Caput V.

Vers. 1. 2.— Audite hoc, inquit, sacerdotes, et attendite, domus Israel, et domus regis, auscultate, quia vobis, judicium est. Universa nempe ad sacrilegia vaditis, nec aliquod in peccando discrimen, quale habebatis in ordinibus, praestitistis. Nunc ergo, vel sacerdotati, vel regali dignitate sublimes, et tota Israelis turba, quoniam jam impendit exitium, 0989B convenit ut intelligatis, vos non pro viribus, sed pro aequitate judicis disperire. Duas siquidem res, quae viderentur esse contrariae, perpetrastis, ut fieretis videlicet, laqueus et rete, sed ita in montis vertice, ac si in loco speculae eminentis extentum. Hostias vero quas caelorum praesuli deceret offerri, et quasi vehente fumo ad superna portari, has vos, ordine commutato, in profundo mersistis. Illud autem est, quod in sacerdotibus et regibus accuso, quia cum eum locum essent in gente sortiti, ut agerent non minus honestate ac religione, quam potestate ac dignitate reverendi, atque ad id, quod rectum erat, tam sermone, quam exemplo debuerint subditos incitare, illi contra, vel conciliationem criminibus praebuere, vel formam: idque solum de fastigio 424 priore retinentes, ut procul quae fecerant apparerent, laqueos et retia tetenderunt, quibus infoelix turba caperetur, eademque perversitate, sacrificia, inquit, in profundum, idest, quasi ad inferna, vertistis. Quidve, cum ea aut daemonibus mactaretis, 0989C aut Manibus? Quia ergo peccandi amore, agendi ordinem confudistis, ita ut quidam in vobis ambitus appareret, discernendi ignorantia, quid sequatur, accipite.

Ego eruditor ero omnium vestrum, ut docente ultione, discatis, quod spreta eruditione, nescistis. ((Vers. 3.)) Ego scio Effraim, et Israel non est absconditus a me, quia nunc fornicatus est Effraim, contaminatus est Israel: non dabunt cogitationes suas, ut revertantur ad Dominum Deum suum, quia spiritus fornicationis in medio eorum, et Dominum non cognoverunt. Quanta, inquit, obstinatione deliquerit Israel, nemo magis novit, quam ego, qui peccatorum interiora conspicio. Neque est viscerum ulla pars, quae meum suffugere possit obtutum. Totum eum ergo diligenter inspiciens, cognovi, quia nunc sit penitus fornicatus, penitusque pollutus. Quod ne in excusatione praeteritorum peccatorum dictum putares, quid tali affirmatu indicatum vellet, subjecto statim 0989D sermone patefecit. Ait enim: ((Vers. 4.)) Non dabunt cogitationes suas, ut revertantur ad Dominum Deum suum, quia spiritus fornicationis in medio eorum est, et Deum non cognoverunt. Ergo, post susceptionem peccati, dissimulata compunctio, et recepta in pectus, non solum usurpatio criminis, verum etiam emendationis oblivio, ita praecedentibus erroribus 0990A antefertur, ut haec sola iniquitas, vel prima, vel maxima censeatur. Non dabunt, inquit, cogitationes suas, ut revertantur ad Dominum Deum suum, quia spiritus fornicationis in medio eorum. Caussam, cur nihil de emendatione cogitarent, hanc esse monstravit, quod immundus spiritus ipse daemon, vel sacrilegiorum amor in eorum medio versaretur. Si enim ex intervallo delinquerent, appropriare eis immundus spiritus crederetur. Nunc autem, cum omne vitae tempus sceleribus impendant, rite sacrilegiorum auctor nequaquam vicinus eorum dicitur esse, sed medius. Illo ergo pectoribus eorum insidente, de emendatione nihil cogitant, et ideo subduntur exitiis.

Vers. 5.— Respondebit, inquit, arrogantia Israel in facie ejus, et Israel, et Effraim ruent in iniquitate sua, ruet etiam Judas cum eis. Ad similitudinem ruralium laboriosorum, quibus saepe respondet ubertas, et hos, ait, mercedem studiorum protinus recepturos. Digne, inquit, respondebit industria, id 0990B est, ut sub calamitatibus erubescant, qui plurimum sibi de criminibus arrogabant.

Vers. 6. 7.— In gregibus suis et in armentis suis vadent ad quaerendum Dominum, et non invenient: Ablatus est ab eis: In Domino praevaricali sunt, quoniam filios alienos genuerunt, nunc devorabil eos messis cum partubus suis. Cum dixisset supra, 425 judicantis convenire justitiae, ut qui sceleribus se dedissent (( forte dedidissent)), stipendia quoque digna perferrent, Israeli sociavit et Judam, quem, licet paulo serius, in similem tamen reatum noverat esse venturum. Postquam vero justitiam commendavit examinis, ad temporum distinctionem revertitur, et Israelis facta persequitur, quem protinus sciebat esse periturum. Et primum quidem, cum dixisset Judam quoque Israeli in calamitate miscendum, subjecit, quod ad Judam magis respiceret, qui sacratum Deo Templum tenebat. Nam licet pollueretur idolis, tamen etiam hostias offerebat Deo: cumque parum 0990C studeret moribus corrigendis, adquisiturum se arbitrabatur de assidua immolatione subsidium. Ergo, in gregibus, inquit, et in armentis suis vadent ad quaerendum Dominum, et non invenient: ablatus est ab eis. Vadent autem posuit pro Ibant, per praeteriti siquidem temporis declinationem invectio tota detexitur. Superstitionis proinde magis quam religionis caffe gradientes (sic enim hostiarum censetur oblatio, si eis defuerit cura virtutum) non potuerunt invenire Deum illum, ad quem nemo nisi plenae devotionis calle deducitur. Ablatus est ab eis, non quod Deus potuerit auferri, sed quod ita nusquam eis occurreret ejus auxilium, ac si ab eis funditus videretur ablatus. Postea vero ad Effraim, idest, Samaritas vocem retorquens, aliam speciem praevaricationis exagitat, quae tamen vetustatem commissae impietatis ostendit. Quod ita, videlicet, legis statuta contemserint, ut profanis gentibus etiam per connubia miscerentur, studentes prorsus atque properantes, ut generis sui nomen exuerent, et quidvis aliud, quam Dei populus 0990D vocarentur. In Domino praevaricati sunt, quia filios alienos genuerunt. Tantum, inquit, odium mei nominis concepere, ut a minis eripi se posse vel a molestiis exui crederent, si in numerum aliarum gentium eorum soboles migravisset. Qua mobrem, 0991A nunc devorabit eos messis cum partubus suis: vicinam et impendentem calamitatem nomine messis ostendit: in quo tam germina quam fructus, uno pollicetur gladio demetendos.

Vers. 8. 9.— Clangite buccina in Gabaa, et tuba in Rama, ululate in Bethavem, post tergum Benjamin. Effraim in desolatione erit, etc. Quia pronunciaverat, illos brevi tempore consumendos, pondusque sententiae in effectum absque ulla dilatione gradientis, noverat: quasi jam rebus impletis, per eas urbes quae frequentissimae erant, tubis clangentibus, et resonis planctibus jussit indicari ((Ant. judicari)) quod totum Effraim vastitas occuparet. Omnia autem, quae dixit loca, idest, Tergum Benjamin, quae tribus fuit Judae regioni contermina, Gabaa et Rama et Bethaven, Judae finibus vicina fuisse colligimus. Cum igitur istorum calamitas, quae praecessit, illos solicitos debuerit facere, ipso nimirum timoris exemplo, non solum nihil ad emendationem promovit, sed etiam delinquendi praebuit incrementa. Hoc itaque 0991B vehementer exprobrat, et dicit, per id apparuisse pejores, per quod fieri debuerant vel pro ipsa humanitate meliores.

Vers. 10.— Facti sunt enim 426 principes Juda quasi assumentes terminum, super eos effundam quasi aquam iram meam. Idest, tempore captivitatis Assyriae, quae tribus decem de finibus suis pepulit, Judae principes, quos fraterna calamitate in fletum oportuerat commoveri, ac decorem morum sedulo cogitare, ne et ipsi, videlicet, in similes aerumnas laberentur: non solum nihil formidinis compunctionisve senserunt, sed parricidalem etiam animum publicarunt, addita sibi, videlicet, spatia terrarum, expulso fratre, gaudentes. In die ergo desolationis, idest, in tempore quo Tribus Israeliticae de suis finibus migraverunt, ostendit fidem (subaudis) Judae: cujus latens votum detexit occasio. Atque ita in Levi habuit discrimina germanorum, ut ea sibi etiam commoda fuisse loqueretur: quod sane tanti reatus est, 0991C ut coegerit indignationem ulciscentis augeri. Sequitur enim, Super eum effundam, quasi aquam, iram meam: idest, postquam dixerat, effundam, aperte subdidit, quasi aquam. Deterior, inquit, Juda per exultationis istius crimen apparuit. Et ideo mergetur inundatione poenarum, quia cum inter caetera beneficia hoc quoque clementia nostra ei praestiterit, ut timori ejus emendationique Effraim impenderetur exitium: ille est eo abusus ad incrementa petulantiae, germanique sibi credidit non exempla provisa, sed praedia contributa.

Vers. 11. - 15.— Calumniam patiens Effraim, fractus judicio, quoniam caepit abire post sordem. Et ego quasi tinea Effraim, et quasi putredo domui Judae. Et vidit Effraim languorem suum, et Judas vinculum suum. Et abiit Effraim ad Assur, et misit ad regem ultorem: et ipse non poterit sanare vos, nec solvere poterit a vobis vinculum. Quoniam ego quasi leaena Effraim, et quasi catulus leonis domui Juda. Ego, ego vadam, et capiam, et tollam, et non est qui eruat. 0991D Vadens revertar ad locum meum, donec deficiatis, et quaeratis faciem meam. Graviter se Deus commendat offensum, quod nihil compunctionis de fraterna damnatione susceperit, sed remanens Judas, insultaverit exulanti, laetatus, fines suos quacumque occasione proferri. Hoc ergo peccatum ita graviter aestimavit Deus, ut non admoturum se iram promitteret, sed instar aquae penitus effusurum. Et quia per incrementa poenarum, nocentiorem fecerat Judam videri, quippe qui esset, inundante animadversione, populandus, assumtum colorem perrexit excolere. Aitque ita Judae esse graviorem reatum, ut ei comparatus Israel videatur calumniam pertulisse. Fitque 0992A sensus ejusmodi: Si meritorum ratio malum captivitatis exegit, cur Judas et gentium moribus inquinatus, et odio fratris infectus, vim distulit ultionis? Sin autem post tot crimina, necdum mereretur expelli, nonne ille qui captus est, per calumniam magis quam per justitiam docentis oppressus? Calumniam patiens Effraim, fractus judicio. Quid esset calumniam pati, curavit exponere, idest, judicis non aequitate, sed potestate deprimi. Ad eumdem autem sensum respicit, quod ait, Caepit abire post sordem. In superioribus enim et multitudinem et vetustatem peccatorum exprobraverat 427 Israeli; ubi vero Judae crimen agitavit, videlicet, de fratris sui captivitate lucrum quaerentis et gaudium sentientis, idque censuit aliis praeponderare criminibus: eodem etiam tenore subjecit reliqua, ut diceret, et circumventum in judicio fuisse Effraim, et ipsum principia erroris habuisse. Ac si diceret: Tantam crudelitatem, Judas, animi tui publicasti, ut in sceleribus, 0992B pro quibus est damnatus Israel, tu horridior vetustiorque videaris. Unde et judicii mei, pro meritorum differentia, modus acuetur, ut Effraim, quasi tinea, interpolem: te vero, quasi inhaerens putredo, consumam. Notum est autem quanto minore, ea quae tinea mordet, quam quae putredo pervadit, exitio consumantur. Et vidit Effraim languorem suum, et Judas vinculum suum: id est, conspicietis, et perferetis uterque vindictam, quae vestris studiis destinatur, nec vobis proderit auxilium a diversis regibus postulare: sed rebus fatebimini, illos vobis corruptionis exempla solum, non etiam salutis subsidia praestitisse. Et abiit Effraim ad Assur, et misit ad regem ultorem, et ipse non poterit sanare vos, nec solvere poterit a vobis vinculum. Quoniam ego quasi leaena Effraim, et quasi catulus leonis domui Juda. Utrique populo promisit se habitu leonis occursurum, sed vehementiam, quam specie non fecerat, servavit in sexu, ut illi se, quasi leaenam, huic vero, quasi leonem diceret apparere. Implevit autem assumtam 0992C similitudinem dicendo. Ego, ego capiam, et vadam; et tollam, et non est qui eruat. Vadens revertar ad locum meum, donec deficiatis, et quaeratis faciem meam. Nemo est, inquit, pastorum qui pervasam a me praedam ausit eruere: sed despiciens rusticorum tumultum, exeram vires, donec indignationis meae esuries expleatur. Revertar autem ad locum meum, pro cubili posuit, ad quod leo non territus recipere se consuevit. Erit autem istud, donec vos aerumnis doloribusque lassati, meam, inquit, faciem requiratis: quod sane extra regulam susceptae de leone imaginis ex negotii veritate constat illatum. Caeterum, quantum ad comparationem respicit, quis eam faciem visere lassus optaret, cui nec validus potuisset obsistere? Itaque cum assumtam indignationem expressisset, per famem leonis, jam de personae suae majestate subjecit, se ad liberandum non esse venturum, nisi vultum ejus proficiens ipso attritu populus concupisset, et ab eo solo caepisset postulare remedium, a quo supplicium sensisset illatum.