II. Rufini Historia eremitica, seu de Vitis Patrum liber.

0025A

Patres vel sanctos quorum vitae Rufini hoc libello enarrantur, in Nitriae eremo aliquando floruisse discimus, atque ut certius, qualem volumus librum, constet, nomina singulorum et ordinem in recentissimis editionibus obvium apposuisse plurimum juvabit.

Praemittitur prologus incipiens a verbis Benedictus Deus, desinens: Et perfectae sapientiae palmam vel patientiae requirant. Capitula libri sunt 33. 1. De S. Joanne; 2. de Hor.; 3. de Ammone; 4. de Beno; 5. de Oxyryncho civitate; 6. de Theone; 7. de Apollonio; 8. de Ammone; 9. de Coprete presb. et Paternatio; 0025B 10. de Syro abbate, Isaia, Paulo et Anuph.; 11. de Heleno; 12. de Elia; 13. de Pithyrione; 14. de Patre Eulogio; 15. de Apellen presb. et Joanne, 16. de Paphnutio; 17. de Monasterio abbatis Isidori; 18. de Serapione presb.; 19. de Apollonio monacho et presb.; 20. de Dioscoro presb.; 21. de Monachis in Nitria commorantibus; 22. de loco qui dicitur Cella; 23. de Ammonio; 24. de Didymo; 25. de Cronio; 26. de Origene; 27. de Enagrio; 28, 29. de duobus Macariis, Aegyptio et Alex.; 30. de Ammone primo Nitriae monacho; 31. de Paulo Simplice; 32. de Piammone presb.; 33. de Joanne. Epilogus tandem De periculis itineris ad eremos.

Hoc ergo opusculum, quo ab omni inde aevo nihil pene frequentius lectitatum ac descriptum, et recenti 0025C memoria impressum est, temporibus proxime Rufinum attingentibus lectores dubios de auctore suo habuit, successuque temporis tanta opinionum hac de re seges succrevit, ut Rosweydus decem vel undecim enumerare posset, quibus passim ascriptus fuerit, nomina, ac verus illius auctor non nisi recentiorum studio agnitus sit et postliminio restitutus. Quod primum a Jac. Fabro Stapulensi factum Rosweydus deprehendit. Nititur hoc maxime Hieronymi testimonio in epist. 43 ad Ctesiphontem, quo ipso diu nimis ad eripiendum, quod Rufino debebatur, usi fuerant, ut scilicet Evagrio tribuerent; deinde ipsius etiam Rufini in Historia eccl., lib. XI, cap. 4 innuentis se ejusmodi libro scribendo post absolutam historiae seriem operam daturum. Quibus 0025D positis, multis et variis praeterea argumentis ex ipso plerisque libro petitis idem astruxerunt Rosweydus et Fontaninus in hoc tamen inter se discrepantes, quod ille Rufinum pro interprete tantum eorum quae Heraclides forte aut Palladius graece scripsissent, habeat, idque ex parte causam putet cur tam facile ignorari Rufini opera potuerit, alteram eam ratus, quod propter Origenistas nonnullos immixtos non ausus sit proprio nomine fetum suum protrudere et venditare; Fontaninus contra expedita argumentatione tueatur, Rufinum ipsum scriptorem fuisse, sed nomine alterius qui in Aegypto versatus 0026A itinera et res a se visas ipsi ut stylo romano decoraret, narraverit, quem fuisse vult Petronium Bononiensem, cui Gennadius scribit sua aetate vitas Patrum assignatas. Tantum autem abest ut ex Graeco interpretatum vitas istas Rufinum putet, ut ejus potius operam Graece postea versam et Palladii Historiae ob rerum cognationem immixtam esse, ita ut ex utroque auctore unum corpus fieret, non improbabiliter credat. Causam porro ob quam Hieronymi nomen libro praefigi consueverit, minime a vero profecto abludentem Fontaninus docet, Vitas Patrum aliquas ab Hieronymo conscriptas, cum hisce Rufinianis, nullum nomen praeferentibus, ob argumenti similitudinem compactas effecisse dicens, ut omnia ad Hieronymum tanquam unicum auctorem referrentur. 0026B Atque jam opportunum erit ut lectorem moneamus. Vitas Patrum a Rufino scriptas nunquam seorsim esse vulgatas, sed in codicibus mss. omnibus aeque ac impressis libris a prima ad novissimam usque editionem cum aliis diversorum auctorum esse conjunctas, iis scilicet quae apud Rosweydum septem prioribus libris comprehenduntur, in editionibus antecedentibus autem varie pro cujusque concinnatoris captu dispersae sunt aut coagmentatae Rosweydus viginti enumerat Vitarum harum editio nes, quas tamen ad tria commode genera revocari posse putat hoc modo, ut primam familiam ducat editio sine loco, anno et typographi nomine excusa, quam ipse reliquis omnibus vetustate anteponit, nosque suo deinde loco ad ductum ejus cognoscendum 0026C dabimus; alteram exordiatur editio Norimbergensis anni 1478, tertiam denique Coloniensis anni 1548 constituat. Quam viri diligentissimi descriptionem equidem hactenus valere putaverim, si non cunctis quae usquequaque exstent, sed viginti tantum ab isto enumeratis editionibus Latinis regulam hancce scriptam velit. Sunt enim apud nos editiones duae, altera plane innominata, altera anni nota carens, quae et inter se diversae et a prima, quam facit Rosweydus, ambae differunt. Nec dubito quin aliquanto plures reperiri possint, quae inter se comparatae omnino nullam inter antiquissimas editiones intercedere cognationem evincant.

Caeterum in ipso singularum editionum recensu morem hactenus a nobis semper conservatum, ut 0026D innominatas editiones post reliquas saeculi XV demum commemoraremus, semel hoc loco deserere ac reliquis eas praemittere placuit, tum quoniam vix dubium esse possit quin singulae anni 1478 vetustate superent, tum ne a secunda, quam Rosweydus facit, editionum classe initium faceremus. Deinde Rufinus solus nobis curae est, cujus quidem liber in Collectione vitarum semper eminuit et antiquitus unice intelligebatur, dum Vitas Patrum veteres citarent, quapropter multa, quae in universum editionibus, imprimis principibus quas putat, accuratius noscendis, admirabili diligentia describendo et inter se conferendo 0027A Rosweydus explanavit, hic omissa vides, quae bibliographis haudquaquam posthabenda sunt.