ARTICULUS II. In quo Universi ordo consistat.
ARTICULUS III. De ordine impressionum meteoricarum.
QUAESTIO IV. Utrum caelum sit de nalura ignis ?
ARTICULUS II. Corpus quintum non est de natura ignis.
ARTICULUS IV. De causa finali variationis opinionum.
ARTICULUS I. Ignis est in concavo orbis Lunae.
QUAESTIO X. Utrum motus localis sit causativus caloris?
QUAESTIO XI. Utrum omne lumen sit causativum caloris?
ARTICULUS II. De aequalitate elementorum.
ARTICULUS I. Notanda de apparentiis.
ARTICULUS II. Causae apparentiarum.
QUAESTIO XVII. Ut rum stella comata sit de natura coeli?
ARTICULUS II. Ponuntur differentiae Cometarum.
ARTICULUS I. De modo generationis cometae.
QUAESTIO XX. Virum Galaxia sit de natura coeli ?
ARTICULUS I. Opiniones de Galaxia recitantur.
ARTICULUS II. De accidentibus pluviae.
ARTICULUS I. De pruina et modo generationis ejus.
ARTICULUS. I. De diversitate signorum in generali.
articulus ii. De signis apparentibus in caelo.
ARTICULUS III. De signis pluviae apparentibus in aere.
ARTICULUS I. Unde veniant fontes ?
ARTICULUS II. An fontes fiant ex aqua pluviali ?
ARTICULUS I. De generatione maris.
ARTICULUS II. An mare sit locus naturalis aquarum?
ARTICULUS III. Resolutio quaestion is.
ARTICULUS II. De causa fluxus et refluxus maris.
QUAESTIO III. Utrum mare debeat esse salsum?
ARTICULUS I. De causa materiali ventorum.
ARTICULUS III. De causa efficiente ventorum.
QUAESTIO V. Utrum Sol faciat cessare ventos ?
ARTICULUS I. Unde proveniant venti?
QUAESTIO VI. Utrum terraemotus sit possibilis ?
QUAESTIO IX. Utrum coruscatio sit possibilis ?
ARTICULUS III. De effectibus coruscationis.
ARTICULUS I. De causis refractionis visus.
ARTICULUS II. De accidentibus Halo.
De causa commotionis, et cessationis ventorum.
Quantum ad secundum, dico quod causae commotionis venti sunt duae, scilicet causa materialis, et est abundantia humiditatis et viscositatis, et propter hoc dicit Aristoteles, quod terra depluta magis est apta ad generationem ventorum, quam terra arida: quia dato quod tunc flant multi vapores, propter humiditatem, tamen cum illis vaporibus plures exhalationes elevantur, et majores, et cum hoc vapores illi faciliter sunt convertibiles in materiam venti, ut patuit in praecedente quaestione. Et quod talis abundantia materiae humidae sit causa venti, est signum, quod lignum humidum expositum igni prius effumat quam lignum siccum.
Secundo, causa commotionis venti est caliditas sufficiens materiam humidam elevare, et propter hoc in hyeme quamvis sit abundantia materiae, tamen pauci fiunt venti, propter defectum caloris elevantis: et per oppositum, in aestate, quamvis sit calor elevans, tamen pauci fiunt venti propter defectum materiae. Ideo temporibus intermediis plures fiunt venti.
Tunc de causis cessationis, dico quod causae cessationis sunt duae, scilicet caliditas et frigiditas, tamen diversimode. Unde caliditas dupliciter potest esse causa cessationis venti. Uno modo, quia provenit desiccando terram, priusquam fumus elevetur, et sic quodammodo suffocat exhalationem, verbi gratia, in exemplo: nam parvum lignum prius est combustum in igne magno quam emittat fumum.
Alio modo caliditas facit cessare ventum, consumendo materiam venti, resolvendo ipsam in aerem et dispergendo per loca diversa, et sic in aestate faciliter cessant venti propter intensionem caloris Solis. Similiter frigiditas dupliciter est causa venti cessationis: uno modo quia per congelationem constringit poros, et meatus terrae, et prohibet elevationem exhalationis. Alio modo quodammodo submergendo exhalationem, quando est magna frigiditas, et humiditas simul cooperiens locum, a quo debet exhalatio elevari, et sic forte est quod a fundo maris paucae exhalationes elevantur, quae convertuntur in ventum. Patet ergo quae sit causa commotionis, et faciens cessare ventos. Et hoc de secundo.