QUAESTIO VI.

Utrum in generatione Halo vapor inspissatus interponatur inter visum nostrum, et astra ?

Arguitur quod non, quia si sic, sequitur quod Halo sit coloratus illo modo, quo Iris. Consequens contra experientiam, et probatur consequentia, quia colores Iridis causantur per reflexionem luminis ad vaporem inspissatum.

Secundo, sequeretur quod Sol, vel aliud astrum, ita quod sit Halo, appareret puniceum. Consequens est falsum, quia apparet fulgidum et album; et probatur consequentia, quia fulgidum visum per nigrum apparet puniceum.

Tertio, sequeretur quod non possemus videre astrum, ita quod sit Halo, consequens contra experientiam. Et probatur consequentia, quia vapor inspissatus est nubes,

quae prohibet visionem visibilis, inter quod et visum ponitur.

Quarto, sequeretur quod astrum circa quod sit Halo, appareret alibi, quam si non sit Halo. Consequens falsum, quia si noteturlocus astri, et postea notetur locus ejus, cum Halo defecerit, non inveniretur diversitas, nisi quantum astrum pertransit motu suo. Probatur consequentia, quia astrum illud per vaporem interpositum videtur per lineam fractam, et tale videtur alibi, quam sit, ut patet ex prius dictis.

Quinto, sequeretur quod gravius aere superstaret aereus: consequens falsum, quia semper gravius descendit in leviorem. Et patet consequentia, quia vapor inspissatus gravior est aere non inspissato.

Sexto, sequeretur quod Halo modico tempore duraret, quod est falsum. Et patet consequentia, quia vapor ille cito consumeretur a labore.

Oppositum est apud Aristotelem in hoc tertio.

In ista quaestione videbitur de causis ipsius Halo, scilicet materiali et efficiente, dein in alia quaestione videbitur de ejus fine, et coloribus.

ARTICULUS UNICUS.

De causis Halo.

Quantum ad primum, sciendum quod Halo, Graece est idem quod corona, unde Halo est ille cireulus clarus quandoque apparens circa lunam, quandoque circa alias magnas stellas, et quandoque circa candelam; qui circulus quando-- que est completus, et quandoque interruptus, vel propter defectum materiae, vel propter indispositionem ejus, quae indispositio provenit ex nimis intensa densitate. Secundo sciendum, quod in proposito non solum accipimus vaporem, pro fumo elevato ab aqua, vel corporibus aqueis, sed etiam pro aere inspissato, aut pro exhalatione inspissata, et indifferenter pro quolibet corpore densiore aere interposito inter visum nostrum, et astrum, ad quod potest fieri refractio luminis.

Secundum hoc ponuntur conclusiones. Prima est, quod in generatione Halo, sive coronae, vapor inspissatus interponitur inter visum nostrum, et astrum. Probatur primo, quia ubi apparet Halo est major claritas, et lumen sensibilius, quam in aliis partibus medii; igitur ibi est major densitas, quam alibi in medio. Antecedens patet ad experientiam, et probatur consequentia ex Perspectivo, ubi ponitur quod non aggregatis radiis corporis luminosi in corpore non luminoso, impossibile est lumen sensibilius apparere.

Secundo arguitur per signum Aristotelis, quia videmus quod si Halo diminuatur, et evanescat, tunc signum est serenitatis: causa est, quia tunc vapor, qui est materia pluviae, consumitur, et calor super ipsum obtinet: sed si nigreflat, et condensetur, tunc signum est pluviae: causa est, quia tunc signum est quod materia inspissat superius, scilicet vapor, quiperimpressionem convertitur in aquam. Sed si Halo distrahatur, tunc signum est ventorum, quia signum est quod materia superius distrahitur per ventum, et vento existente superius, statim fit inferius. Patet igitur quod vapor inspissatus ponitur inter visum et astrum, circa quod apparet Halo.

Secunda conclusio est, Halo, sive corona fit effective ex refractione luminis ad illum vaporem. Probatur, quia ubi apparet Halo, est major claritas: igitur ibi luminare frangitur, vel reflectitur. Tenet consequentia, quia major claritas non potest apparere, nisi ubi densitas est major, ad quam radii congregantur, modo radius veniens a medio rariori ad densius vel refrangitur, vel reflectitur: sed de generatione Halo radius ille non reflectitur, quia transit ultra, ut patet de figura Halo; igitur refrangitur, et per consequens Halo fit ex refractione luminis effective.

Secundo arguitur, quod non fiet per reflexionem radii ab isto vapore ad visum, quia si in loco vaporis poneretur aqua, radius luminis transiret fractus et irreflexus: igitur de facto transit per vaporem, et ab ipso non reflectitur, et per consequens apparet, quia videns ad sensum quod radius veniens ab oculo per aquam, frangitur, et transit irreflexus, sicut patet de denario viso in fundo aquae. Tenet consequentia, quia vapor iste rarior est aqua, ideo minus sufficiens est radium reflectere, sicut patet ex praecedentibus. Verum est tamen quoad ipsum vaporem, fit aliqualiter reflexio, quemadmodum radius luminis frangitur ad superficiem aquae, apparet ibi claritas aliqua ex lumine reflexo.

Et si quaeratur, quare in refractione, seu reflexione radii Solis ad vaporem non apparet imago Solis in vapore, quemadmodum apparet in aqua, cum fit reflexio ad aquam?Dicitur quod causa patet , ex praecedentibus, nam aqua est levis in superficie, sive diversitate in raritate et densitate, ideo non solum reflectit lucem, vel colorem, sed cum hoc etiam figuram; sed vapor est irregularis, vel difformis, ideo ad reflectendum est sicut superficies aspera, propter quod solum reflectit lucem, non figuram; patet igitur quod vapor inspissatus est materia Halo, seu fractio ejus est causa efficiens.

Ex quo sequitur quid sit Halo, quia non est aliud, quam circulus clarus apparens extra luminosum ex refractione sui luminis ad vaporem inspissatum usque ad visum nostrum.

Et si quaeratur quid est illud quod videmus? Dicitur quod videmus inspissatum vaporem, et Solem, non tamen directe, sed reflexe, sicut dicebatur de rubedine parietis, ad quem reflectitur radius transiens per vitrum rubeum.

Sed contra istud arguitur primo, quia corona fit a corpore luminoso toto medio existenti uniformis inter visum et luminosum; igitur non requiritur vapor inspissatus. Consequentia est nota, et antecedens probatur ad experientiam, videmus enim de nocte coronam circa candelam, quando tamen totum medium est uniforme.

Secundo dubitatur, utrum fortitudo, vel debilitas visusconferatad hoc, quod appareat Halo? Videtur quod non, quia tunc Halo fieret ex fractione radii egredientis ab oculo, et non ex refractione radii egredientis a luminoso. Oppositum tamen videtur ad experientiam, videmus enim quando homo subito expergefit, coronam videt circa candelam, quam tamen non vident alii circumstantes, et hoc non, nisi propter debilitatem sui visus ex fumis elevatis ad caput.

Tertio dubitatur, utrum ab omni corpore luminoso potest indifferenter causari Halo, vel ab aliquo sic, vel ab aliquo non?

Quarto dubitatur de loco in quo fit.

Ad primum istorum potest dici quod Halo potest fieri a lumine candelae in medio uniformi, et hoc propter debilitatem luminis candelae, sed a lumine astri non potest, quando fit inter medium densius, ad quod fiat sensibilis refractio, et hoc, quia lux astri est fortior.

Sed contra, postquam medium est uniforme, qua ratione apparet Halo in una parte medii inter visum et candelam, eadem ratione et in alia; igitur apparebit in quolibet, vel in nullo.

Respondetur negando consequentiam, quia lumen candelae propter debilitatem non sufficit causare coronam sensibilem ad quamlibet distantiam inter visum et candelam, nec etiam causabit

Coronam nimis propinquo loco intermedio.

Ad secundum potest concedi quod fortitudo, vel debilitas confert ad visionem Halo ratione alicujus causae concomitantis debilitatem visus, verbi gratia, si visus sit debilis, et ab ipso evaporantur fumi usque ad aerem, ad quos, cum fuerint inspissati, fieret refractio luminis, possibile est quod tunc appareat Halo, et ita est de eo, qui noviter expergefit.

Ad tertium dicitur, quod Halo non causatur ab omnibus stellis coeli, sed aliquibus, et aliquibus non. Undedicunt Perspectivi, quod solum fit Halo a Sole, et Luna, et a stellis primae magnitudinis. Ubi sciendum quod Astrologi inter stellas caeli praeter planetas notaverunt 16. majores, et istae vocantur stellae primae magnitudinis, quarum quaelibet centum, et quindecim vicibus continet terram, et plus. Tunc dicunt Perspectivi, quod solum ab istis, et a Sole, et Luna potest fieri corona. Tunc concedendum est quod ab istis fiet corona, quod etiam ab aliis secundae, et tertiae magnitudinis, et planetis, qui non sunt luminaria possit fieri corona, quamvis tamen remissior in claritate.

Ad quartum dico, quod quamvis Halo appareat circa astrum, tamen fit satis prope nos in aere, sed sic apparet nobis eo quod non percipimus distantiam inter vaporem, et astrum.

Secundo, dico quod Halo potest apparere in sursum usque ad locum, ad quem maxime ascendunt nubes, vel exhalationes spissatae.

Ex istis patet quae sit natura Halo, et qualiter fit, et post videbitur de ejus accidentibus.

Ad rationes. Ad primam, negatur consequentia, quia non est sufficienter spissus, nec causat diversitatem colorum, sicut est nubes, ad quam per reflexionem apparent colores Iridis.

Ad secundam, tunc astrum appareret, etc. Negatur consequentia, quia vapor non est sufficienter niger. Et quandoque Luna apparet sub colore puniceo, quando scilicet vapor est inspissatus.

Ad tertiam, tunc prohiberet, etc. Negatur consequentia, quia vapor ille est latus, et rarus.

Ad quartam, tunc non videremus astrum, ubi esset. Negatur consequentia, quia radius perpendicularis transit irrefractus, ideo per illum potest fieri certificatio de loco, quemadmodum denarius visus in fundo aquae videtur ubi est.

Ad quintam, tunc aliquid gravius. Et potest concedi quod ejus gravitas non est sufficiens, ut dividat medium, quemadmodum lignum latum supernatat aquam, eo quod aqua resistit suae divisioni.

Ad sextam, tunc cito consumeretur, etc. Negatur consequentia, quia non potest consumi, nisi actione caloris, vel per casus materiae in pluviam; modo neutrum istorum fit subito, sed potest fieri tempore satis longo,