Caput XVII. De exciso brachio Arsenii, caeterisque dolis haereticorum in concilio retectis.

0489A

Hic Arsenius, cujus brachium dicebatur excisum, Lector aliquando Athanasii fuerat, et ob culpam correptionem veritus, frequentiae sese subtraxerat. Cujus latebras opportunas sibi ad hujuscemodi commentum flagitiosi hominem rati, initio compositi criminis occultatum eum apud quemdam, fidissimum sceleribus suis 244 crediderant ((Al. crediderunt)) , retinabant. Pervenit tamen ad hunc in latebris positum quid suo nomine criminis in intentaretur Athanasio. Et sive eum ipsa humanitatis contemplatio, sivi divina perpulit providentia, clam per noctis silentia evadens claustris, enavigavit Tyrum, 0489B et pridie quam caussae dicendae adesset ultimus dies, Athanasio sese Arsenius obtulit, utque se rerum gestarum series haberet, edocuit. Ille domi esse hominem, nec innotescere cuiquam de ejus praesentia, jubet. Interea Concilium cogitur, in quod aliquanti concinnatae calumniae conscii, omnes pene infenso animo adversum Athanasium praejudicatoque conveniunt. Per idem tempus Paphnutius confessor, de quo supra memoravimus, aderat, Athanasii innocentiae conscius. Is cum vidisset Maximum Jerosolymorum Episcopum, qui una secum effosso oculo, et poplite succiso, confessor extiterat, verum pro nimia simplicitate nihil de sacerdotum scelere suspicantem, consedisse cum caeteris quos factionis macula sociaverat, medium consessum adire non 0489C veritus: Te, inquit, o Maxime, cum quo mihi unum atque idem confessionis insigne est, cum quo mihi pariter mortale lumen effossum, clariorem divini luminis conciliavit aspectum: te, inquam, non patiar sedere in concilio malignantium, et cum iniqua gerentibus introire. Injectaque manu elevans eum de medio eorum, ac de singulis instruens, perpetua dehinc Athanasio communione sociavit. Sed interim caussa dicitur. Prima introducitur accusatio mulieris cujusdam, quae se diceret aliquando hospitio Athanasium recepisse ((Al. suscepisse)) , et ab eo noctu nihil suspicantem, vim corruptionis esse perpessam. Introduci ad haec jubetur Athanasius: ingreditur cum Timotheo presbytero suo, eumque monet, ut posteaquam mulier dicendi finem fecisset, se tacente, 0489D ipse ad ea quae dixerat responderet. Cumque mulier ea quae edocta fuerat, perorasset, Timotheus 0490A conversus 245 ad eam: Vere, inquit, mulier, ego mansi apud te aliquando, aut vim tibi, ut asseris, feci? Tunc illa (ut mulierum se talium procacitas habet) objurgans Timotheum: Tu tu, inquit, mihi vim fecisti, tu in illo loco commaculasti castitatem meam. Simul et conversa ad judices, obtestari fidem Dei coepit, vera se dicere. Tum omnes ridiculosus pudor habere caepit, quod tam facile, tacente ((Al. docente)) eo, factio compositi criminis patuisset. Nec tamen permissi sunt judices habere de muliere quaestionem, unde haec, vel per quos, aut quomodo fuisset aptata calumnia, quoniam judicandi libertas penes accusatores erat. Hinc transitur ad aliud crimen. Profertur facinus seculis inauditum. Hoc est, inquiunt, ubi nemo possit verborum praestigiis decipi, 0490B res oculis agitur, verbis cessantibus: Brachium hoc te, aiunt, Athanasi, accusat excisum. Haec est Arsenii dextera, quam tu quomodo, vel ad quos usus excideris, indicato. Tum ille: Quis enim, inquit, vestrum Arsenium noverat, ut hanc ipsius esse dexteram cognoscatis. Exsurrexerunt aliquanti, qui se dicerent optime scisse Arsenium, in quibus nonnulli erant absque conscientia factionis. Orat dehinc a judicibus Athanasius, ut hominem suum, quem negocium deposceret, jubeant introduci. Cumque introductus esset Arsenius, elevato ejus vultu, Athanasius concilio et judicibus ait: Hic est Arsenius. Et allevans ejus nihilominus dexteram: Haec est, inquit, etiam dextera ejus, haec est et sinistra. Haec autem, quam isti offerunt, manus unde sit, vos requirite. 0490C Tunc ((Al. Tum)) velut nox quaedam et tenebrae accusatorum oculis infusae, quid agerent, quo se verterent, nesciebant. Ipsum etenim esse Arsenium testes qui paulo ante scire se dixerant, confirmabant. Verum, quia non judicandi, 246 sed opprimendi hominis caussa concilium gerebatur, fragor omnium repente attollitur, magum esse Athanasium, et decipere intuentium oculos, conclamatur, nec debere ullo modo ultra talem hominem vivere: factoque impetu, suis eum discerpere manibus parant. Sed Archelaus, qui cum caeteris ex praecepto Imperatoris concilio praesidebat, ereptum eum de ((Al. ex)) discerpentium manibus, per occultos exitus eduxit, ac fugae (qua solum posset) salutem monuit commendare. Concilium tamen rursum 0490D conveniens, tanquam si nihil omnino deprehensum fuisset, ut confessum de intentatis criminibus 0491A Athanasium condemnat. Et gesta in hunc modum ficta per orbem terrae mittentes, ad sceleris sui consensum, Imperatore cogente, caeteros Episcopos perpulerunt.