Psalmus XLVII.

0834D

2. Magnus Dominus et laudabilis nimis. Idest, magni imperii et magnae potentiae. Et inde dignus laude nimis super quam lingua possit explicare. Et hoc quod magnus et laudabilis sit, maxime perpenditur, In civitate Dei nostri, id est, in constructione Ecclesiae, quae est munita virtutibus, ampla caritate, collecta per fidem 236 ad jure vivendum. Nec talis civitas est Babylonis, id est, confusorum, aut haereticorum: sed est Dei nostri. Hinc commendat Ecclesiam per artificem Deum. Civitate dico posita, in monte sancto ejus. Id est, in Christo, sive in monte 0835A virtutum, vel constantiae. Haec civitas a tali domino est possessa. De hujusmodi lapidibus est constructa, id est, de Judaeis et Gentibus. Et hoc est, quod subdit:

3. Fundatur exultatione universae terrae. Id est, firmiter aedificata est de habitatoribus universae terrae exultantibus de peccatorum remissione: vel fundatur exultatione universae terrae, id est, ad exultationem omnium credentium. Et hoc exequitur per partes, cum subjungit: Mons Sion latera Aquilonis civitas regis magni. Mons Sion, in quo caput regni Judaeorum erat, ipsos Judaeos significat. Per latera Aquilonis Gentes designantur, quae torpentes frigore infidelitatis a diabolo possidebantur. Pro eo, quod ventus Aquilo constringit in frigore, non incongrue Aquilonis nomine torpor maligni spiritus accipitur. Quod Isaias quoque testatur, qui dixisse diabolum denuntiat dicens: Sedebo in monte testamenti, in lateribus Aquilonis (Isa. 14.) . Malignus spiritus montem testamenti tenuit, quia Judaicum populum, qui 0835B legem acceperat, sibi in perfidiam subjugavit. Adhuc monti testamenti praesidet, quando corda doctorum tenet: qui etiam in lateribus Aquilonis sedit, quia mentes Gentilium frigidas possedit. Unde et sponsi voce in Canticis dicitur, Surge Aquilo et veni Auster, perfla hortum meum, et fluent aromata illius (Cant. 4.) . Recedente enim Aquilone, id est, maligno spiritu, Spiritus Sanctus mentes quasi Auster replet. Qui dum calefaciendo flaverit, statim de cordibus fidelium aromata fluunt virtutum. Tales (Ex Augustino) fiunt civitas regis magni, liberati homines ab infidelitate et superstitione daemoniorum, credentes in Christum collimati sunt illi civitati. Occurrerunt in angulo parietis de circumcisione venientis (Rom. 15.) . Et facti sunt civitas regis magni, qui fuerant latera Aquilonis. Quicumque adhaerent diabolo, latera Aquilonis sunt. Adhaereant Christo, et erunt de civitate regis magni. In his magna gloria et honor omnipotentis est. Magna enim medici gloria 0835C est, quando ex desperatione convalescit aegrotus. Sequitur alia commendatio:

4. Deus in domibus ejus cognoscetur, cum suscipiet eam. In domibus ejus civitatis, id est, in singulis fidelibus, qui dicuntur domus, quia in eis habitat Dominus, cognoscetur Deus: quia ipsi cognitionem habebunt de Deo, cum suscipiet eam tuendam et protegendam ab inimicis. Vel in domibus dictum est, propter duos parietes Judaeorum et Gentium (Ephes. 2.) . Commendatur autem gratia, ubi dicitur, Cum suscipiet eam. Nam quid esset civitas ista, nisi ille suscepisset eam? Nonne statim caderet, nisi tale fundamentum haberet? Nemo ergo de suis meritis glorietur. Sed qui gloriatur, in Domino glorietur (2. Cor. 10.) . Jam ecce illa latera Aquilonis quomodo veniant videte.

5. Quoniam ecce reges terrae congregati sunt. Ecce reges et potestates hujus seculi congregati sunt de multis locis, de multis populis: convenerunt in unum: lapidem angularem, qui de multis facit unum 0835D (Ephes. 2.) .

237 6. Ipsi videntes sic, intelligentes civitatem Dei sic fundatam, sic constructam, sic decoram, sic firmam: admirati sunt. Post admirationem miraculorum Ecclesiae Christi. Conturbati sunt, de peccatis suis: commoti sunt ad poenitentiam. Tremor apprehendit eos. Pro timore futurae irae. Notandus est ordo verborum. Prius vident, et videndo admirantur: deinde ad se reversi, conturbantur et contremiscunt. 0836A Et tu fac similiter. Aperiantur oculi cordis tui. Et vide et admirare gloriam hujus civitatis Dei. Perpende quantis virtutibus polleat, quibus miraculis coruscet, quomodo terrena despiciat: quantis desideriis ad caelestia anhelet, quanta in futuro sit ejus merces et beatitudo. Talia pensans atque admirans, revertere ad temetipsum, plange peccata tua. Pertimesce districtum judicium Dei, contremisce in teipso, ut possis couniri huic beato populo, de quo subditur: Ibi dolores, ut parturientis. In illa conturbatione et tremore fuerunt dolores fructuosi, ut parturientis. Vetus enim homo peperit novum (Rom. 6.) . Mulier cum parit, tristitiam habet. Cum autem peperit puerum, jam non meminit pressurae propter gaudium, quia natus est homo in mundum (Joan. 16.) . Sic peccatrix anima quando poenitet, magnum dolorem patitur, magnas intra se sentit angustias. Sed postquam fructum poenitentiae, id est, absolutionem et remissionem peccatorum perceperit, jam non meminit pressurae poenitentiae propter gaudium salutis. 0836B A timore (inquit Isaias) concepimus et parturivimus et peperimus spiritum salutis (Isai. 26.) . Sic ergo reges conceperunt de timore Christi, ut parturiendo parerent salutem. Et hoc, quod dolores illi fuerunt fructuosi, non ex suis fuit meritis, sed ex gratia Dei. Et ideo subditur:

8. In spiritu vehementi conteres naves Tharsis. Secundum Hieronymum, Tharsis idem est, quod Carthago. Primordia autem (Ex Augustino) regni in Carthaginis navibus floruerunt, intantum, ut inter caeteras gentes excellerent negociationibus et navigationibus. Atque hinc nimium superba facta est illa civitas, ut digne per ejus naves intelligatur superbia gentium, praesumens in incertis tanquam in flatibus ventorum. Sed in vehementi spiritu conterentur naves Tharsis, quia in virtute Spiritus Sancti destruuntur omnes elationes hujus mundi. Iste vehemens spiritus omnes auras tentationum expellit, omnes nebulas cogitationum dividit. Omnia in mente serenat, 0836C ubi vult spirat (Joan. 3.) , et quem vult, immutat: Vitia conterit, virtutes nutrit. Haec autem constitutio Ecclesiae non est impraemeditare facta, sed diu ante prophetizata, et modo completa. Et ideo subditur:

9. Sicut audivimus, sic vidimus in civitate Domini virtutum. Recte Dominus virtutum dicitur, quia Angelis, Archangelis, Thronis, Dominationibus, et cunctis caelorum agminibus dominatur. Et tantus Dominus, qui regnat in Angelis, non dedignatur regnare in nobis. Propterea 238 protinus additur: In civitate Dei nostri. Ipse qui Dominus est virtutum, ipse est, et Deus noster, id est, Dominus et Deus angelorum et hominum. Omnis una civitas, omnium unus Dominus et Deus (Ephes. 4.) . Quid est, quod audivimus, et vidimus? sequitur et dicit: Deus fundavit eam: non ad tempus sicut Synagogam, sed in aeternum. Fundare Dei, est incommutabiliter stabilire. 0836D quodam tempore vidit. Audivit in promissione, vidit in exhibitione. Audivit in Prophetia, vidit in Evangelio. Omnia quae modo complentur, antea prophetizata sunt. Fundavit autem civitatem suam, mittendo Filium suum, ut omnis qui credit in ipso, non pereat, sed habeat vitam aeternam. Et ipse Salvator factus est misericordia nostra. De quo eidem Domino ad laudem ipsius Ecclesia dicit:

10. Suscepimus Deus misericordiam tuam in medio templi tui. Bene misericordia Dei dicitur Filius, quia 0837A per eum misertus est nobis Deus. De quo etiam dicitur in alio psalmo: Deus meus misericordia mea (Psal. 58.) . Si tantum peccata dimitteret, misericors Christus dici potuisset. Sed quia et culpas dimisit, et insuper aeternam vitam immeritis dedit: non solum misericordem, sed ipsam misericordiam digne appellavit. Qui recte in medio dicitur positus, quia ad omnes aequaliter se habet, tam ad nobiles, quam ad ignobiles: tam ad idiotas, quam ad sapientes: sicut scriptum est, Quicunque invocaverit nomen Domini, salvus erit (Joel. 2.) . Et iterum: Quotquot autem receperunt eum, dedit eis potestatem filios Dei fieri (Joan. 1.) . Bene ergo subjunctum est:

11. Secundum nomen tuum Deus, sic et laus tua in fines terrae. Quomodo nomen tuum Deus ubique terrarum diffusum est, sic et laus tua usque ad fines terrae universae procedit et crescit. Nulla enim terra est, in qua Christi nomen non sit auditum. Et vere multi erunt justi, qui te laudabunt; quia justitia plena est dextera tua. Quia per omnipotentiam tuam multos 0837B justos jam convertisti. Multi sunt illi, qui stabunt ad dexteram tuam (Matth. 25.) . Non solum multi erunt qui stabunt ad sinistram: sed ibi erit plenitudo massae ad dexteram constitutae: Et ideo

12. Laetetur mons Sion, et exultent filiae Judae. Id est, uterque populus, Judaea et Gentilitas. Unde? propter judicia tua, Domine. Tu enim judicaturus es vivos et mortuos, et separaturus paleas a granis (Matth. 13. 16. et 25.) : et si modo electi tui patiuntur multas molestias, adhuc inter malos positi, quia non discernuntur adhuc judicia tua: tunc profecto erit plenum gaudium, et perfecta exultatio, quando post judicia data audituri sunt: Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum, quod vobis paratum est ab origine mundi (Matth. 25.) . Per Sion montem ideo intelliguntur Judaei, quia sicut jam supra dictum est, ibi est caput regni. Filiae Judae non immerito accipiuntur Gentiles: sed propter confessionem 239 fidei. Judas enim confessio est: et omnes filiae confessionis, 0837C filiae Judae sunt. Hinc (Ex Augustino) Apostolus ait: Non enim qui in manifesto Judaeus est, neque, quae in manifesto et in carne est circumcisio: sed qui in abscondito Judaeus est, et circumcisio cordis in spiritu non litera: cujus laus non ex hominibus, sed ex Deo est (Rom. 2.) . Talis Judaeus esto: Gloriare de circumcisione cordis. Admonentur alii, ut convertantur, cum subditur:

13. Circumdate Sion, et complectimini eam. Circumdate eam per fidem, per operationem, per bonos mores, et complectimini eam dulcissimis amplexibus caritatis. Nolite (Ex eodem) scandalis circumdare, sed caritate, ut qui bene vivunt in medio vestri, eos imitemini: et eorum imitatione Christo, cujus membra sunt, incorporemini (Rom. 12.) . Narrate in turribus ejus. Id est, in altitudine munitionum ejus constituti, praedicate laudes ejus. Hinc alius propheta admonet dicens: Super montem excelsum ascende, tu qui evangelizas Sion (Isai. 40.) . Non enim verbum Dei praedicare debet, qui adhuc prave vivendo 0837D in imis jacet. Unde scriptum est in alio psalmo: Peccatori autem dixit Deus, Quare tu enarras justitias meas, et assumis testamentum meum per os tuum (Psal. 49.) ? Tu vero odisti disciplinam, etc. Ergo in turribus et in monte excelso narrandus est divinus sermo. Justum est, ut alte vivat, qui alta praedicat: ut cum doctrinis concordet vita. Apte itaque subjunctum est:

14. Ponite corda vestra in virtute ejus. Virtus hujus civitatis, ipsa est vis caritatis. Nihil est fortius hac virtute, de qua Salomon ait: Fortis est, ut mors dilectio (Cant. 8.) . Quomodo enim quando venit mors, resisti ei non valet quibuslibet artibus, quibuslibet medicinis; 0838A sic contra violentiam caritatis mundus nihil potest. Hinc Paulus ait: Quis nos separabit a caritate Christi? Tribulatio, an augustia, an persecutio, an fames, an nuditas, an periculum, an gladius? Certus sum, quia neque mors, neque vita, neque instantia, neque futura, neque creatura aliqua poterit nos separare a caritate Dei, quae est in Christo Jesu Domino nostro (Rom. 8.) . Ubi regnat caritas, non regnat cupiditas, non superbia, non ira, non invidia, non luxuria, non caetera vitia. Caritas vitia extinguit (I. Cor. 13.) , virtutes nutrit. Ipsa est virtutum virtus, et (ut ita dicam) anima virtutum. Quomodo caro sine anima vivere non potest, sic reliquae virtutes, sine caritate figuram habere possunt, veritatem habere non possunt. Et quomodo anima corpus animat, ita caritas caeteras virtutes vivificat. Nam per caritatem viget humilitas, splendet castitas: per caritatem obedientia servit, patientia vincit. Sic unaquaeque virtus totam speciem suam, totam fortitudinem suam non trahit aliunde, nisi a caritate. Ponite ergo 0838B corda vestra in virtute ejus: et distribuite domos ejus, ut enarretis in progenie altera. Domus duae intelligendae sunt: una ex praeputio, alia ex circumcisione. Constitutum est (Ex Augustino) , ut Apostoli distribuerent, hoc est discernerent, domos istas. Cum vocatus esset Saulus, et factus esset Paulus (Act. 9.) , conveniens in unitate coapostolorum suorum, 240 sic cum eis habuit placitum, ut illi irent in circumcisionem: iste in praeputium (Act. 11.) . Ista dispensatione Apostolatus sui distribuerunt domos civitatis magni regis, et concordantes in angulo, Evangelium dispensatione diviserunt, caritate vinxerunt. Distribuuntur etiam domus istius per diversas regiones, per diversas congregationes, per diversos ordines, per diversa merita. Quae distributio domorum habet in caelo distinctionem praemiorum. Unde Salvator ait, In domo patris mei mansiones multae sunt (Joan. 14.) . Sicut modo diversae domus gratiae in una civitate, ita tunc diversae erunt mansiones 0838C gloriae in eadem aeternitate (I. Cor. 15.) . Sed quid est, quod praecipitur vobis, o sancti Apostoli, ut enarretis in progenie altera? Sequitur et dicit:

15. Quoniam hic est Deus, Deus noster in aeternum, et in seculum seculi: ipse reget nos in secula. Nos sumus progenies altera. Re vera altera, quia nova. Prophetata sunt haec in progenie carnali, praedicata et impleta in progenie spirituali: narratur ergo nobis, quoniam hic Deus, qui tam magnus est, et tam laudabilis, Deus noster est: non ad tempus, sed in aeternum. O dulce gaudium! ineffabile donum! habuerunt Judaei Deum caeli, sed non in aeternum: quia repulerunt eum. Habuerunt gentes Deos multos aereos, ligneos, lapideos, aureos: sed non in aeternum, quia de corruptibili materia fuerunt: de quibus scriptum est, Dii qui caelum et terram non fecerunt, pereant de terra, et de his, quae sub caelo sunt (Jerem. 10.) . Quoniam omnes dii gentium daemonia: Dominus autem caelos fecit (Psal. 95.) . Ipse est Dominus Deus noster in aeternum, regnaturus, et 0838D in hoc seculo et in futuro. Ipse et non alius, reget nos in secula. Si Deus noster est, et rex noster est. Protegit nos, quia Deus est, ne moriamur. Reget nos, quia rex est, ne cadamus. Regendo autem nos non frangit nos. Nam quos non regit, frangit. De his, quos regit, scriptum est; Reges eos in virga ferrea (Psal. 2.) . De his, quos non regit, protinus subditur: Et tanquam vas figuli confringes eos. Ab illo ergo optemus regi et liberari hic, in aeternum, in secula seculorum.

Murmurant (Ex Augustino) homines plerumque, qui propterea volunt Deum colere, ut hic illis bene 0839A sit, quando viderint eos, qui Deum non colunt, pollere atque florere foelicitate terrena: se autem Deum colentes laborare in angustiis, jejuniis, caeterisque difficultatibus mortalitatis humanae. Contra hunc morbum sermo divinus loquitur nobis in hoc psalmo.