Caput III.

I. Hieronymi et Rufini simultatum origo. II. Hieronymus Epiphanio contra Jo. Hierosolymitanum, Rufinus Johanni adhaeret. III. Rufinus in communionem ab Epiphanio Hierosolymis admissus, et pro Catholico habitus. IV. Dissidii inter Hieronymum et Rufinum occasio aucta ex Epiphanii epsitola ad Jo. 0097C Graece scripta, quam Hieronymus latine convertit. V. Melania Rufini et Jo. caussam tuetur. VI. Theophilus Alexandrinus iisdem pariter favet. VII. Dissidentes frustra in concordiam redigere studet. VIII. Hinc Hieronymi et Theophili amicitia frigescit.

Hieronymi et Rufini arcta necessitudo, magnis utriusque virtutibus innutrita, crevit eousque, ut tam caras familiaresque personas, cunctis pene ecclesiis Notissimo amicitiae vinculo copulatas, Christiani omnes admirarentur, quemadmodum ex Africa ad Hieronymum scripsit Augustinus Epist. LXXIII. alias XV. cap. III. ubi primum inter eos tantum malum extitisse discordiae intellexit. Haec palam erupit A. D. 394. quo Sanctus Epiphanius Salaminae Cypri, quae et Constantia, episcopus, Hierosolymam petiit. Tamen paullo ante nonnullus inter eos discordiae turbo surrexerat, quum Aterbius nescio quis una cum aliis in Rufinum, tanquam sectatorem Origenis, clamare coepisset, Hieronymum quoque, utpote Rufini amicum, 0097D et olim Adamantii praeconem, eodem crimine involvens. Hoc Hieronymus se purgavit damnans doctrinam Origenis: quod a Rufino nequaquam factum fuisse postea contendit lib. III. Apologiae, rem ita narrans: Quis Aterbii contra te, et ceterorum rabiem concitavit? Nonne ille est, qui et me haereticum ex tuis amicitiis judicabat? cui quum satisfecissem damnatione dogmatum Origenis, tu clausus domi nunquam eum videre ausus es, ne aut damnares quod nolebas, aut aperte resistens, haereseos invidiam sustineres. An idcirco testis contra te esse poterit, quia accusator tui est? Antequam S. Epiphanius venisset Hierosolymam et ore quidem et osculo tibi pacem daret, etc. Aterbius contra te latrabat Hierosolymis: et nisi cito abiisset, sensisset baculum, non literarium, sed dexterae tuae, quo tu canes abigere consuevisti. Haec prima Hieronymi declaratio in Origenem quanquam a Rufini amicitia illum non parum avertere visa est, 0098A haudquaquam tamen in apertam simultatem abiit ante adventum Sancti Epiphanii, qui circa Pascha A. D. 394. contubernio et mensa a Johanne episcopo Hierosolymae exceptus est. Erat vir Sanctissimus Origeni maxime infestus, in quem postmodum coram populo in Anastasi, seu templo Resurrectionis, magna animi contentione peroravit, Johanne, qui aderat, quasi Origenianae doctrinae alumno, haud obscure commonefacto, ne Arii patrem, Origenem scilicet, et aliarum haereseon radicem, et parentem laudare deberet. Vide ejus epistolam inter Hieronymianas pag. 824. Despexit Johannes Epiphanium, eoque a concione per Archidiaconum desistere jusso, haud multo post in aede Sanctae Crucis contra haereticos Anthropomorphitas, formam Humanam Deo tribuentes, Origenique prorsus oppositos, acriter declamavit, Epiphanium, quasi hac contagione infectum, designans: qui subinde concionem undequaque probavit, haeresim a Joanne damnatam et ipse damnans, sed vicissim Origeniana dogmata ab illo damnari postulans. Haec et alia 0098B discordiarum semina Epiphanium in Bethleemi secessum divertere coegerunt, ubi Hieronymo ceterisque solitariis ab Johannis communione divulsis, Paulinianum Hieronymi fratrem, qui annum XXVIII. agebat, inconsulto Johanne loci episcopo, ad diaconatus et deinde ad presbyteratus gradum evexit in coenobio, quod Vetus appellabatur, inter Hierosolymam, et proximam Eleutheropolim, ab se olim exstructo. His de caussis Johannem ira immodica accensum, et ad Siricium Pontificem hac de re scribere minitantem, Epiphanius epistola valde longa placare studuit, ordinationem in aliena paroecia ab se factam excusans, et reliqua sibi opposita diluens, ipso, ut ab Origenis doctrina abstineret, iterum commonefacto. Haec summatim decerpsimus ex ejus epistola CX. alias LX. (Nunc LI) quam Hieronymus in latinum sermonem convertit, et ex duabus Hieronymianis ad Pammachium, et Theophilum Alexandrinum contra Johannem scriptis, nempe XXXVIII. alias LXI. 0098C et XLI. alias LXV.

II. In hoc magno dissidio, Rufinum Johanni, Hieronymum Epiphanio adhaesisse manifestum est. Rufinum, quem A. D. 387. nondum fuisse presbyterum supra observavimus, hoc A. D. 394 presbyterum dici videmus ab Epiphanio in laudata epistola, eodem anno conscripta. Johannes ergo Hierosolymitanus antistes Rufinum intra illud septennium suae ecclesiae presbyterum ordinaverat. Hieronymus in literis ad Pammachium subsequentibus verbis Johannem increpat, querentem, sibi privatim ab Epiphanio ante concionem publicam non fuisse objecta Origenis dogmata, de quibus palam illum postmodum accusaverit: Ille objecisse se dicit; tu negas. Ille testes profert; tu non vis audire productos. Ille etiam commemorat, Alium esse conventum; tu pro utroque dissimulas. Hunc alium non fuisse a Rufino diversum statim patebit: nam in lib. III. Apologiae pag. 462. ita explicat quod pridem silentio involverat: ergo pollutus erit Epiphanius, qui tibi pacem dedit, et in suo corde 0098D dolum servavit. Cur non illud verius sit quod Te Primum Monuerit? In literis ad Pammachium, paulo post locum superius adductum, Johanni sic exprobrat Epiphanii concionem: Quando contra Origenem in Ecclesia tua Papa Epiphanius loquebatur; quando sub illius nomine in vos jacula torquebantur, tu et Chorus Tuus canino rictu naribusque contractis scalpentes capita, Delirum Senem nutibus loquebamini. Nonne ante sepulcrum Domini, misso Archidiacono praecepisti, ut alia disputans conticesceret? At vero in lib. III. Apologiae pag. 461. haec eadem quae Johanni exprobraverat, item Rufino exprobrat: Simulque risum tenere non possum, quod a quodam prudente commonitus, in laudes Epiphanii personas. Hic est ille Delirus Senex, hic est Anthropomorphites, etc. Ergo Rufinus in Ecclesia Hierosolymitana fuerat unus ex Choro Johannis Episcopi, Epiphanium in concione publica nutibus irridente. In epist. XXXIX. alias LXII, 0099A (Nunc LXXXII.) ad Theophilum contra Johannem, postquam dixisset, ab se, et ab Hilario Pictaviensi scripta Origenis in latinum sermonem conversa, noxiis inde resectis, sic Rufinum, quo Johannes familiariter utebatur perstringit: Legat ipse (Johannes) si novit; arbitror enim eum assidua confabulatione, et quotidiano latinorum consortio, Romanum non ignorare sermonem; aut si certe penitus non imbibit, interpretantur ei qui solent. Rufinum Johannis partibus studuisse illud etiam ostendit, quod narrat Epiphanius in epistola ad Johannem, ipsum scilicet ab Zenone presbytero et socio Gregorii item presbyteri et abbatis Monasterii Eleutheropolis, percontatum, num Ephiphanius quempiam in dioecesi Hierosolymitana esset ordinaturus? Zenon autem dixit, quia quum ei presbyter Rufinus nescio quae alia transitorie loqueretur, etiam hoc dixerit: putasne aliquos ordinaturus est Sanctus episcopus? Rufinus sub finem prologi in Apologiam Pamphili martyris, fidem Hierosolymitanae ecclesiae, cui erat adscriptus, se tenere fatetur: 0099B haec in Hierosolymis in ecclesia Dei a Sancto Sacerdote ejus Johanne praedicantur. Haec nos cum ipso et dicimus et tenemus. In fine Apologiae ad Anastasium Pontificem, se fidem quatuor Ecclesiarum profiteri testatur. I. Romanae omnium matris. II. Aquilejensis, ubi tinctus. III. Alexandrinae, ubi per sexennium doctus. IV. Hierosolymitanae, ubi presbyter ordinatus fuerat: Ego praeter hanc fidem, quam supra exposui, id est, quam Romana Ecclesia et Alexandrina et Aquilejensis nostra tenet, quaeque Hierosolymis praedicatur, aliam nec habui unquam, nec habeo, nec habebo. Nullum ergo dubium est, quin Rufinus in Ecclesia Hierosolymitana presbyteratum acceperit, atque vel hinc patet mendum Gennadiani Catalogi cap. XVII. ubi Rufinus Aquilejensis Ecclesiae presbyter appellatur. Mendum explodit vetustissimus codex ab Holstenio mirifice laudatus, qui nunc est in Bibliotheca Vaticana: ibi enim sic legitur: Rufinus Aquilejensis presbyter, patriae, non ecclesiae, nomine expresso. Sic etiam habet Jo. Candidus lib. III. Gennadii verba 0099C recitans ex codice aliquo Ms. Quare mirum non est, si Rufinus episcopi sui partes contra Epiphanium sequutus est, sique cum Melania laboravit, ut monachos Bethleemitas in pristinam communionem revocaret, dum ab episcopo Hierosolymitano defecerant, ut Pauliniani ordinationem tuerentur. Hac dere Palladius Heraclidis haec habet cap. XXXIII. illos etiam quadringentos numero monachos, qui propter Paulinum (sive Paulinianum) se ab ecclesia separabant, sanctae rursus ecclesiae reddiderunt. Sed de hoc infra.

III. Ceterum ab Epiphanio Rufinum Hierosolymae ad osculum, et ad orationem admissum, nos docet Hieronymus in lib. III. Apologiae, qui hac pacis et catholicae communionis tessera eundem gloriari solitum, etiam testatur. Hieronymus enim ab urbe redux, se in Cyprum contulit, ubi, inquit, susceptus a venerabili episcopo Epiphanio, cujus tu testimonio gloriaris. Sane Epiphanius in epistola ad Johannem quanquam octo capita haereseon Origenianae doctrinae 0099D ad examen vocat, illum obtestans, ut Origenem damnet: eas tamen haereses ab se recitatas ad conflandum horrorem et invidiam auctori, nequaquam tribuit Johanni, et eo minus Rufino: immo ab Johannis communione, etiamsi de eadem doctrina suspecti, se nunquam discessisse testatur, nam et se in sacrificio pro illo precari solitum ait: Domine, praesta Johanni ut credat, et eidem haec objicit: Rumpitis caritatem, quam in vos habuimus in tantum, ut feceritis nos etiam poenitentiam agere, quare vobis communicaverimus, ita Origenis errores et dogmata defendentes. Rursus in eadem epistola de Johanne, Rufinoque ejus presbytero sic loquitur: Te autem, frater, Liberet Deus, et Sanctum populum Christi, qui tibi creditus est, et omnes fratres, qui tecum sunt, et maxime Rufinum presbyterum, ab haeresi Origenis, et ab aliis haeresibus, et perditione earum. Haec verba neutiquam probant, Johannem et Rufinum in Origemanam 0100A haeresim lapsos credi a S. Epiphanio, sed ne labantur, optari. Hieronymus in lib. III. Apologiae, ubi hoc eodem testimonio utitur in Rufinum, negantem se ab Epiphanio, ut Origenistam, potuisse traduci post osculum, post orationem, de quibus meminimus supra, id tantum agit, ut illum in Origenianae doctrinae suspicionem adducat: quod tunc facillimum fuit, quum hanc notam Chrysostomus ipse, aliique sanctissimi viri declinare nequaquam potuerint. Verba Hieronymi, postquam locum Epiphanii a nobis jam prolatum, recitasset, ita se habent: Haec est viri Sancti de te testificatio. Sic ab eo ornatus, sic laudatus incedis. Tamen Epiphanius Rufinum quidem certe iisdem verbis haereticum haud magis proclamat, quam Johannem, quam Sanctum populum Christi, ei creditum, quamque omnes fratres, qui secum aderant. Hos omnes aeque ac Johannem et Rufinum, Epiphanius ab Origeniana haeresi liberos cupit, haereticos fuisse non dicit.

IV. Epiphanii epistolam ad Johannem, per multorum 0100B ora volitantem, mirantibus eam ob doctrinam et puritatem sermonis, doctis pariter et indoctis, quum Eusebius Cremonensis, Graeci sermonis ignarus, non intelligeret, Hieronymus, ut homini in suo monasterio versanti morem gereret, raptim celeriterque latinitate donavit, postulatione facta ab eo mutuo, ut domi haberet exemplar; nec facile in vulgus proderet. Idem Eusebius saecularem vitam reliquerat, et a tergiversatione illa actuum publicorum ad monasterium conversus, Hieronymo adhaeserat, inquit Rufinus Invect. lib. I. Anno tamen et sex mensibus jam elapsis, epistola de Scriniis Eusebii novo praestigio Hierosolymam commigravit, ad manus Rufini, aliorumque Hieronymi hostium: ista est epistola, quam de cubiculo fratris Eusebii, nummis aureis, produxisti, ut calumnieris interpretem, inquit Hieronymus in lib. III. Apologiae pag. 461. Hoc veritati propius accederet, si fur epistolam tantum, non etiam nummos Eusebio abstulisset, ut statim visuri sumus. Utcumque res fuerit, certum est, hinc novam in Hieronymum 0100C latrandi materiam ortam, quasi minus sincere epistolam transtulisset, quam laudatam video ab Alvaro saeculi IX scriptore in Vita Sancti Eulogii apud Bollandum tom. II. Martii die 11. pag. 92. num. 9. Hanc injuriam ut a se in Italia amoliretur, scripsit epistolam XXXIII. alias CI. (Nunc LVII.) de optimo genere interpretandi ad Pammachium. Quum inde tamen appareat pseudomonachum non solum chartis, sed etiam sumtibus sive nummis furtivos ungues injecisse, eundem non pretio conductum, sed ut pecuniam potius, quam chartas auferret, facinus gratuita malitia perpetrasse credibile est. Nec sane Rufinus pecunias Eusebio auferri jussisset; nec ejus, aut ceterorum magni interesse poterat, epistolam, alias Graece vulgatam, iterum, nec ne, Latine vulgari. Quare monachum chartas non pecunia accepta, sed gratuita malitia furatum, Corruptor (nempe Rufinus) persuadere nitebatur, teste Hieronymo, qui de eodem Rufino etiam haec addit: et audet quidam 0100D ex eis (monachis) adducto supercilio, et concrepantibus digitis eructare et dicere: quid enim si redemit, si sollicitavit? Fecit quod sibi profuit. Iisdem ferme verbis Rufinum jam mortuum sub Grunoii nomine carpit epist. XCV. alias IV. (Nunc CXXV.) ad Rusticum: adducto supercilio, contractisque naribus, ac fronte rugata, duobus digitulis concrepabat. Rufinum porro sic, ut Hieronymus refert, locutum, constat, non quasi epistolae furem a quopiam reapse redemtum et sollicitatum fateretur; sed ut, etiamsi id verum foret, illud idem, quia proderat, benefactum ostenderet, se ipsum hoc pacto, aut Johannem defendens, quum uterque uno eodemque spiritu ageret. Sed hoc refellit Hieronymus: Mira, inquit, sceleris defensio, quasi non et latrones et fures et piratae faciant quod sibi prodest. Certe Annas et Caiphas seducentes infelicem Judam, fecerunt quod sibi utile existimabant. Haec jurgia et motus animorum cogitanti succurrit quod ab 0101A Epiphanio in eadem, de qua loquimur, epistola ad Johannem, memoratum videmus, quosdam nempe solitos ultro citroque portare rumusculos, et his, quae audierunt, semper addere, ut tristitias et rixas inter fratres concitarent, nimirum inter Johannem, Epiphanium, Rufinum, Hieronymum, ceterosque alterutrius parti studentes. Huc pertinere videtur quod Rufino Hieronymus objicit in lib. III. Apologiae pag. 439 ejus opera et studio, Bethleemi in cubiculis Sanctae Fabiolae senioris, et Oceani, utroque inscio, clam conlocatum fuisse codicem quendam, ab ipsis ante ignorantum: quod tamen facinus in alios regerebat Rufinus: Quis Bethleem de cubiculo fratris Eusebii furatus est epistolam laudatricem tuam? cujus artifico, et a cujus ministris in Sanctae Fabiolae hospitio, et viri Christiani et prudentis, Oceani, inventus est codex, quem illi nunquam viderant? An idcirco te existimes innocentem, si, quidquid tuum est, in alios conferas? Codex fortasse scriptus fuerat in Hieronymum. Sub finem epistolae saepius laudatae ad Pammachium, 0101B haec in Rufinum, Melaniam, et quendam alium scribit Hieronymus: Haec non est illius culpa, cujus sub persona alius agit tragoediam; sed Rufini et Melaniae, Magistrorum ejus, qui illum magna mercede nihil scire docuerunt. Is, cujus nomen reticetur, est Johannes Episcopus, de quo, haud nominatim expresso, haec quoque statim subjungit: Nec reprehendo in quolibet Christiano sermonis imperitiam, atque utinam Socraticum illud haberemus: scio quod nescio. Et alterius sapientis: te ipsum intellige. Venerationi mihi semper fuit, non verbosa rusticitas, sed sancta simplicitas. Qui in sermone imitari se dicit Apostolos, prius imitetur virtutes in vita illorum, in quibus loquendi simplicitatem excusabat sanctimoniae magnitudo: et syllogismos Aristotelis, contortaque Chrysippi acumina resurgens mortuus confutabat. Ceterum ridiculum, si quis e nobis manens inter Croesi opes, et Sardanapali delicias, de sola rusticitate se jactet. His verbis, quibus scientiam, mores, et vitae 0101C commoda carpit Hieronymus, omnino congruunt quae in Johannem aperte scribit epist. XXXVIII. alias LXI, pag. 308. Certe nec aetate, nec scientia, nec vitae merito, nec totius orbis testimonio, major illo es (Epiphanio). Si aetatem, juvenis ad senem scribis. Si scientiam, non sic eruditus, ad doctum, licet Fautores Tui disertiorem Demosthene, acutiorem Chrysippo, sapientiorem Platone contendant, et tibi ipsi forte persuaserint. Demum pag. 312. sic illum irridet: repertus est saeculi nostri haud grandis homunculus, qui de cunctis Ecclesiae quaestionibus uno linguae rotatu sole clarius coruscaret. Haec scientiam Johannis: opes vero, mox adducenda ex pag. 314. perstringunt: Tu qui sumtibus abundas, et totius orbis religio lucrum tuum est. Jam vero ad Melaniam redeamus.

V. Nobilissimam faminam summis laudibus perinde ac Rufinum, Hieronymus olim ad coelum extulerat. In epist. I. alias XLI. et II. alias X. (Nunc III et IV.) sanctam dixerat. Epist. XXII. alias XXV. 0101D (Nunc XXXIX.) quae est de obitu Blesillae haec scripserat: Sancta Melania nostri temporis inter Christianos vera nobilitas (cum qua tibi Dominus mihique concedat in die sua habere partem) calente adhuc mariti corpusculo, et necdum humato, duos simul perdidit filios. Rem sum dicturus incredibilem, sed teste Christo, non falsam. Quis illam tunc non putaret more lymphatico sparsis crinibus, veste conscissa lacerum pectus invadere? Lacrymae gutta non fluxit, stetit immobilis, et ad pedes advoluta Christi, quasi ipsum teneret, arrisit. Expeditius, inquit, tibi servitura sum, Domine, quia tanto me onere liberasti. Sed forsitan superatur in ceteris. Quinimo, qua illos mente contemserit, in unico postea filio probat, cui omni, quam habebat, possessione concessa, ingruente jam hieme, Hierosolymam navigavit. In Chronico novae Theclae nomine et in epist. XXVII. alias XCIX. (Nunc XLV.) ad Asellam a contemtis facultatibus, pignoribusque desertis, ut crucem Domini sequeretur, eam commendaverat. Sed postquam vidit, 0102A Melaniam Johannis et Runni caussam tueri, tantarum laudum cumulo imposterum non solum abstinuit, sed etiam ex Chronico ejus nomen erasit, si Rufino credimus, qui illud testatur Invectiv. lib. II. pag. 436. Quum tamen ex omnibus Chronici exemplaribus illud detere nequiverit, adhuc Melaniae nomen in eo legitur. In epist. XLIII. (Nunc CXXXIII.) ad Ctesiphontem, post Melaniae mortem scripta, ait, Evagrium ad eam, cujus nomen nigredinis testatur perfidiae tenebras, librum scripsisse, sic ex nomine Graeco Melaniam designans. Tamen quadriennio serius, nempe A. D. 419. ep. LXXXI. alias LXXIX. (Nunc CXLIII.) Sanctum Augustinum nomine Albinae, Melaniae junioris, et Piniani salvere jubet. Albina erat Melaniae senioris socrus, mater junioris, Piniano in matrimonium datae.

VI. Rumor contentionis, inter celeberrimos viros cotidie magis ac magis in Palaestina recrudescentis ad Aegyptum usque pervenit, ubi, sicut Origem quamplurimos impense addictos exstitisse, monumentis 0102B literarum proditum est, ita Johannis et Rufini partium studiosos nequaquam desideratos, inde potissimum adparet, quod virum fastigio et celebritate nominis maximum, Theophilum Patriarcham Alexandrinum Johanni et Rufino in hac caussa adstipulatum dubitari nequeat. Etenim praeterquamquod Theophilus ea tempestate Origeni favebat, etiam adversus Anthropomorphitas, Origeniano dogmati oppositos, ferebatur, quibus postea triennio serius, bellum in dixit, ut auctor est Socrates lib. VI. cap. VI. et X. et Sozome. lib. VIII. cap. XI. et XI. Palladius in Vita Chrysostomi pag. 151. memorat literas ab eo scriptas ad Siricium Summum Pontificem contra Epiphanium, tanquam haereticum, et auctorem Schismatis, nimirum propter ordinationem Pauliniani. Virum quoque Sanctissimum, ut minimum tanquam Anthropomorphitam ab eodem traductum, Socrates et Sozomenus in locis alias indicatis haud obscure testantur. His omnibus cumulum addidit Theophili 0102C cum Johanne et Rufino, discipulo olim suo, amicitia, quorum opinione jamdudum occupabatur. Ex Hieronymi longa epistola ad Pammachium pag. 330. diserte colligimus, Johannem pro se scripsisse ad Theophilum. Quamobrem sanctus doctor inter cetera graviter expostulat, cur ad Alexandrinum Patriarcham, ad quem Palaestina non pertineret, potius quam vel ad Caesareensem metropolitam, cui suberat, et cum quo Bethleemitae ab Johanne separati communicabant, vel ad Antiochenum, totius Orientis Patriarcham literas suas perferendas curasset: atque haec postea subjungit: Maluisti Occupatis auribus molestiam facere, quam debitum metropolitano tuo honorem reddere. Nec hoc dico, quod praeter Amicitias quae suspicationem generant, quidquam in legatione reprehendam. Rufinus, qui, se in omnibus Theophili sententiam sequi jactabat, eum saepe instigavit contra Hieronymum, quasi hic hoste quodam Theophili, familiariter uteretur. Immo et epistolas Theophili, Rufino 0102D prohibente, Hieronymus sibi non redditas scribit lib. III. Apologiae pag. 455. Meae autem communionis et Papae Theophili nullum alium testem vocabo nisi ipsum, quem a me Laesum simulas: cujus epistolas, a me semper datas, etiam eo tempore non ignoras, quo mihi eas reddi prohibebas, et quotidie missis tabellariis, inimicum ejus amicum nostrum, et familiarissimum jactitabas: et ea, quae nunc impudenter scribis, mentiebaris, ut illius contra nos odia concitares, et injuriae dolor Fidei fieret oppressio. Inimicus ille Theophili, quem Rufinus Hieronymo adhaesisse scripsit, erat Paullus quidam, in Aegypto incertae Sedis episcopus: quem ab Theophilo ejectum, Hieronymus in suo monasterio receperat, Rufinus enim ab Hieronymo flagitatus, quando Theophili, quem in ore habebat, sententiam sequi, eidemque fidei communione sociari coepisset, Credo, inquit, quando Paullum, quem ille damnaverat, sammo nisu, et omnibus studiis defendebas: quando eum per imperiale rescriptum recipere 0103A sacerdotium, quod episcopali judicio amiserat, instigabas. Ita Rufinus apud Hieronymum paullo ante locum nuper adductum.

VII. His ultro citroque agitatis, res eo pervenerunt, ut Theophilus, pacem Ecclesiae Hierosolymitanae daturus, Isidorum presbyterum in Palaestinam, Johanne et Rufino auctoribus, mittere decreverit. Uno et altero mense ante Isidori adventum et circa pascha, quod eodem A. D. 396, contigit die 13. Aprilis, agente Archelao, Comite Palaestinae, qui anno insequenti 397, praefuit Aegypto, ex codice Theodosiano tom. VI, pag. 351. actum est de pace, inter Johannem et Hieronymum concilianda. Verbis ex epistola ad Pammachium melius, quam nostris, rei veritas explicabitur: Quando per virum disertissimum et Christianissimum Archelaum Comitem, qui sequester pacis erat, condictus locus foederis fuit, nonne hoc in primis postulatum est, ut futurae concordiae fides jaceret fundamenta? Pollicitus est (Johannes) 0103B esse se venturum. Instabat dies Paschae. Frequens monachorum turba convenerat. Expectabaris in loco. Quid faceres nesciebas. Repente mandasti, aegrotare nescio quam. Illo die te non posse venire. Dilato conventu in alterum, et tertium diem ab Archelao, necdum Johannes comparuit, muliercula enim vomere non cessabat, festive inquit Hieronymus. Post duos interim menses ab hocce colloquio, inter utranque partem indicto, nec tamen peracto, Isidorus presbyter et legatus Theophili Alexandrini, in Palaestinam, animos tanto motu agitatos pacaturus, advenit circa Pentecosten. Ejus tamen judicio se Hieronymus ait diffidisse, proptereaquod Isidorus in Johannis partes jampridem ivisset. Rei testes appellat epistolas contra Epiphanium ab Isidoro ad Rufinum scriptas, ei tamen nequaquam redditas, sed Vincentio presbytero Hieronymi necessario. Sic rem pandit, ad Pammachium scribens epist. XXXVIII, alias LXI, pag. 330, Literae manu ejus (Isidori) scriptae, quae ante tres menses legationis, ad nos directae erant, portantes 0103C errorem (terrorem legi mavult Petrus Wastelius in Vindiciis pag. 533.) Vincentio presbytero redditae sunt: quae usque hodie ab eo tenentur : quibus cohortatur Ducem exercitus sui, ut super petram fidei, stabili persistat gradu, nec nostris naeniis terreatur. Pollicetur, se antequam legationis esset ulla suspicio, venturum Hierosolymam, et ad adventum suum, illico adversariorum cuneos proterendos. Et inter cetera his etiam verbis utitur: quomodo fumus in aere dissolvitur, et cera ad viciniam ignis liquescit : ita dissipabuntur qui semper ecclesiasticae Fidei resistentes, nunc per homines simplices eandem Fidem inquietare conantur. Per ducem exercitus Rufinum designari manifestum fit ex lib. III. Apologiae pag. 453, ubi de iisdem literis Isidori, haec in Rufinum proferuntur: Ne irascatur is tibi, qui contra Papam Epiphanium ad te epistolas dirigens, hortabatur, ut permaneres in Fidei veritate, et non mutares ullo terrore sententiam : quae epistola holographa tenetur ab his, ad quos perlata est, nempe a Vincentio presbytero. Hae literae sive fortuito, sive 0103D dedita opera interceptae, Rufini cum Alexandrinis commercium contra Epiphanium et Hieronymum, undequaque publicum reddiderunt. Suspiciones eo amplius in Isidorum etiam creverunt, dum literas ab Theophilo ad Hieronymum scriptas, injussu Johannis, Isidorus reddere detrectavit. De hoc in epistola ad Pammachium nos docet Hieronymus, qui rursus in epist. LXXXIX. alias LXII. ad Theophilum, id factum propterea censet, quod Johanni minus quam Hieronymo favere viderentur: Quum pacificas et ad concordiam pertinentes per Isidorum presbyterum literas nobis miseris, hinc probamus, quod illas qui pacem falso jactant, reddere noluerint. Hieronymus tamen lib. III. Apol. pag. 455, de literis sibi non redditis reum facit Rufinum: cujus (Theophili) epistolas ad me semper datas, etiam eo tempore, non ignoras, quo mihi eas reddi Prohibebas. Sed Wastelius in Vindiciis pag. 535, hac una de caussa 0104A non redditas censet, quod Epiphanium ejusque studiosos vehementer perstringerent, ideoque haud immerito timeretur, ne redditae, Hieronymum, ceterosque monachos acrius irritarent.

VIII. Quum ergo Isidorus ejusdem ac Johannes et Rufinus, doctrinae haberetur, et apud illos Hierosolymis degeret, non legatus pacis, sed socius Johannis, et adversarius Hieronymi creditus est. Iste Isidorus, qui in coelum tuis laudibus tollitur, idipsum infamatur Alexandriae, quod tu Hierosolymae: ex quo non legatus advenisse videretur, sed socius, ait Hieronymus in epistola ad Pammachium. Paullo post sciscitatur sitne Isidorus adversarius an legatus? Quare hic tribus vicibus frustra Bethleemum profectus, ut Hieronymum cum Johanne in concordiam redigeret, re tandem infecta, discessit, secum Alexandriam ferens ad Theophilum, Johannis epistolam, sive Apologiam, Isidoro praesente, et multum collaborante, dictatam, ut idem esset et dictator et bajulus literarum, inquit Hieronymus, qui easdem literas, utpote in se 0104B mordacissimas, fuse refellit in iis, quas ad Pammachium et Theophilum scribit, unde illarum fragmenta in unum collegit Wastelius pag. 530. 531. Gennadius in Catalogo cap. XXX. eandem Apologiam indicare videtur, ubi ait, Johannem adversus obtrectatores studii sui librum scripsisse, in quo ostendit Origenis se ingenium, non fidem sequutum. Quam porro Theophilus aegre tulerit, Hieronymum pacis conditiones per legatum suum oblatas respuisse, satis aperte significavit, dum aliquo tempore ejus literas nullo responso dignatus est. Sed crebra officia, quibus Patriarcham vel voce vel scripto Hieronymus sedulo interpellavit, tandem cor hominis mollierunt. Itaque diuturnum silentium rupit Theophilus, Hieronymo tamen de sacrorum canonum observantia monito, quod nimirum episcopo suo Hierosolymitano nequaquam pareret, fratrisque Pauliniani ordinationem adhuc defenderet. Sancti doctoris responsum tom. IV. epist. LVIII. alias LXVIII. (Nunc 0104C LXIII.) in nova ejus operum editione, quam hactenus sequuti sumus, plus querimoniae, quam conjunctionis et amicitiae cum Theophilo signa praesefert. Meminerit, inquit, beatitudo tua, quod eo tempore, quo nobiscum Tacebas, nunquam ab officiis meus sermo cessaverit; nec consideraverim quid tu pro dispensatione tunc faceres, sed quid me facere conveniret; et paullo infra: quod de canonibus ecclesiasticis mones, gratias agimus; quem enim diligit Dominus, corripit, et flagellat omnem filium, quem recipit. Sed tamen scito, nobis nihil aliud antiquius esse, quam Christi jura servare, nec patrum transferre terminos, semperque meminisse Romanam fidem Apostolico ore laudatam, cujus se esse participem Alexandrina Ecclesia gloriatur. His verbis fortasse innuit, se propter fidem a Johannis communione recessisse, quasi eam ipse Theophilus parum sequeretur. Postremo illum super nefaria haeresi (Origeniana) quam in multa patientia gerit, multis Sanctis displicere concludit. In ea, quae statim sequitur, epistola, ait, se 0104D accepisse Theophili scripta emendantia Vetus silentium.