Caput XXVII. De Qui res Evagrii parum perspectas habuere, ipsum quandoque laudant, ut Socrates Novatianus, lib. IV. Histor. Eccles. cap. 18, et Sozomenus aeque Novatianus lib. VI, cap. 30. Idem facit Gennadius in catalogo, qui etiam Evagrio miracula tribuit; sed Gennadius nimium Pelagianis favens, nihil mirum, si Pelagianorum parentem Evagrium laudibus tollat, et falsa adscribat miracula. De Palladio Galata, qui eumdem Evagrium mirifice celebravit, silemus modo, quod eidem in impietate et haeresi par, ejusdemque discipulus existens, mulus mulum mutuo scabit. Dicemus de illo suo loco (libro VIII) 0448C At aestimemus Evagrium e propriis pretiis, fuisse haereticum Origenistam, Pelagianisque errandi amplissimam exhibuisse materiam, mirum si jam non omnibus sit exploratissimum. Audiamus quid de eo Patres. S. Hieronymus epist. ad Ctesiphontem haec de Evagrio habet: Evagrius Ponticus Hyperborita, qui scribit ad virgines, scribit ad monachos, scribit ad eam cujus nomen nigredinis testatur perfidiae tenebras ( Melaniam intelligit ), edidit librum et sententias περὶ ἀπαθείας, quam nos impassibilitatem vel imperturbationem possumus dicere, quando numquam animus ullo perturbationis vitio commovetur, et ut simpliciter dicam, vel saxum, vel Deus est. Hujus libros per Orientem Graecos, et interprete discipulo ejus Rufino, Latinos plerique in Occidente lectitant, etc. Haec S. Hieron. Qui etiam Praefat. in lib. IV, super Jeremiam ista scribit: Commentarios in Jeremiam per intervalla dictabam, ut quod deerat otio, superesset industriae; cum subito haeresis Pythagorae et Zenonis ἀπαθείας καὶ ἀναμαρτησίας, id est, impassibilitatis 0448D et impeccantiae, quae olim in Origene, et dudum in discipulis ejus Grunnio, Evagrioque Pontico, et Joviniano jugulata est, coepit reviviscere, et non solum in Occidentis, sed et in Orientis partibus sibilare, et in quibusdam insulis, praecipueque Siciliae et Rhodi maculare plerosque, et crescere per dies singulos, dum secreto docent, et publice negant, et alia subjicit in eamdem sententiam. At quanti semper fecerit Ecclesia Romana judicium S. Hieronymi in his, quae ipse de Rufino, Evagrio, Palladio, aliisque plurimis (quos ipse probe intus et in cute noverat) eorumque scriptis censuerit, audi S. Gelasium primum in Concilio Romano septuaginta episcoporum, memorandam istam sententiam proferentem: Item Rufinus vir religiosus plurimos ecclesiastici operis edidit libros, nonnullas etiam Scripturas interpretatus est: sed quoniam B. Hieronymus eum in aliquibus de arbitrii libertate notavit; illa sentimus, 0449C quae praedictum beatum Hieronymum sentire cognoscimus. Et non solum de Rufino, sed etiam de diversis, quos vir saepius memoratus zelo Dei et fidei religione reprehendit. Haec S. Gelasius, cujus documentum eo tenacius mente suscipiendum ac retinendum videtur, quod divina providentia factum fuerit, ut S. Hieronymus multorum, qui suo tempore sub religionis et pietatis habitu haeresum venena fundebant, ipse fraudes, technas, dolos, errores deprehensos in publicum prodiderit, ejusque ea in re judicium Romana Ecclesia probaverit, ne deinceps tam multi lupi in vestimentis ovium gregi Dominico imponerent, eumdemque mactarent, cum alioqui etiam cautissimos et sagacissimos decipere potuerint: ejusmodi fuere Rufinus, Evagrius, 0449D Palladius, et alii monachi Origenistae, quos S. Hieronymus, ut nuper vidimus, indicavit. Sed ad Evagrium redeamus, de quo haec quoque S. Joannes Climax: Putavit Evagrius sapientissimum se omnium alacritate sensus fieri: sed fraudem passus sibi mentitus est miser; insipientium insipientissimus ex hoc ipso ostensus est. Haec idcirco Climax, quod Evagrius apathiam introduceret. Porro Evagrium una cum Origene et Didymo Alexandrino tamquam haereticum condemnatum, ejusque errores proscriptos in quinto generali Synodo, auctores sunt S. Tharasius episcopus Constantinopolitanus, Confessione fidei, quae habetur in secundo Nicaeno Concilio, actione 3, Niceph. l. XVII. Histor. cap. 27. Cedrenus in Annal. in Justiniano. Eumdem etiam Evagrium cum eisdem Didymo et Origene damnavit S. Martinus Papa et martyr in Concilio Lateranensi, Secretario 5, Canone 18, sed et Antiochus monachus, qui sub Heraclio vixit, homilia de 0450C regno, quae est 130 enumeratis multis haeresiarchis, haec subdit: Post haec haereseon portenta fuerunt hi, Evagrius et Didymus, qui secundum dogma Origenis puta praeexistentiam rerum atque earum restitutionem senserunt. Haec ille. Ex quibus omnibus, et aliis quae omittimus, facile quisque dispiciet, quo loco et pretio Evagrius Ponticus Hyperborita sit habendus, Hactenus fr. Jo. Maria, magister sacri palatii. Rosweydus.] Evagrio.

Vidimus ibi (Pallad. cap. 86.) et sapientissimum 0449A virum, ac per omnia mirabilem, Evagrium nomine: cui inter ceteras animi virtutes tanta concessa est gratia discernendorum spirituum, et purgandarum (sicut Apostolus dicit) cogitationum, ut nullus alius putaretur ex fratribus ad tantam subtilium et spiritualium rerum scientiam pervenisse. Cui quamvis rebus ipsis, et experimentis, et (quod est super omnia) per gratiam Dei magna collata fuerit intelligentia; accessit tamen et hoc, ut multo tempore instructus fuerit a beato Macario, quem famosissimum in Dei gratia, signisque et virtutibus insignem fuisse, omnibus notum est.

193 Hic ergo Evagrius incredibilis erat abstinentiae, super omnia tamen monebat fratres, si qui forte studium gererent, vel humiliandi corporis, vel 0449B phantasias ab eo daemonum propellendi, ne in bibenda aqua largiore mensura uterentur; dicebat enim: Quia si aqua multa corpus infundatur, majores phantasias generat, et largiora receptacula daemonibus praebet. Sed et multa alia de abstinentia, summa cum deliberatione edocebat. Ipse autem non solum aqua parcissima utebatur, sed et pane penitus abstinebat. Alii vero qui in illis locis morabantur fratres, pane solo et sale contenti erant, ita ut in illa omni multitudine, vix invenires aliquem, qui oleo saltem uteretur. Plures autem in eis nec jacentes somnum, sed sedentes, et (ut ita dicam) in meditatione divinorum verborum positi capiebant.