ARTICULUS I.

Cometarum diversitas assignatur.

Quantum ad primum sciendum est, quod triplex assignatur diversitas cometarum, primo, secundum Albertum super islo primo, signatur diversitas eorum ex parte materiae; nam materia stellae comatae est valde subtilis, et tunc est una species; vel multum grossa, et tunc est alia; vel medium inter grossum et subtile, et tunc est tertia; vel medium inter grossum et primum medium, et tunc est quarta; vel medium inter subtile et primum medium, et tunc est quinta.

Similiter assignat Albertus diversitatem ex parte figurae. Nam vel cometa habet caudam sursum, vel deorsum, vel ante, vel retro, et sic sunt diversae species.

Quod autem diversitas cometarum sit sumenda penes diversitatem materiae probat Albertus, quia si non, tunc illa diversitas maxime proveniret ex parte agentium planetarum, a quibus attrahetur illa materia. Consequens est falsum, quia tunc planetae nunquam exeunt Zodiacum, ita nec cometae fierent extra Zodiacum, quod est contra experientiam. Et probatur consequentia, quia diversitas effectuum in istis inferioribus si non proveniat ex parte materiae, maxime provenit ex diversitate planetarum.

Sed contra hoc arguitur, quia I non videtur modus, per quem signaretur medium inter illud grossum, et subtile.

Secundo, quia qua ratione tu assignares unum medium inter duo extrema, eadem ratione inter duo media assignaretur, et sic in infinitum.

Tertio, non apparet verisimile quod tanta diversitas, sicut provenit a cometis, possit provenire ex sola diversitate materiae, secundum raritatem, et densitatem.

Tunc ad rationem Alberti, si non hoc, proveniret ex parte planetarum, concedo; nec valet consequentia ulterius, quia extra Zodiacum sunt stellae fixae, de natura planetarum, ideo secundum quod materia cometae attrahetur ab uno planetarum, vel alio, vel a stella fixa de natura illius planetae, tunc cometa denominatur ab illo planeta, de cujus natura erat stella fixa, a qua stella comata causabatur. Alio modo assignant Astrologi aliqui diversitatem cometarum, scilicet quod quidam est de natura Saturni, quidam de natura Jovis, quidam de natura Martis. Sed si objicitur quod Sol prae nimia sua caliditate potius habet consumere materiam cometae, respondetur quod non oportet materiam elevari a Sole ex qua generatur cometa de natura Solis, sed sufficit quod elevetur ab aliqua stella fixa, quae sit de natura Solis.

Sed adhuc alii assignant diversitatem cometarum, praemittendo, quod nullus cometa sit de natura Solis, causa est, quia Sol potius habet consumere exhalationes, quam ipsas conservare, ut inde generetur coma.

Secundo, quia nec aliquis cometa est de natura Lunae, patet, quia Luna non habet commovere humiditates unctuosas, ex quibus natus est fieri cometa, sed potius humiditates a queas; et ideo omnes cometae sunt de naturis aliorum quinque planetarum. Unde de natura Saturni est unus cometes aliqualiter nigri coloris, vel pallidi, cum quadam luce conjuncta, et est parvae quantitatis, et iste cometes inter omnia astra caeli et omnes cometes, est nigri coloris magis, et vocatur cometa niger. Sed Jovis sunt duae stellae comatae, quarum prima vocatur argentea, et habet colorem spissi argenti, et alia vocatur rosea, et est albi coloris. Sed de natura Martis sunt quatuor cometae, quorum primus vocatur veru, et est Valde horribilis in aspectu. Secundus vocatur pertica. Tertius teracula. Quartus autem matula rubea. Et omnes isti sunt rubicundi coloris. Sed de natura Veneris est unus cometes, qui dicitur nubes. Sed de natura Mercurii est unus, qui vocatur Domina Attasve, minor inter alios. Haec de primo.