Veteris Editoris Antonii De Albone Archiepiscopi Lugdunensis, Etc., In Commentarium In Psalmos LXXV, Ab se repertum ac primo editum, Dedicatio et praefatio.

Beatissimo Patri Ac Domino Nostro D. Pio Papae V. Antonius De Albone, Archiepiscopus Ecclesiae Lugdunensis, ac Galliarum Primas, precatur diuturnam vitam ac salutem in Christo sempiternam.

0633 Etsi praeclarum, ac, ut censuit ille, bonum est opus, Beatiss. Pater, vices Episcopi in 0634 Ecclesia Catholica sustinere, neque tam sim ab omni recta, et aequabili cogitatione alienus, 0635 ut gradum, ac dignitatem ipsam, quam summam in terris admiror, non in praestantissimis Dei Optimi Maximi beneficiis, vel meo certe nomine reponam: tamen et incredibilis officiorum, quibus hic status distringitur, magnitudo, et mea mihi non obscura humilitas ita me terrent, ac ex eo die quo hujus Ecclesiae Lugdunensis praeses sum renunciatus, animum percellunt, ut nisi duo me recreassent, ac prope refecissent, nescio an in hac temporum, ac voluntatum humanarum injuria, et intemperie, oneri hactenus ferendo par exstitissem. Et horum quidem unum est, quod nunquam vel mea sponte, vel certe meo studio, ac ambitione in hunc tam praecellentem gradum conscendi, sed alienae huc me meorum civium, ac majorum etiam voluntates impulerunt: quibus ut morem gererem effecit Apostolicae Sedis auctoritas, quae hic me sua beneficentia, ac liberalitate nec opinantem est prosecuta, ut scriptis ad me literis testatus sit fel. recordationis Pius IV nihil sibi magis esse cordi, quam ut Ecclesiae Lugdunensis, tot bellis, ac seditionibus exagitatae, tamque perniciosis opinionibus dissipatae post illustrissimum Cardinalem Ferrariensem, ego in primis praesiderem, pallio, ac diplomatibus ex Urbe ad nos usque liberalissime transmissis. Quae res cum apud me non aliud semper fuerit, quam certum quoddam oraculum, ac integrum de mea sorte, ac vocatione testimonium, sic me in tot laboribus, ac tanta bonorum omnium calamitate confirmavit, ut certo semper sperarim legationem nostram, qua pro Christo fungimur, non inanem, sed salutarem multis, ac fructuosam futuram esse. Ut enim qui se in hanc non evocati vitae rationem ingerunt, manumque nullo auctore ac duce, hujus tam praestantis naviculae malo, ac remis admovent, poenam semper suae temeritatis, audaciaeque referunt, studii, ac industriae suae inanitatem: sic ii, qui publica sanctione, tanquam suffragio quodam coelesti, his muneribus, ac officiis designantur, modo ne otio ac inertia diffluant, nihil non spei, ac praesidii in felicissimo rerum suarum successu vident esse collocatum. Haec enim dum illi accurate meditantur, et in his sunt, profectus eorum, ait Apostolus (1. Timot. 4.) , fiunt omnibus manifesti, et de iis qui stant in consilio Domini recte dictum est, ejus verba populo suo nota fecisse, eosque a via mala et cogitationibus pessimis aversos fuisse (Jerem. 23.) .

Alterum quod in hoc meo me gradu vehementer consolatur, speque ingenti meos omnes, ac certe meorum etiam Coepiscoporum conatus confirmat, est tempus hoc ipsum in quod Episcopatus nostri inciderunt, quo Jesus Christus tam eximios, ac vere summos pontifices Ecclesiae suae Catholicae ac Romanae praefecit, qui sic omnes curas, ac studia sua in ejus unius instauratione et recta constitutione defixerunt, ut jam diu sit, cum nihil aliud meditentur, quam morum quidem, ac vitae in Christianis reformationem, doctrinae vero, et dogmatum in haereticis emendationem. Quae duo cum tam prudenter, ac magnifice 0636 sacrosancta synodus Tridentina nuper adornarit, summoque consensu et depravatam nostrorum vivendi consuetudinem castigarit, et errorum, ac haereseon omnium perniciem optimis sanctionibus sustulerit, tu unus, Pater beatissime, datus es nobis a Deo optimo maximo tanquam princeps, qui haec tam sacrosancta senatusconsulta, quocunque sese Romani pontificii nomen et auctoritas diffundit, confirmes, ac stabilias, nihilque omittas eorum omnium, quae ad pristinum illum nitorem, et veterem Christianae reipub. dignitatem pertinere videantur. Ac ne quisquam hujus tam castigatae vitae exemplum sibi forte praeferri desideret, tu tam exactam vivendi legem tibi ipsi indixisti, omnesque tibi libertatis, ac prope dicam majestatis fasces ita summisisti, ut si quam jam bene agendi formam aliis, quibus praees, praescripseris, se faciles, ac morigeros tuis edictis statim praebeant, modo tuas actiones, tuam continentiam, parcimoniam, tuam denique pietatem, ac diligentiam intueantur. Quis enim non illud jure admiretur, quod neque te a vitae austeritate aetas jam morbis, ac labore confecta, revocat: neque summi illi tuae sedis apices ad ambitionem te inflammant, neque in tuos affines, ac nepotes, quos habes optimos, ac religiosissimos magna rerum affluentia profusum te reddit: sed ita virtutes undique constipant, ut nihil ad te vitii possit irrumpere, nulla ne summorum quidem principum majestas, si forte id tentarit, de recto mentis statu dimovere, sed obtutu sic firmo, ac constanti in Christum et Apostolos intendis, ut nihil tibi rectum, nihil magnificum, nihil denique magnopere laudandum existimes, quod ad illius legem atque voluntatem non effingatur. Hinc illae ad nos caeterosque totius Europae Pastores literae curarum, et amoris plenissimae: hinc ad potentissimos Ecclesiae monarchas tam crebrae de morum instauratione, ac improbissimarum opinionum interitu legationes: hinc denique tot ac tam praeclara in omne genus erroris, ac ambitus diplomata, ut ego vere meique omnes collegae sub pastoris re ac nomine Angelici vexillo militare asserere audeamus. Et profecto cum ex teipso tanquam a capite nostro, ex quo in nos omnes veluti in caeteras corporis partes, veri sensus, ac motus certissimi influere solent, tam praeclara innovationis Christianae et ecclesiasticae principia proficiscantur, speramus hac tam praelustri sanctimonia, reliquam membrorum multitudinem secuturam, et tam alacri atque composita functionum suarum vicissitudine tuis vestigiis ingressuram: ut quantum mali nominis nimia haereticorum licentia, et hominum secundum carnem prudentium calumnia pridem in Gallias invexerat, tantum nunc laudis ac gloriae secundum Deum, te duce, summi senatus, ac patrum Cardinalium integritas huic ipsi Galliae nostrae inferat. Et sentimus plane ac ipsis auribus quotidie haurimus sermones depravatissimorum hominum, qui de tuae vitae ac morum integritate loqui non possunt, nisi magna cum laude, et in superiora quoque 0637 (quod suis potius adscribere debebant) tempora rejiciant quicquid erroris in fide, ac in moribus flagitii in republica Christiana a plurimis annis pullulavit. Itaque sic statuo, tempus me idem prope intueri, quod illi majores nostri Episcopi, tum, cum ad extinguendam Novati doctrinam excitatus est Romae summus Pontifex Stephanus, et (ne exiguam illam turbam antiquissimorum temporum, cum hac rerum omnium perturbatione comparem, sed aliquid afferam quod malum istud nostrum exaequet) iisdem mihi videor diebus agere, quibus Julius ille primus adversus Arianos tam acriter dimicavit, omnesque sui temporis Episcopos ad spirituale bellum incitavit: et tam ardens fuit Innocentii primi studium adversus Pelagianos, et tam graviter summus ille Leo Eutychianorum, ac caeterorum transfugarum errores expugnavit. Nam caeteros ego non connumero Pontifices, quibus tanquam ducibus certissimis usa est semper Christiana Ecclesia ad improbissimorum haereticorum sui temporis insaniam refringendam, et ad Catholicorum fidem, ac pietatem maxima diligentia et contentione summa retinendam: si qua enim unquam victoria, si quis triumphus de haereticis nobis, atque majoribus nostris contingit, (contigerunt autem quamplurimi) Ecclesiae tuae Romanae, reliquarum omnium parenti optimae, acceptum referimus. Quae cum a Christo aedificata super firmam petram, adversus inferorum portas toties dimicarit, permansit semper quod semel esse coepit, columna atque veritatis firmamentum, illudque non per quaedam temporum intervalla exstructum, sed perpetua summorum hominum et sanctissimorum Pontificum serie sic fultum, ut qui se huic tam coelesti providentiae et Divino ordini permiserunt, nunquam hominum errore ac nequitia perculsi, in omnem doctrinae ventum aestuarint: sed veritatem (utar verbis Apostoli ((Ephes. 4.)) ) facientes in Christo, ex quo totum corpus compactum, et connexum per omnem juncturam subministrationis, secundum operationem in mensuram uniuscujusque membri in charitatis aedificationem incredibile sui ceperint incrementum. Nam caeterae quidem Ecclesiae, earumque pastores adversus quamplurimos fidei, ac religionis Apostolicae hostes saepe ubique fere gentium, in Asia vero maxime, et Libya, decertarunt, et non sine summa laude victos profligarunt: sed cum sese eorum posteris ad normam, et censuram Romanae sedis, quam veteres illi tantopere venerati sunt, accommodare noluerunt, sed sponte se ac imprudenter ejus legibus subduxerunt, incredibile est dictu, quanta clade paucis annis accepta, quam infoeliciter ac misere conciderunt. Et profecto ut permulta in hac Ecclesia nostra Gallicana ab haereticis fiant depravate ac flagitiose: hoc tamen unum fidissimae semper anchorae instar illi fuisse in summa fidei conflictatione existimo, quod boni Pastores, atque eorum oves incredibili numero olim quidem coactae, tum vero diversis locis, ut in publica calamitate fieri solet, dissipatae, te unum tuique similes in 0638 Romana sede conspexerint, atque ab Apostolicae auctoritatis majestate pendere voluerint. Quae res cum ab improbis fere hos populos dogmatibus atque opinionibus flagitiosissimis magna ex parte vindicarit, et in antiquae fidei statu retinuerit, aequum est in his quae reliqua sunt, propulsandis, ut in hujus tuae Ecclesiae matrisque nostrae judicio, atque voluntate quiescamus, iisque duntaxat armis contendamus, quae nobis illa per te, tuoque consilio praescripserit. Ac ego quidem, Pater beatissime, de statu, et earum rerum summa, quae ad religionem pertinent, sic sentio, nobis in primis, qui sumus Episcopi, esse adnitendum, ne doctrina careant nostrorum hominum ingenia, sed iis argumentis, eaque eruditione imbuantur, quae ad retinendam eorum in Ecclesiam benevolentiam, et alendam in Christum pietatem pertineant: alioqui enim coacervatis sibi ad sua desideria magistris, aures rerum novitate prurientes accommodabunt, ducesque ac parentes veritatis contemnent. Fecit haec mea cogitatio plane, ut ea in re, mea diligentia, atque auctoritas non deesset iis, qui tum in hac urbe magnis desideriorum fluctibus aestuanti, tum in aliis quoque civitatibus et oppidis hanc operam meo nomine atque voluntate populo, ac plebi nostrae navant. Et si qua ad populi hujus et juventutis erudiendae rationem industria desideratur, eam accuratissime nobis Collegium Patrum societatis Jesu quod hic habemus foelicissime inchoatum, suppeditat. Si quid porro est quod latius etiam in vicinarum, atque externarum quoque nationum utilitatem a me proficisci queat, id curo in primis proferri in medium, et iis, qui communibus bonis nobiscum libenter utuntur, impertiri.

Quod cum alias sane non semel, tum certe nunc in hac Rufini mei editione conatus sum tibi in primis, Pater beatissime, testatum relinquere, ne nostra haec etiam tam languens videatur Ecclesia, ut non solum recentiores, sed vetustissimos quoque Doctores in arenam, ac solem adversus impios divinarum literarum interpretes producat. Qua vero de causa meum esse Rufinum dixerim, qui tam improvisus ac tam sero hominibus proferatur, et quem in aliis, non semel opusculis viri superioris, ac proinde gravioris aetatis reprehendunt, operae pretium duxi tibi, summo rerum earum quae ad fidem pertinent, judici, exprimere. Est in agro Lugdunensi insula quaedam, quam Barbae appellant incolae (docti vero Barbatam), medium alveum Araris findens, in qua pervetus ac sanctum monasterium exstructum fuit, et magna totius provinciae veneratione celebratum: sed ita superiore bello ab haereticis disturbatum, atque dirutum, ut nihil in eo nisi loci cujusdam divinioris vestigia superesse videantur. Id cum ego multis jam superioribus annis auctoritate sedis Apostolicae (uti fit) gubernandum suscepissem, cum multa in eo offendi pietatis antiquae monimenta, tum vero praecipue bibliothecam opulentam, quam cum studiose lustrassem, offendi Commentarios Rufini presbyteri Aquilejensis in septuaginta 0639 quinque Davidis psalmos, notis et characteribus qui summam antiquitatem prae se ferrent, descriptos, et membranis propemodum exesis, ac ipsa vetustate et situ attritis commendatos: quos cum avide perlegissem, aliisque viris eruditis legendos tradidissem, censui non esse hunc thesaurum denuo defodiendum, sed luci, ac aurae exhibendum. Neque vero me ab hac editione deterruit id quod quidam ex mihi amicissimis in hoc opere annotarunt, plerisque ac infinitis prope locis ita cum Augustino in suis Tractatibus in Psalmos consentire ut eaedem saepe sint sententiae, eadem verba, atque adeo similes inter se periodi. Nam id in hoc opere D. Augustino evenisse censeo, quod D. Ambrosio in suis libris Exaemeron, ac de Spiritu Sancto contingit, ut quemadmodum hic integras in suum opus ex Divo Basilio periodos transtulit, sic ex Rufino, veluti alibi ex Hieronymo et Cypriano, in suos ille Commentarios quamplurima derivarit. Fuit enim Rufinus Augustino antiquior et magnae apud eum auctoritatis, ut ad D. Hieronymum de illo scribat non sine pietatis, ac eruditionis commendatione, eumque cum suo tum adversario, olim vero sodali amicissimo mella Scripturarum studiose lambuisse, utrumque quidem conatus in mutuam benevolentiam revocare, sed ita caussam inimicitiarum dissimulans, ut neutri culpam earum affingat. Hos porro tam luculentos Commentarios tandiu latuisse non mirum debet iis esse, qui norunt ex Trithemio plures adhuc libros ab auctore nostro conscriptos, et silentio tamen et oblivione hactenus sepultos. Jam vero ex ipsa stili facilitate ac aequabili dicendi genere constat hunc auctorem esse, et eo studiosius a primis a Barbata insula monachis asservatos fuisse, quod in eos fere dumtaxat Psalmos ille scripserit, quos sine controversia Davidis esse, docti fere omnes asseverant. Ac ne quisquam minus hanc operam existimet, quod quaedam ipsius opuscula auctoritati Apostolicae suspecta habeantur, id unum tantum dixerim, nihil illo Canone omnino adversus Rufinum dici, quod hujus libri lectionem impediat. Nam et Gelasius religiosum eum virum appellat, et nonnullas ab eo Scripturas explicatas fuisse tradit (Psalmos ego hos septuagintaquinque intelligo) et hoc se nomine suspecta quaedam ejus habere, quod a D. Hieronymo scribatur, de libero hominis arbitrio minus vere disputasse: sed ut omittam eam quam in dicendo, atque veritatem asserendo prae se tulit libertatem vir sanctissimus idemque doctissimus Hieronymus, ad cujus calculum nos remittit Gelasius, mihi plane in his Commentariis tam est apertum, quam quod pro libero hominis arbitrio, pro bonis operibus, pro mysterio Sanctissimae Trinitatis, et sacrosanctae Eucharistiae, pro purgatorio, pro vera hominis justitia, atque aliis hujusmodi permultis non semel, neque uno loco docet. Neque vero cuiquam nova debet esse (tametsi gravis ac molesta bonis omnibus semper fiat) repentina 0640 illa voluntatis inter D. Hieronymum et Rufinum, alienatio, tum quod ille zelo ardens ac eruditione fretus nihil in alienis libris non depuratum et ad amussim exactum ferre poterat: hic vero sanctimonia, ac multorum praecipuorum Ecclesiae luminum exemplo communitus in Origenianis libris sive legendis, sive in alienam linguam transferendis audacter versabatur. Tum vero maxime quod ex quadam opinionum varietate, veluti ex D. Augustino comperimus, in hanc contentionem inciderant, in quam forte licet imprudens, cum ipso Hieronymo ille idem incidisset, nisi qua erat animi, ac morum modestia, omne jus in disserendo victoriae Hieronymo remisisset, quae mentis, ac voluntatis dissensionem, atque in Ecclesia scandalum creare poterat. Atque ut omittam quod non in dissimili genere inter se contenderint Paulus et Barnabas, D. etiam Petrus et Paulus Apostoli (nec profecto sine sententiae dissidio ab Augustino et Hieronymo exagitatae), nota est illa ex veteri historia inter Epiphanium, ac D. Chrysostomum controversia: illa etiam eo modestior, quo antiquior Victoris et Irenaei, quae tamen omnia non ideo summis viris eam notam inusserant, ut si quid minus recte in nonnullis, quae non ita ab universali Ecclesia in Conciliis Sacrosanctis tractata fuerant, et decreta, sensissent, in caeteris quoque errasse videantur. Sua sit ergo sancta D. Gelasio auctoritas, et sua D. Hieronymo constet innocentia, quae tamen recte dicta Rufini non elevent, imo quae ad veritatem, ut hic omnia exacta si fuerint integra, non minus ad bene credendum nos instruant, et ad bene agendum inflamment, quam quae ab iis perfecta sunt, qui speciosius illo fortasse, et ambitiosius legi terique soleant.

Te vero, Pater beatissime, sic nostrum hoc munusculum spero excepturum, ut soles ea, quae quamvis sint luculentiora, tamen quia non ex hoc solo nostro tam infoecundo, ac difficili, in quo excolendo magnopere voce, ac edito nuper Catechismo et Breviario elaboras, profecta sunt, non aeque forsan sunt admiratione digna, eoque magis, quod tanquam manubiae, aut exuviae potius crudelissimae stragis in omnes veteris Ecclesiae, nondum editae in lucem Doctores in hoc Regno tibi exhibentur. Ego sane si quid haberem praestantius, quo tibi aliquo nomine gratificari possem, tam libenti studio ac egregia voluntate transmitterem ex hac mea sede Lugdunensi, quam hoc ipsum opusculum: in cujus lectione si quid offendet Ecclesia Catholica, quod non usque adeo probari possit (tametsi nihil tale hic offendimus), id ut caetera curet emendari; sin autem quamplurima reperiet, quae ad suam, suorumque eruditionem, ac pietatem pertineant, aget illi gratias immortales, qui bonorum est omnium fons uberrimus Deus, a quo tibi foelicitatem cum diuturnissima vita conjunctam tibi, Pater beatissime, quotidianis precibus exposco. Lugduni Idibus Martii. 1570.