Psalmus XLIX.

1. Deus deorum Dominus locutus est, et vocavit terram, a solis ortu usque ad occasum. Non quicunque homo, aut quicunque angelus loquutus est, sed ipse deorum Deus, scilicet Dominus noster Jesus Christus, qui est operator et deificator sanctorum, sicut ipse alibi ait quibusdam sanctis diis per gratiam factis: Ego dixi, dii estis et filii excelsi omnes (Psal. 81.) . Hinc Apostolus ait, Dedit eis potestatem filios Dei fieri (Joan. 1.) . Et iterum: Filii Dei sumus, sed nondum apparet, quod erimus (1. Joan. 3.) . Iste tantus ac talis locutus est per angelos, per prophetas per semetipsum (Hebr. 1.) , per fideles suos, et vocavit terram, id est, homines habitantes in terra. Et non in una terra tantum, sed a solis ortu usque ad occasum. 0844A Datus est enim Apostolis Spiritus sanctus, 247 et dictum est eis, Ite, praedicate Evangelium omni creaturae (Marc. 16.) . Et quia praedicatio incepit ab Jerusalem, recte subjunctum est:

2. Ex Sion species decoris ejus. Hinc alius propheta dicit: De Sion exibit lex, et verbum Domini de Jerusalem (Isai. 2.) . Inde coepit praedicari species decoris, id est, pulchritudo divinitatis Christi. Ipse est speciosus forma prae filiis hominum (Psal. 44.) , de quo et subditur:

3. Deus manifeste veniet: Deus noster, et non silebit. Prius occultus venit, infirmus in carne apparuit. Erat gloriae species in divinitate, sed haec talebat in humanitate. Si enim cognovissent, nunquam Dominum gloriae crucifixissent (1. Cor. 2.) . Occultus ergo venit, ut judicaretur. Manifeste veniet, ut judicet (Matth. 16.) . Et hoc est (Ex Augustino) , quod ait, Et non silebit. Silet modo a judicio, occultus in caelo. Patiens est super peccatores; non exercens iram, sed expectans poenitentiam. Tacui, inquit: nunquid semper 0844B tacebo? Et notandum, quod ait Deus noster. Non enim est Deus, qui non est Deus noster. Quoniam omnes dii gentium daemonia (Psal. 95.) , Deus autem Christianorum est verus Deus. Quia vero ad judicium veniet, sequentia docent, cum dicitur: Ignis in conspectu ejus exardescet. Veniet enim judicare seculum per ignem. Hinc Apostolus ait: Uniuscujusque opus quale sit, ignis probabit (1. Cor. 3.) . Qui dulcedinem Dei nondum gustaverunt, si nondum desiderant Dei faciem, timeant vel ignem. Supplicia terreant (Ex eod.) , quem praemia non invitant. Vile tibi est, quod Deus pollicetur? Contremisce, quod minatur. Omnis arbor, quae non facit fructum bonum, excidetur, et in ignem mittetur (Matth. 7.) . Aliter: Christus venit ad judicium, et tunc ignis pravae concupiscentiae exardescet, et exuret reprobos, qui erunt in conspectu ejus: quia videbunt in quem transfixerunt (Zach. 12. Joan. 19.) . Et in circuitu ejus tempestas valida. Id est, angeli, quia sicut valida tempestas sufflat paleas ad 0844C ignem, sic malos sufflabunt ad inferos (Matth. 13.) . Valida tempestas ventilatura est tam magnam aream. Hac tempestate (Ex eod.) erit illa ventilatio, qua separabitur a sanctis omne immundum: a fidelibus omnis simulatio, a piis et trementibus verbum Dei omnis contemtor et superbus. Veniens itaque Dominus ad judicium, quid facturus est?

4. Advocabit coelum de sursum. Per caelum (Ex eod.) vult intelligi omnes sanctos et perfectos, quos advocabit sursum sessuros, secum judicaturos. Vocabit et terram discernere populum suum. Caelum vocabit, ut judicet cum eo. Terram vocabit, ut discernat populum suum a populo malo. Audi vocationem terrae, et populi sui discretionem: Venite benedicti Patris mei, percipite regnum, quod vobis paratum est ab origine mundi (Matth. 25.) . Percipite dico. Quare? Esurivi enim, et dedisti mihi manducare, etc. Ecce quare dicuntur terra: videlicet propter boni operis fertilitatem. Hi si non potuerunt caelum esse, omnia contemnendo, vel bona terra fuerunt, fructum misericordiae 0844D faciendo (Matth. 5. et 25.) . Deinde propheta videns futura, tanquam praesentia, exhortatur angelos congregantes. Mittet enim Dominus angelos suos, et congregabuntur ante eum omnes gentes (Matth. 13. et 25.) .

5. Congregate illi de diversis partibus orbis, sanctos ejus. Et non tales sanctos, qui insistant 248 carnalibus observantiis, sed tales, qui ordinant, et proponunt novum testamentum ejus super sacrificia legalia. Illa enim sacrificia veteris Testamenti, umbra, et prophetia fuerunt veritatis. Testamentum ergo super sacrificia ordinare, est seipsum in sacrificium Domino offerre, et quod litera praecipit, spiritualiter adimplere. Vel super sacrificia testamentum ordinatur, quando veteribus nova praeponuntur: quando animalium sacrificiis destructis, Melchisedech ordo ubique praedicatur (Hebr. 5. 7. et 10.) . Ad cujus novitatis ordinem pertinet, quod subditur.

0845A 6. Et annuntiabunt coeli justitiam ejus: quoniam Deus judex est. Caeli justitiam Dei annuntiant, quando spirituales viri fidem Domini nostri Jesu Christi, et bona opera praedicant. Unde alibi dicitur: Caeli enarrant gloriam Dei (Psal. 18.) . Quae profecto justitia ideo nobis praedicatur, quatenus illam exequentes iram judicis evitare mereamur. Quoniam Deus judex est, qui judicabit vivos et mortuos (Matth. 16.) : quia secundum opera unicuique retribuet merita. Hoc incessanter mentis oculis attendentes sancti viri, quoniam Deus judex est, vitam suam inquirere, peccata sua deflere, sese semper ad meliora promovere non cessant: ut postmodum ante districtum judicem injudicabiles apparere valeant. Huc usque Synagoga commendavit Christum, vel exponendo ordinem praedicationis ejus, vel secundum adventum commendando: amodo introducit eum loquentem sic:

7. Audi, populus meus, et loquar Israel: Israel nomen electionis est. Non vocaberis Jacob, sed vocaberis Israel (Genes. 32.) . Ergo audi sicut Israel, sicut 0845B videns Deum (Et si nondum spe, sed jam fide), hoc enim interpretatur Israel, videns Deum. Qui habet aures audiendi, audiat (Luc. 8.) . Captat autem ejus benevolentiam, cum ait: Populus meus. Ac si diceret: Populus electus, populus peculiaris (1. Petr. 2.) . Et testificabor tibi. Id est, testimoniis Scripturarum approbabo. Quid? Deus, Deus tuus ego sum. Id est ego Deus sum, Deus tuus. Quicunque enim Apostolorum et Prophetarum Scripturas intelligit, Dominum Jesum esse Deum nostrum agnoscit. Deus tuus, et proprie dicitur, quem familiarius habet Deus tanquam in mancipio suo, tanquam ex peculio suo. Quid vis amplius? Primum quaeris a Deo? Ecce Deus, ipse Deus tuus est. Quid Deo dicimus? dona tibi quaerebas, ipsum donaturum habes. Et quid exigit a nobis Dominus Deus noster? Audiamus quid adjungat:

8. Non in sacrificiis tuis arguam te. Non tibi dicam (Ex Augustino) , Quare non mihi pinguem taurum 0845C mactasti? Quare non de grege tuo hircum optimum obtulisti? Quare aries ille ambulat in ovibus tuis, et in ara mea non imponitur? Holocausta autem tua in conspectu meo sunt semper. Holon, totum est: caustum, incensum. Holocaustum autem totum igne absumtum. Sunt quaedam holocausta, quae non recipit Deus, de quibus in alio psalmo dicitur: Utique holocaustis non delectaberis (Psal. 50.) . Haec sunt holocausta brutorum animalium, quibus Deus non delectatur. Quae sunt ergo illa, quae in conspectu meo sunt semper? Benigne fac, inquit Deus, in bona voluntate tua Sion. Tunc acceptabis sacrificium justitiae oblationes, et holocausta. Est ignis flagrantissimae caritatis. Animus inflammetur caritate, 249 arripiat eadem caritate membra in usum suum. Non ea permittat militare cupiditati, ut totus exardescat igne amoris divini. Talia holocausta dicit Deus, in conspectu meo sunt semper. Adhuc forte Israel cogitat de bobus, de ovibus, de hircis. Ideo subjunctum est:

9. Non accipiam de domo tua vitulos: neque de 0845D gregibus tuis hircos. Praenuntiat (Ex Aug.) Testamentum novum, ubi omnia illa vetera sacrificia cessaverunt. Erat enim tunc praenunciatum futurum, quoddam sacrificium, cujus sanguine mundaremur. Quare non accipiam de domo tua vitulos, hircos, et caetera talia?

10. Quoniam meae sunt omnes ferae silvarum. Ac si diceret: Qui omnes feras possideo, illo qui in domo tua est, vitulo, vel hirco non indigeo. Sed forte ( Ex eod.) ait Israel, Bestiae Dei sunt illae bestiae ferae, quas non includo in corte mea, quas non alligo ad praesepe meum. Ea vero, quae apud me sunt, non Dei, sed mea sunt. Ideo Dominus adjungit: Jumenta in montibus et boves, mea sunt. Et illa, quae possides, 0846A et illa, quae non possides, mea sunt omnia. Si enim servus meus es tu, totum peculium tuum meum est.

11. Cognovi omnia volatilia coeli. Id est, appendi omnia et numeravi. Alia est notitia Dei, alia hominis. Sicut (Ex eod.) aliud est possidere Dei, aliud est possidere hominis. Non enim tu, quod possides, totum habes in potestate: ut quandiu vivat bos tuus, in potestate tua est. Haec volatilia caeli de aqua nata sunt a verbo Domini dicentis: Producant aquae volatilia caeli (Genes. 1.) . Ubi noverat, quae imperaverat, ut aquae proferrent? Jam certe noverat, quod creaverat et antequam crearet, noverat. Tanta ergo notitia Dei: ut apud ipsum essent quodam ineffabili modo, antequam creata essent. Et a te expectat, ut accipiat, quod antequam crearetur habebat. Et pulchritudo agri mecum est. Id est, ubertas omnium in terra gignentium mecum est. Cum illo ager, cum illo species terrae, cum illo species caeli, cum illo omnia volatilia caeli et omnis creatura 0846B (Jerem. 23.) , quoniam ipse ubique est (Joan. 1.) .

12. Si esuriero, non dicam tibi. Non esuriet neque sitiet, non laborabit, neque dormitabit, qui custodit Israel (Ps. 120.) . Sed haec secundum carnalitatem tuam dicta sunt: quia tu antequam manduces, famem pateris, forte putas, et Deum esurire, ut manducet. Etiam si esse posset, ut esuriret, non diceret tibi. Omnia quae ante illum sunt, unde vult, tollit. Nihil illi necessarium est. Et ideo subdit: Meus est enim orbis terrae, et plenitudo ejus. Noli ergo laborare, quod mihi des: sine labore habeo, quod volo.

13. Nunquid manducabo carnes taurorum? aut sanguinem hircorum potabo? Quia ista non quaeris, dic ergo: Domine Deus noster, quid velis, ut offerat tibi populus tuus Israel. Sequitur et dicit:

14. Immola Deo sacrificium laudis. Interiora sacrificia semper plus diligit Deus. Magis enim attendit affectum, quam censum. Ideo protinus addit. Et redde altissimo vota tua. Sit ara tua conscientia tua. Ignis 0846C tuus amor divinus. 250 Sacrificium tuum laudes Dei. Sic ergo Deum lauda in corde tuo, ut in ipsa oblatione laudis spirituali igne accensus teipsum immoles et mortifices, et sacrifices Deo. Et bene cum sacrificio praecipimus votum reddere altissimo. Nam secundum vota pensat Deus sacrificia. Tanto apud Deum majus erit sacrificium tuum, quanto majorem in ipso sacrificio habueris devotionem. Unde scriptum est: Fide plurimam hostiam Abel, quam Cain obtulit Deo, per quam testimonium consecutus est esse justus (Hebr. 11.) . Cor namque et non substantiam pensat Deus. Nec perpendit, quantum in ejus sacrificio, sed ex quanto proferatur. Hinc alibi dicitur in psalmo: In me sunt Deus vota tua, quae reddam, laudationes tibi (Psal. 55.) . Ac si aperte dicat: Et si exterius munera offerenda non habeo, intra memetipsum tamen invenio, quod in aram tuae laudis impono. Quia qui nostra datione non pasceris, oblatione cordis melius placaris. Immola, inquam, Deo sacrificium laudis, ut sic habeas 0846D eum placatum et propitium. Et quid deinde?

15. Et invoca me in die tribulationis: et eruam te, et honorificabis me. Quando tribularis noli desperare, nec velis in tuis viribus confidere. Invoca me, et eruam te. Ad hoc enim permissus est dies tribulationis fieri, quia forte si non tribulareris, non invocares me. Cum tribularis autem, invocas me: et quia voces, eruam te. Cum fueris erutus, honorificabis me, ut jam non discedas a me. Valent ergo nobis tribulationes, quia nos excitant ad honorandum Deum. Tribulati propriam infirmitatem cognoscimus, eruti divinam gratiam sentimus. Tanto magis autem eum honoramus, quo liberationem nostram non a nobis, sed ab ipso procedere scimus. Et sciendum, quod 0847A tota vita ista mortalis tribulatio est (Job. 7.) sanctis viris. Nam praeter innumeras mundi hujus anxietates, in eo quod a Deo separantur, quod adhuc in mundo peregrinantur (2. Cor. 5.) , quod corpus quod corrumpitur aggravat animam (Sap. 9.) , vehementer tribulantur. Et quanto crebriores tribulationes sunt apud nos, tanto frequentiores debent orationes esse apud Deum. Sed cavendum est, ne vivamus male, dum cantamus bene. Nam sequitur:

16. Peccatori autem dixit Deus, Quare tu enarras justitias meas? Id est praecepta mea justificantia praedicas? De talibus dicit Apostolus (Rom. 2.) : Qui praedicas non furandum, furaris: qui doces non moechandum, moecharis: qui abominaris idola, sacrilegium facis. Et assumis testamentum meum per os tuum? Id est corpus Christi et calicem novi Testamenti, qui pro multis effusus est, in remissionem peccatorum (Matth. 26; Marc. 15; Luc. 22; 1. Cor. 11.) . Vel assumis testamentum meum per os tuum, id est, Evangelium meum, tam pollutis labiis praedicare praesumis?

0847B 17. Tu vero odisti disciplinam. Id est corruptionem: Et projecisti sermones meos retrorsum. Quia eos negligens non custodisti. In odiendo disciplinam, redarguitur voluntas mala. In projiciendo sermones Dei retrorsum, reprehenditur negligens et prava vita. Sermones Dei projicere, est, illis contemtis, perversa agere. 251 Ecce quomodo projecisti sermones meos:

18. Si videbas urem, currebas cum eo: et cum adulteris portionem tuam ponebas. Ne forte (Ex Augustino) non diceres, Non feci furtum. Non feci adulterium. Quid si placuit tibi qui fecit? nonne ipso placito cucurristi? Nonne portionem tuam cum illo qui fecit, laudando posuisti? Et si non facis malum, si tamen laudas malum, si ex voto consentis, curris cum malo, et portionem mali recipis.

19. Os tuum abundavit malitia, et lingua tua concinnabat dolos. Malitiam et dolum quorumdam hominum 0847C insinuat, qui quamvis sciant mala esse quae audiunt, minime reprehendunt. Et parum est quia non dicunt, Mala fecisti; sed adulando dicunt, Bene fecisti. Et norunt mala esse, sed abundant malitia, et lingua eorum concinnat, id est, adornat dolos. Dolus autem est fraus quaedam in verbis, quando aliud promittitur, aliud sentitur. Parum est quod facis malum, insuper laudas adulando, et irrides et fallis peccantem. Vel os peccatoris malitia abundat, quando maledictis et conviciis alios exasperat. Dolos vero labia concinnant, quando auditu placida verbis pronuntiant. Unde adhuc subinfertur:

20. Sedens, adversus fratrem tuum loquebaris. Hoc fit quando aliquis quasi firmus, aut alicujus jam momenti doctor detrahit fratri suo forte bene agenti et recte viventi. In eo autem quod ait Sedens, mora vel studium designatur. Est alius infirmus et imperfectus, adversus quem ponit scandalum similiter prave loquendo. Ideo infirmus ille dictus est matris filius, nondum patris, adhuc lacte indigens et uberibus 0847D adhaerens. Portatur adhuc sinibus matris Ecclesiae, nondum valens ad solidum cibum mensae Patris sui accedere Scandalizatur autem, quia adhuc perfectus non est. Si enim perfectus esset, scandalizari nullatenus potuisset. Nam pax multa est diligentibus legem Dei, et non est illis scandalum (Psal. 118.) . Et Dominus in Evangelio: Qui scandalizaverit (inquit) unum de pusillis meis (Matth. 18.) . Non ait de majoribus, sed de pusillis: quia pusillorum est tantum scandalizari. Pravorum autem usus est, perfectis derogare, imperfectis scandalum ponere, et semper discordias seminare.

21. Hoc fecisti (inquit Dominus) et tacui, id est, non reprehendi, non vindicavi. Modo enim tempus est misericordiae, quo nos pius Dominus patienter 0848A exspectat, ut convertamur. Non enim irascitur per singulos dies (Psal. 7.) , sed sicut dicitur in alio psalmo: Nisi conversi fueritis, gladium suum vibrabit (Psal. 17.) . Hinc est quod subjungit: Existimasti inique quod ero tui similis. Parum est (Ex August.) quia mala facta tua placent tibi. Placere putas et mihi. Deum, quia non pateris ultorem, vis tenere participem. Arguam te, et statuam contra faciem tuam. Quanto modo patientius misericors Dominus peccatores sustinet, tanto eos districtius in judicio arguet. Et quia (Ex eodem) hic seipsos attendere et emendare negligunt, statuet eos ibi ante faciem suam, ut videant foeditatem suam. Nec tamen ad hoc, ut corrigant: sed ut magis erubescant. Modo ergo tu fac quisquis talis es, quod tibi minatur 252 facere Deus. Tolle te a tergo tuo, ubi te videre non vis dissimulans a factis tuis, et constitue te ante te. Ascende tribunal mentis tuae. Esto tibi judex. Torqueat te timor. Erumpat confessio. Et dic Domino tuo: Quoniam iniquitatem meam ego cognosco, et 0848B peccatum meum contra me est semper (Psal. 50.) . Si enim (ut Paulus ait) nosmetipsos dijudicaremus, non utique judicaremur (1. Cor. 11.) . Propterea admonendo subdit:

22. Intelligite haec qui obliviscimini Deum. Vos qui Deum obliti estis, dum mala agitis, ex ratione perpendite quae dicta sunt: ut vosmetipsos corrigatis. Attende in hoc versu viscera divinae misericordiae. Etiam obliviscentes se non obliviscitur, non repellit, imo revocat ad intellectum, ut resipiscant, et non pereant. Non vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat (Ezech. 18.) . Et quare, o misericors Domine, admones obliviscentes te, ut intelligant? Audi caussam: Ne quando rapiat adversarius ille diabolus, qui tamquam leo rugiens circuit, quaerens quem devoret (1. Petr. 5.) , et non sit qui eripiat. Si vos intelligere non vultis. Non enim eripit Dominus eos, qui obliviscuntur eum: qui ea quae ad salutem animarum suarum pertinent, intelligere contemnunt. 0848C Unde scriptum est: Omnis ignorans ignorabitur (1. Cor. 14.) . Quo contra de intelligentibus et laudantibus Deum quid subjungat, audiamus:

23. Sacrificium laudis honorificabit me: et illic iter, quo ostendam illi salutare Dei. Quod Latine salutare, hoc Hebraice Jesus dicitur. In sacrificio igitur laudis fit Jesu iter ostensionis, quia dum per psalmodiam compunctio effunditur, via nobis in corde fit, per quam ad Jesum in fine pervenitur. Sicut ipse de sua ostensione loquitur dicens: Qui diligit me, diligetur a Patre meo, et ego diligam eum, et manifestabo ei meipsum (Joan. 14.) .