Caput VII.

Vers. 1. 3.— Haec ostendit mihi Dominus Deus et ecce fictor locustae in principio germinantium serotini imbris, et ecce serotinus post tonsorem gregis. Et factum est cum consummasset comedere herbam terrae, dixi, Domine Deus propitius esto, obsecro, quis suscitabit Jacob, quia parvulus est? Misertus est Dominus super hoc: Non erit, dixit Dominus. Prophetali sermonem suum more contexit: imo quid revelationum 1088C in spiritu prophetae conspicari solerent (unde etiam videntes vocabantur) ostendit, id est, quia eis rerum futurarum sub diversa specie breves illae quidem imagines apparerent, sed quarum jam intelligentiam caperent: et ita in diversos moverentur affectus, vel ad censuram nimirum, vel ad misericordiam pertinentes. Postquam ergo excitatum iri gentem denunciavit, quae eis esset allatura perniciem, ne ipsa judicii brevitas non satis auditorem moveret, explicandis quas viderat imaginibus immoratur, et per earum occasionem, quam sedulo pro eis precaretur ostendit, ne quis eum vel insultantis, vel nihil dolentis animo annunciare illas calamitates putaret. Audite ergo, in quarum me imaginum spectacula Deus noster induxerit. Stabat quidam qui in morem figuli locustarum fingeret, id est, formaret examina, 1089A eisque numeros excedentibus id negocii delegaret, ut omnes segetum fibras et cuncta germina, quasi indefessis morsibus pascerentur. Quod autem ait, in principio germinantium serotini imbris, ad augmentum ostendit cladis valere: id est, ut tempestivi imbris tempora gravis siccitas occupare videatur, et longa pluviarum 542 exspectatione defatigati vexatique cultores Luciferi, imbris coeperint habere solatia, sicque raptim desperatas collocarint sementes; verum cum et ipsa semina vix et tardissime obruta germinare coepissent, priusquam in culmos spicasque consurgerent, locustis pascentibus disperirent: quod tamen malum, ne spes sua, vel exigua temperaret, alter serotinus post locustam veniret. Ecce enim, inquit, serotinus post tonsorem gregis: id est, ea germina quae locustae totonderant, usque ad radices ei (( Forte is)) qui sequebatur absumeret: cujus quoniam hic vocabulum siluit, de superiore prophetia quid signaverit, colligamus. Ait enim beatus Joel, Residuum erucae comedit locusta, et residuum locustae 1089B comedit bruchus, et residuum bruchi comedit rubigo. Ergo et propheta Amos serotinum, tonsoris reliquias insequentem, bruchum indicavit. Quod autem fictorem videt locustae, cum potuisset, quasi exstantis jam creaturae evocator ostendi, ad illud nimirum valet, ut inaestimabilis multitudo ipsarum animantium publicetur, quarum videlicet non quanta inveniri in mundo poterant examina congregentur, sed per potentiam judicantis, qui sit etiam universitatis creator, nova fingantur: cum proinde caussam formationis prodidisset impleta vastatio, et morientium multitudinem alimentorum consumtio: exclamavi, inquit: Domine Deus, propitius esto, obsecro: Quis suscitabit Jacob, quia parvulus est? id est, Si per tuam indignationem ad tantam exiguitatem, quantam hae pollicentur figurae, gens nostra perveniet, quis eam poterit ulterius suscitare, quam tali vastitate confeceris? Misertus est Dominus super hoc, Non erit, dixit Dominus, id est, efficacem fuisse deprecationem meam, docuit sententiae consecuta mutatio. 1089C Promptus quippe ad misericordiam Deus, plagam illam, cujus magnitudinem vidit me expavisse, submovit: responditque hoc non fore, quod ne fieret supplicaram. Verum aliud quod esse judicabat mitius, intromisit.

Vers. 4.— Id enim ostendit mihi Deus: ecce vocabit judicium ad ignem Dominus Deus, et devorabit abyssum multam, et comedet simul partem. Nisi prudenter atque sollicite quae sunt dicta capiamus, non exigua in sensibus detegetur absurditas. Post ea siquidem damna, quae depascens locusta et sequens bruchus intulerat, quasi mitior plaga ignis inducitur: cum omnino 543 non sit ambiguum, multo majorem esse calamitatem quam, immissa operetur exustio, omni illa quam germinum afferebat attonsio. Quomodo ergo dicit propheta, misertum Deum, et quasi lachrymis interventoris inflexum ad ignem vocasse judicium, id est, reos incendio deputasse, a quibus inopiae periculum 1089D depulisset? Animadvertendum quapropter, quia hic nomine ignis transcursum flammae voluerit indicare, quae licet sui vehementia quod contigerit amburat: tamen quandiu non immoratur afflatis, nec in ea quae sunt profunda descendit, nec robora quae 1090A videbatur occupasse, consumit. Igitur locustarum aut bruchorum imaginibus, operi quod susceperant insidentium, internecionem voluit addictae gentis ostendere. Quod cum in spiritu propheta vidisset, et per affectionem populo, et per reverentiam judici debitam consternatus occurrit: atque ut illa sententiae mutaretur atrocitas, obtinuit. Sed quoniam conferri plenam veniam non sinebat populi inveterata profanitas, ejusmodi poena succedit, quae etsi magnam partem immissa consumat, tamen reliquias manere patiatur. Sic enim ait: Ecce vocabit judicium ad ignem Dominus Deus, et devorabit abyssum multam: et comedet simul partem. Sed propheta cum effectus primae supplicationis animasset, huic quoque denunciatui audet obsistere, et dicit parvulum Israelem, imminutas videlicet ejus copias internecione delendas, si iram hostium ipse qui judicat, quasi castigator, accenderet. Imagine autem locustae Assyrios, et imagine ignis Babylonios significatos esse quidam putarunt, non videntes, quoniam repugnaret 1090B historiae. Dicit enim propheta, et locustae et ignis plagas suis precibus fuisse submotas, ac de utraque respondisse Dominum supplicanti: Non erit istud, id est, Nequaquam irruet ista vastatio. Assyrius vero et Babylonius hostes, victoriarum potiti, et Israelem et Judam gravi caede vastarunt. Hic ergo ostendit Deus noster per prophetam, qui erat imaginum spectator effectus, et quod populus Judaeorum multo gravius quam sustinuit mereretur exitium, et quod eum aethereus arbiter posset internecione delere, si hostium vel multiplicare numerum, vel indignationem voluisset accendere: et quod necessitatem quamdam affligendae ejus gentis, quam nollet penitus interire, pateretur.

Vers. 7.-9.—Verum, cum has duas species imminentium discriminum submovisset, Hoc ((Al. Haec)) mihi ostendit, ait, Dominus. Et ecce Dominus stans super murum litum, et in manu ejus trulla coementarii. Et dixit Dominus ad me: Quid tu vides, Amos? Et dixi, Trullam coementarii. Et dixit Dominus ad me: 1090C Ecce ego ponam trullam in medio populi mei Israel: non adjiciam ultra superinducere eum. Et demolientur excelsa 544 idoli, et sanctificationes Israel desolabuntur: et consurgam super domum Jeroboam in gladio. Magnam partem dispositionum Dei, sub quibus mortalium vita decurrit, prophetae de quo loquimur, visio publicavit. Nam cum praecedentes sententiae vel comminantem judicem ostenderint, vel frementem, et reorum mortibus leonis instar inhiantem (qui motus utique vel affectus a natura Dei continua tranquillitate gaudentis, secundum rationem dogmatis docentur alieni) praesentis loci reseravit occasio, quo potissimum genere ad ulciscendum Deus noster insurgeret, relinquendo videlicet potius, quam fremendo. Nam quoniam calamitatum agger protinus irruebat, si ille aegre destitisset, dicit eos se feriente collapsos, compunctionisque gratia in reorum pectoribus excitandae, eum sibi et habitum sumit et motum, quem habuisset inimicus, hoc permittente, desaeviens. Ideo 1090D cum geminam ejus sententiam, quam pro Judaeorum meritis proposuerat, interveniens precatio sustulisset, tertiam intulit: cui quidem propheta quasi mitissime non auderet obsistere, sed quae affectum ultionis plenissimum contineret, inquit, Super murum 1091A enim litum, id est, structoria arte compositum, stare mihi rerum Dominus videbatur, habens in manu trullam caementarii, per quam munus videlicet quo fungi consueverat, indicaret, id est, quod et jugi eos propugnatione tueretur, et quod frequentem medelam, per quam sanarentur et instaurarentur, adhiberet. Caeterum, si ista miseris conferentem providentiam submoveret, neminem eorum vel posse cohaerere, vel posse subsistere. Ergo trullam hanc, inquit, id est, curam meam, qua liniebantur et firmabantur quassa, deponam, atque otium quoddam benignitati, quia ita Israel cogit, indicam, nec sustinebo ulterius laborem cum impudenti nimirum profanitate inefficaci pietate certandi. Sicque demum quid perpetravere cognoscent, cum me nequaquam feriente, sed tamen non protegente, dispereunt (( Forte disperibunt)). Et demolientur excelsa idoli, et sanctificationes Israel desolabuntur: et consurgam super domum Jeroboam in gladio. Venient enim hostes, ac plenum agentes triumphum ferro ignique desaevient, 1091B fana et profana cum totis urbibus concremantes, atque Jeroboae familiam gladio ulciscente vastabunt. Verum postquam hucusque concionantis prophetae sermo processit, Amasias quidam nomine, sacerdos Idolorum misit ad Jeroboam per idem tempus decem tribuum imperio praesidentem, nunciavitque ei quod Amos spiritu potius rebellantis quam vaticinantis instinctu, et nominatim ei, id est, regi denunciaret exitium, et totum populum ita multiplici comminatione terreret, ut etiam sententiae dubiae fieret, quem 545 videlicet regem sequeretur incertus. Totiusque voluminis prophetici propositum breviter amplectens,

Vers. 11.— Haec enim, inquit, Amos dicit, In gladio morietur Jeroboam et Israel captivus migrabit de terra sua. Ex quibus dictis consequenter advertimus, quod etiam in nostrorum temporum negociis experimur, quia pars gentis humilior, id est, quique populares, quominus habebant de nobilitate superbiae, 1091C hoc etiam prophetarum dictis facilius movebantur. Sacerdotes vero et optimates cum regis vitiis favere contenderent, respuebant, imo criminabantur, et si liceret, interficiebant salutares magistros. Sed lectionis ordinem prosequamur. Cum ergo ad Jeroboam regem, quibus adversum Dei prophetam succendi posset, mandata misisset, non contentus finem excitati quasi certaminis praestolari: sed ut quocumque modo vir sanctus fugaretur exoptans, ad ipsum conciliator accessit.

Vers. 12. 13.— Et dixit Amastas ad Amos, Qui vides, gradere, fuge in terram Judae, comede ibi panem, et ibi prophetabis. Et in Bethel non adjicies ultra ut prophetes, quia santificatio regis est, et domus regni. Metuens credo, ne reverentia prophetae etiam regis indignatio frenaretur, per seipsum tentavit eum expellere, et cum honore compellans: Qui vides, abi inquit, et ad vicinam Judae confuge regionem, ubi et vivere tuto valeas et docere. Hoc vero loco, id est, Bethel, in quo respicis aulam fabricatam, et sanctificationes 1091D regis, videlicet simulacrum, cujus sumus cultui cum ipso principe mancipati, ne pergas ulterius ejusmodi vocibus personare, quas nequaquam tibi forte impunitas intelliges.

Vers. 14. 15.— Respondit Amos, et dixit ad Amasiam: Non sum propheta, et non sum filius prophetae, sed armentarius ego sum, vellicans sycomoros. Et tulit me Dominus cum sequerer gregem, et dixit ad me, Vade, propheta ad populum meum Israel. De occasionibus responsionum etiam quae tacita sunt plerumque intelligenda succurrunt, sicut nunc propheta, cum ei aruspex dixisset ut fugeret, respondit nec se de prophetarum descendere stirpe, nec hoc munus ab initio suscepisse, nec ideo tamen quasi falsa vaticinantem 1092A debuisse auditoribus esse despectui. Sed quod illi ad ejus contumeliam dicere solerent, hoc se etiam cum gaudio profiteri, id est, nec de choro se, nec de stirpe prophetarum fuisse: caeterum pastorali tantum officio deditum, et per saltus armenta ducentem, atque cibos ex arboribus vilissime colligentem, a Deo inspectore cordis, electum et ad hoc prophetandi officium destinatum, secundum quem morem gloriatur et Apostolus cum dicit, quod ubi placuerit Deo, ut revelaret Filium suum, per me, continuo non adquievi carni et sanguini, neque ad antecessores meos Apostolos veni, sed abii in Arabiam, et inde reversus sum Damascum (Gal. 1. 17.) , id est, nec magisterium aliquod nec privilegium requisivi, sed statim vocanti me Redemptori nostro ita proinde (( Forte prompte)) et impigre parui, ut ad opus praedicationis ingrederer. Ergo et pastorem pecudum se beatus Amos profitetur, nulla ad opus hoc ambitione, sed sola vocantis 546 electione venisse, qui dicit ad me (inquit), Vade, propheta ad populum meum Israel. 1092B Ea ergo quae supra comminanter injeci, debuisti tu, o Amasia, et omnes tui participes non ut mea, sed Dei per me loquentis dicta suscipere, nec dubitare quod Dei voluntate ea quae ventura cognoveram, nuntiarem. Quod ne nescias, accipe experimentum ejus, qui in me loquitur Christi.

Uxor tua in civitate fornicabitur, filii tui et filiae tuae in gladio cadent, et humus tua funiculo metietur. Et tu in terra polluta morieris, et Israel captivus migrabit de terra sua. Quid ergo tibi prodest audire nolle quod necesse habeas sustinere, cum non te denunciantis verba crucient, sed vulnera persequentis. Proinde ut sentias nulla arte impendentem removendam sententiam, praedico omnium te affectuum tormenta sensurum, id est, quae maritus, quae pater, quae clarus civis excipiat. Uxor enim tua non clandestina turpitudine polluetur, sed in medio urbis vincentium libidini subjacebit, et liberos tuos gladius, te spectante, cui non liceat lugere, vastabit: tuque simul 1092C dedecore et orbitate perculsus in terra polluta morieris, id est, vel in ipsa Judaeorum regione quam videlicet prius sacrilegia civium, deinceps vero facinora hostium polluerunt: vel certe in barbaris finibus, quos semper esse politissimos aestimastis, et Israel in exilium turbine captivitatis abigetur. Sed videamus et reliqua.