ARTICULUS I.

De causis, et modo generationis coruscationis.

Quantum ad primum, sciendum quod infra nubem aquosam quandoque includuntur multae exhalationes calidae et siccae, quodammodo tenaces et unctuosae, quae intenduntur et fortificantur per antiperistasin, propter frigiditatem nubis circumstantis, quae fortificatae petunt exitum a nube, a qua propellunt quandoque deorsum, quandoque ad alias differentias positionis: et quia motus habet calefacere et inflammare, ut dictum fuit, ideo quandoque inflammantur exhalationes istae a propulsu a nube et apparent coruscationes, et tunc nubes dividitur, et ex illa divisione fit sonus, et apparet fulgor, et propter claritatem, et splendorem vocatur coruscatio, ita quod eadem est materia, et propter sonum vocatur tonitruum.

Secundo, sciendum quod non solum illae exhalationes inflammantur permotum localem, sed quandoque igniuntur per solam fortificationem caloris a frigido circumstante.

Ex istis patet, quis sit modus generationis coruscationis, et quae sunt causae ejus: nam causa coruscationis materialis, est exhalatio calida et sicca, aliqualiter unctuosa. Sed causa efficiens remota est frigiditas nubis circumdantis exhalationem. Sed causa propinqua et immediata ejus, vel est motus inflammans propter velocitatem, vel calor fortificatus per antiperistasin. Sed causa ejus formalis est splendor, vel claritas, quia a claritate exhalatio vocatur coruscalio, et aliter non. Et forte causa finalis est salus quorumdam viventium hic inferius, quia per talem inflammationem consumuntur multae humiditates viscosae, et infectuosae. aeris, quamvis etiam corrumpantur aliqua viventia, ut postea dicetur.

Tertio, sciendum quod quamvis tonitruum et coruscatio fiant ex eadem materia, tamen differunt, quia prius causatur sonus ex illa materia quam fiat coruscatio, scilicet ex eo quod exhalatio prius movetur per nubem, quam sufficiat nubem dividere; et ex tali motu causatur sonus, et quandoque simul fiunt coruscatio et tonitruum, tamen partialiter. Verum tamen est, quod quamvis prius fiat tonitruum, prius tamen apparet coruscatio. Cujus causa est, quia lumen multiplicat se per alterationem, et quodammodo subito, et non temporanee, sed sonus multiplicatur per motum localem, quia ad hoc quod audiatur tonitruum, requiritur quod sit quidam tremor aeris proveniens de nube ad aerem: modo semper motus localis requirit temporaneam successionem.

Quarto, sciendum de magnitudine coruscationis, quia non solum fit coruscatio per inflammationem materiae, sed multae partes ejus fiunt per reflexionem luminis. Ubi sciendum, quod corpora densiora magis nata sunt reflectere lumen quam corpora rariora, et ideo nubes circumstantes materiam inflammatam resplendent, propter reflexionem luminis ad ipsas nubes, et ideo hic apparet coruscatio major, quam si non esset nubes. Et sic patet quod tempore nebuloso et obscuro, majores debent apparere coruscationes quam tempore sereno, et lucido, propter duo: Primo, propter reflexionem majoris claritatis. Secundo, quia tempore obscuro, minus obfuscatur claritas coruscationis, quam tempore sereno, vel lucido. Ideo non solum talis reflexio claritatis fit ad nubes, sed etiam ad aerem inspissatum, cui sunt multi vapores admixti; et propter hoc dicunt Perspectivi quod crepuscula ante ortum et post occasum solum fiunt propter reflexionem radiorum Solis existentis sub Horizonte ad aerem inspissatum propter vaporem admixtum Patet ergo de natura et causis coruscationis, et quomodo generatur. Et hoc de primo.