Caput VI.

0992D

Vers. 1. - 3.— In tribulatione sua mane consurgent ((Al. consurgunt)) ad me. Venite, et revertamur ad Dominum, quia ipse caepit, et sanabit nos: percutiet, et curabit nos. Vivificabit nos post duos dies, in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus, et sciemus, sequemurque, ut cognoscamus Dominum: quasi diluculum praeparatus est egressus ejus, et veniet quasi imber nobis temporaneus et serolinus terrae. Dixerat quod instar leonis ad venationem progressi, in profanum populum desaeviret, munus videlicet 0993A exercens ultionis, quae postquam incitata coepisset impios atterere, non prius a poenarum illatione cessaret, quam illi ad quaerendum Dominum toto deinceps precum ambitu se contulissent. Sed quoniam magna est in ipsa supplicandi professione discretio, et offerunt alteram, 428 solo terrore perculsi, alteram vero, cum metu, etiam ratione correcti, quid in utraque momenti sit, curavit exprimere, ut quamvis una facies appareret ambarum, tamen intelligeremus, quod diversis radicibus niterentur: illa, videlicet, solummodo perturbationis, ista etiam de correctione, virtutis. Quia ergo dixerat, quod nequaquam ad juvandum prodiret, nisi ad quaesitionem vultus ejus, succumbens castigationi gens illa se converteret, pergit necessario, quam supplicationem praestolaretur, exponere, et illius primo verba sub irrisione percurrit, quam pro sui levitate ostendit reprobandam, id est, quae solis vocibus adulatur, cum rerum agitur destituta ponderibus, cujus habitum, et genus, etiam sacrum carmen accusat. Cum 0993B occideret eos, inquit (Psal. 34.) , quarebant eum, et convertebantur ante lucem, et veniebant ad eum: cor autem ipsorum non erat rectum. In tribulatione sua mane consurgent ad me. Venite, et revertamur ad Dominum, quia ipse coepit et sanabit nos, percutiet et curabit nos. Vivificabit nos post duos dies, in die tertia suscitabit nos, et vivemus in conspectu ejus, sciemus sequemurque, ut cognoscamus Dominum: quasi diluculum praeparatus est egressus ejus, et veniet quasi imber nobis temporaneus et serotinus terrae. Cum me, inquit, quaerere caeperitis, non ista, quam gestatis in labiis, oratione placabor, nec si potentiam meam simul clementiamque laudetis, dicentes quod tam sim ad ignoscendum paratus, ut praeveniam vota beneficiis, nec manere quam intuli plagam per spatia bidni sinam, sed tertia die vivificaturus adveniam. Et vivemus in conspectu ejus, quam dederit, vitae foelicitate potientes. Sciamus atque scrutemur eum, qui noctes angorum dolorumque nostrorum, 0993C quasi matutinum lumen, expellat, et tribuendis copiis illabatur instar imbris tempestivi et serotini. Ista, inquam, quae sine emendatione morum formaliter soletis cantare, despiciam. At quae referam, contuemini.

Vers. 4.— Quid faciam tibi, Effraim? quid faciam tibi, Juda? Misericordia vestra (quam praemissis videlicet cantilenis, a me vobis affore dicebatis, ut vestris utar imaginibus) matutinae nubis instar, evanuit, et quasi crepuscularis humor, sole veniente, est siccatus: id est, ita illud quod tibi parcere consueveram, vapore nostrae indignationis absumitur, ut desit unde malorum refrigerium consequaris. Neque id accidit ideo quod mea sit, sed quod tua non sit mutata sententia. Ego enim justitiae et clementiae pariter jura custodiens, nolueram punire quos terrui. Vos autem nec plagarum denunciatione commoti, in effectum coegistis abire terrores.

Vers. 5.— Propter hoc dolavi in prophetis; occidi 0993D eos in verbis oris mei, et judicia tua quasi lux egredientur, id est, admovi prophetalium comminationum secures, et cum tantis cumulis mala inferenda descripsi, ut rei quique ipso facile consternarentur auditu. Sed quoniam imprudentiam tuam coercere nequivit elaborata maxime terroris ambitio, necesse est invehi, quae non profuit intimari. Ideo judicia tua quasi lux egredientur, ut nemo jam quid merearis ignoret, nec deformitas tua sub aliqua religionis specie, quam in offerendis habuisti sacrificiis, delitescat. 0994A Caeterum rerum exitu pendente, colluceat, 429 me bonas affectiones magis quam hostias opulentas expetisse: illumque mihi acceptum fuisse, qui juvando per misericordiam proximo, magis quam imbuendo per sacrificium altari, sedulus exstitisset, et scientiam Dei, praeceptum ejus universis sacrificiis praetulisset. Tu ergo, qui haec didicisse contemnens, nihil de moribus, nihil de virtutibus cogitasti, sed me, quem diuturnis actibus asperabas, laudum et hostiarum muneribus placare posse arbitratus es, rerum saltem periclis, cujus sim gravitatis intellige. Misericordia, quam laudabas immeritus, quasi nubes matutina praeteriit; judicia vero, quibus convictus addiceris, quasi dies adulta lucebunt.

Vers. 7.— Ipsi autem sicut Adam transgressi pactum, praevaricati sunt in me. Instituto ordine sermonis ingreditur, ut postquam supplicia comminatus, fuerit, materiam eorum, idest, culpas quibus est excitata offensio, subjungat. Unde et hic, postquam claram fore ultionem promisit, quo reatu obligarentur, 0994B adjecit. Cujus ut pondus exponeret, antiqui recordatus est exempli. Ubi sane notanda est elocutio prophetae, multis ejusmodi locis, explanationis lumen adportans. Ait enim, Sicut Adam transgressi sunt pactum: ibi praevaricati sunt in me. Non utique quod isti in Paradiso praevaricationem admisisse videantur; sed quoniam dixerat, ita illos, sicut Adam, praeceptum fuisse transgressos, subdidit, eos ibi peccavisse; in eadem nimirum similitudine delinquendo; quod tamen sagacem intellectum requirit. Adam quippe et si violator fuit praecepti, nullis tamen legitur idolis supplicasse, nec aliquod eorum criminum, de quibus Israel arguitur, perpetrasse. Unde ergo illi primo homini degens in summis sceleribus populus comparatur? Haud ob aliud profecto, quam quod et si non aeque sacrilegi, aeque tamen docentur ingrati. Nam sicut Adam, qui in Paradisum, ut inlaboratis copiis uteretur, fuerat inductus, nulla angoris materia, nulla conquestione exorta, seductoris maluit quam creatoris implere mandatum, 0994C plusque apud eum valuit blanda de falsitate promissio, quam tot muneribus, tot miraculis, creatoris stipata praescriptio, quae usum videlicet omnium, sub unius pomi exceptione, contulerat: statimque temerator praecepti, experimentum caepit exilii, et summam foelicitatem pene ultima captivitate mutavit, ita ut peccatum ejus arva deinceps, fertilitatem suam negando, castigarent: juxta hunc modum populus Effraim, qui terrae copiis, quasi Paradisi amoenitate, fruebatur, nullam offensionis materiam, idest, nihil quod de Dei indulgentia et liberalitate quereretur, inveniens, quasi solo virtutum odio laboraret, errores praetulit veritati, et ad cultum idolorum, spreta, quae salutaris erat, religione defecit. In eamdem igitur culpam cecidisse dicuntur, cum eo 430 cujus conditionem videntur imitati, et magna ingratarum gentium percelluntur invidia, qui nullius auctorem muneris, tantumque ad evertendum peritum, opifici suo largeque conferenti bona 0994D omnia, praetulerunt.

Vers. 8. 9.— Galaad civitas operantium idolum, supplantata sanguine; et quasi fauces virorum latronum, particeps sacerdotum, in via interficientium pergentes de Sichem, quia scelus operati sunt in domo Israel. Quia, ut saepe diximus, non unam quamcumque personam, sed populum coarguit, tum generali oratione, quae sunt acta, percurrit, tum in quibus singulae urbes reliquis quasi amplius commisere, dinumerat. Quamvis ergo tota ipsa regio cultu horreret idolorum: 0995A tamen erant sine dubio certa loca, quae eo plus sacrilegii collegerant quo plus, vel de opportunitatibus commerciorum, vel de multitudine incolarum, celebritatis habuissent. Ex his ergo et Galaad et Sichem urbes insignes profanitatibus introducit. Galaad, inquit, praecipua civitas eorum, qui idola fabricantur, haud minus crudelitatis studiis quam profanitatis exultat. Nam quasi fauces latronum, ita ejus municipes sanguini inhiant innocentum. Nam sacerdotum suorum, idest, Aruspicum suasionibus servientes, si quis ad templum Dei voluisset ascendere, hunc illi aggrediebantur in itinere, a templo Dei avertentes, et ad societatem erroris proprii pertrabentes, at si parum suadendo promoverent, etiam coedibus rem gerebant. Propter quod dicit, Particeps sacerdotum in via interficientium pergentes de Sichem, quia scelus operati sunt. Primo videlicet ipsi in sacrilegio corruendo, tum quod propria non essent prolapsione contenti, sed alios quoque in similem ruinam, vel suadendo deducerent, vel cogendo. 0995B Quod scelus merito pronunciatur, tantum videlicet studium impietatis habuisse, ut etiam invitis et reluctantibus niterentur infundere.

Vers. 10.— In domo Israel vidi horrendum negotium, ibi fornicationes Effraim: contaminatus est Israel. Ut totam regionem doceat fuisse profanatam, loca etiam diversa commemorat, et sicut supra, Galaaditas, latrocinantum more, ait, viatoribus insiluisse, ut eos a recto calle deducerent: ita nunc horrendum negotium in domo Israelis, vel in Samaria, vel in tota regione, vidisse se pronunciat, idest, totum populum Effraim, absque exceptione, sacrilegiis maculari. Quibus quoniam criminibus saepe jam dixerat impendere supplicia, nunc sola meritorum enumeratione contentus transit ad Judam, eumque commonens, ut sciat severitatem judicis non posse corrumpi, sed se quoque, nisi corrigi festinaverit, similium calamitatum stipendia recepturum.

Vers. 11.— Sed et, Juda, pone messem tibi, cum 0995C convertero captivitatem populi mei. Noli aestimare, o tribus Juda, fore te damnationis immunem, 431 quia in tuis finibus, eunte in captivitatem Israelis populo, subsistit. Praevenerat te siquidem ille in iniquitatibus: fuit consequens ut in miseriis praeveniret. Sed tu, quem comitaris in flagitiis, etiam calamitatibus consequere, hoc tamen deterior aestimandus, quia nihil tibi profuit quod prior est ille damnatus. Pone ergo messem tibi, cum convertero populi mei captivitatem. Vide, inquit, ne dubites, quoniam cum tempus debitae ultionis advenerit, captivitas quam nunc populus meus, idest, germani tui, pronunciante justitia, pertulerunt, convertatur ad te, ut etiam tu similiter demetaris, quia sicut in lachrymis poenitentiae seminantes, revehunt gaudiorum manipulos: ita qui gaudia polluta sectantur, messem dolorum et planctum ((F. planctuum)) congregabunt.