sunt in superiori parte inferioris regionis, sed de his quae sunt hic, quasi circa nos, forte non comburerent, nec sentirentur calores earum, quia non est expertum quod plantae, vel domus, vel aliqua hujusmodi fuissent combusta per ipsas.

Quarto dubitatur, ad quid valent istae impressiones ignitae, et ad quem finem ordinentur? Respondetur quod ordinantur ad duo, scilicet ad generationem mixtorum perfectorum, nam ad hoc ordinantur omnes alterationes, omnes actiones tam elementorum, quam mixtorum inperfectorum. Secundo, praevalent ad praescientiam futurorum, nam quando super aliquam partem terrae apparet magnus concursus siderum volantium, signum est quod venti venient ab ista parte, tam in aqua quam in terra. Similiter magnae, et multae impressiones, inflammationes, seu coruscationes, stellae comatae, et similia ostendunt siccitates, et mortalites Principum: et dicit Seneca de naturalibus quaestionibus, quod modica candela accensa, in malo navis est signum serenitatis.

Ad rationes. Ad primam, quia illa quae habent diversas significationes, etc. Negatur major, quia illa diversitas significationis potest provenire ex multitudine, et paucitate materiae, et etiam ex diversitate qualitatum.

Ad secundam, de figura, dicitur quod in corporibus homogeneis figura non arguit diversitatem specificam.

Ad tertiam, vel differunt, etc. dico quod differunt accidentaliter, et negatur consequentia, quia de eis debet fieri diversa terminatio ratione accidentium, et diversarum opinionum, quae ab eis proveniunt.

Ad quartam, dico quod non plus differunt essentialiter.

Ad quintam concedo, nisi aliunde esset motus violentus; modo quandoque moventur ab inclinatione naturali, et quandoque propelluntur a frigido.

Ad sextam, quae fiunt ex diversis, etc. Conceditur major, si differunt specie, et negatur major, quia materiae istarum impressionum solum differunt secundum magis et minus, et secundum dispositiones qualitativas. Et sic est dictum ad quaestionem.