Caput Primum.

1057D

Vers. 1.— Verba Amos, qui fuit in pastoralibus Thecue ((Al. Thecue)): quae vidit super Israel in diebus Oziae regis Juda, et in diebus Jeroboam filii Joas regis Israel, ante duos annos terrae motus, et dixit. Animadvertendum primo, quod eadem sunt hujus tempora, quae etiam praecedentium prophetarum, Oseae videlicet et 1058C Joelis, tum siquidem cum maxime in decem Tribubus, quae 506 Israel appellantur, servabat impietas, et omnino quasi discernendi (( Ant. discernendis)) luminibus effossis, tenebras, quibus se induerat, populus diligebat, ita ut nec salutaribus monitis, nec severis verberibus quicquam omnino respiceret, sed impietati impudentiam copulantes, ut culpas suas pariter et miserias viderentur amplecti. Quia ergo Dominus noster muneri se ultionis accingens, idipsum variis praenunciabat modis, quippe cum emendandi potius, quam puniendi commoveret intentio, praenunciat quae se noverit illaturum. Ante duos, inquit, annos quam prodigiali motu terra quateretur, quod factum esse, licet Regum non prodat historia, tamen nos ipso propheta sumus auctore contenti: nec dubitamus indicem venturae calamitatis terrarum commotionem praeisse. Ergo per interposita temporum spacia, quae vindictam serius differebant, ut de emendatione cogitet, populus admonetur, et fit pompa terroris, ne molem ipsam terroris 1058D incipiant experiri. Quae sane dispensatio cum nihil apud illos promovet, non solum securitate, sed excusatione privantur. Concionatoris autem ipsius, qui revelationum magnitudine sublimetur, animadvertenda mediocritas est: quia istam qua inclaruit dignitatem, solorum cum esset morum, non etiam natalium, sicut alii, suffragio consecutus (quorum videlicet majores in titulis collocantur) tamen vilem qua exercitus erat, non celavit industriam: sed in 1059A Thecue alendis pecoribus semper se institisse, signavit. Thecue autem viculus esse dicitur, in quo pastorum habitet multitudo, septimo a Bethleem urbe miliario separatus, post quem vasta jam usque ad Oceanum solitudo porrigitur. Ergo inter pastores loca inculta, sed pecori opportuna 507 sectantes, ideo se educatum esse commendat, ne occasione novi muneris videatur elatus, et de se aliquid aestimare sublatius. Quod propositum seriae parcitatis in processu quoque operis explicavit, dicens: Non eram propheta, nec filius prophetae, sed pastor eram ex rubis poma decerpens: et tulit me Dominus, et misit ad prophetandum. Haec autem modestiae virtus est, quam et gentium Doctor ostendit, cum dicit: Revelationum magnitudine ne extollerer, datus est mihi stimulus carnis meae, angelus Sathanae, qui me colaphizet. Propter quod ter Dominum rogavi, ut discederet a me, et dixit mihi: Sufficit tibi gratia mea; nam virtus in infirmitate perficitur (2. Cor. 12.) . Patuit ergo prophetalibus oculis illam terrarum commotionem, 1059B ad significandam imperii convulsionem, valere; et hunc esse rugitum Domini irascentis appellat.

Vers. 2.— Et de Jerusalem, inquit, dabit vocem suam. Hanc nimirum vocem, quae irae ejus congrua, non naturae infremuisse. Ergo aeternum judicem tremor orbis eloquitur, cujus tanta vehementia fuit, ut statim viror graminum disperiret, et non solum hominibus, sed etiam gregibus subducerentur alimenta: speciosa siquidem pastorum laeta pascua nominavit, et exsiccatum Carmeli verticem ad eandem voluit significationem valere. Siquidem pastores soleant aestivas praecipue in verticibus collium quaerere pastiones: quae omnia illo terrarum concussu arefacienda denuncians, opinione quoque naturali videtur aliquid contigisse. Plerique enim, qui eorum curiosi in ejusmodi negotiis exstiterint, opinantur probare caussas terrarum motibus siccitatem, idque exemplis probare et disputationibus persuadere conantur. Quas nunc tamen vobis replicare non est 1059C necesse, sed illud breviter adnotavi, quia geminam plagam intulerit vixdum inchoata commotio. Sive autem siccitatem, quasi conturbatis fontium, venis, crearit magna concussio, ad potentiam respicit conditoris, cujus nutui elementa deserviunt: sive praeveniens defectus humoris terram primo arescere, postea etiam fecit intremere, sicque pereuntibus pascuis, siccitatis incommoda patuisse: nihilominus eandem potentiam judicantis ostendit, qui ut pietate continet quae creavit, ita eadem, cum opus est, indignatione conturbat. Possemus autem per tropologiam, pastorum nomine proceres ac reges diversarum gentium indicatos putare, verticemque Carmeli, eam potentiam, quam cum foeliciter degerent, obtinebant, praesertim quia et ad diversas gentes prophetae istius sermo dirigitur; sed et simplicior est prior explanatio et accommodatior historiis, si diversae (( Ant. diversa)) afflictionum species profanis institisse dicantur. Sed jam videamus quid infremens 1059D ultor exclamet.

1060A Vers. 3.-5.— Super tribus sceleribus Damasci, et super quatuor non convertam eum, eo quod trituraverunt in plaustris ferreis Galaad. Et mittam ignem in 508 Domum Azahel, et devorabit domos Benadab. Et conteram vectem Damasci, et disperdam habitatorem de campis ((Al. campo)) idoli, et tenentem sceptrum de domo voluptatis et luxuriae, et transferetur populus Syriae Cyrenem, dicit Dominus. Scimas, ait Apostolus, quia omnia quae lex loquitur, his qui in lege sunt, loquitur (Rom. 3. 19.) . Cum ergo et prophetis esset propositum, scelera populi sub lege degentis arguere, et beatus Amos decem praecipue Tribubus quae Israel appellantur, insisteret: dispensatoria tamen ac multiplicis ratione consilii Deus noster aliarum quoque gentium intulit mentionem, quas aequi judicii ratione dispungat; sicut et Judaeorum populum, ex eo sibi plurimum contra vitae merita, quod discreti ab reliquis agerent, arrogantem. Cum enim audiunt etiam vicinas gentes ad examen baud segnius, quam suas Tribus vocari, intelligant profecto, 1060B et omnium nationum unum esse conditorem Dominum. In eo ergo ipso quod Israelitarum dolor de vicinis gentibus vindicatur, superbia eorum una deprimitur, ut sentiant demum, quod non sit tantum Judaeorum Deus, sed etiam Gentium: quandoquidem nullius populi studia debitis vel consolationis, vel ultionis preciis exuantur. Ad postremum ostendit, quam sit ad parcendum promtior, qui ad irascendum cum tanta difficultate consurgat, ut nunquam eum una culpa alterave commoveat, nisi aliquae tres quatuorve convenerint. Qui tamen numerus pro infinita quantitate docetur assumtus: non ut vere quatuor crimina, sed multa signaret. Idem autem se ignoscendi quoque studium, et jam circa alias gentes habere consignat, quando commotionem suam per similitudinem alienae iniquitatis excusat. Super tribus, inquit, sceleribus Damasci, et super quatuor non convertam eum, eo quod trituraverunt in plaustris ferreis Galaad. Egit, inquit, solio meo coaeterna justicia, 1060C ut munus demum judicantis assumerem, et horrore mihi multiplicem pariter, et impudentem crudelitatem, converso in tristia statu nocentium, perdocerem. Haud semel quippe nec iterum Damasci populus, caeterum saepenumero Israelis arva populatus est. Galaad autem ita etiam plaustris ferreis tribulisque comminuit, ut gratum spectaculum putaret instar spicarum atque culmorum, passim in campis incolarum membra tererentur. Quia ergo impunitam hanc diu feritatem nec potui ferre, nec debui, mittam ignem in domo Azahel regis Damasci, et devorabit domos Benadab, qui patri suo Azahel in imperio successit: et conteram vectem Damasci, et disperdam habitatorem de campis idoli, et tenentem sceptrum de domo voluptatis, id est, habitatores locorum profanos, vel summates quosque, vel proceres, qui omne tempus in voluptatibus transigebant, malis captivitatis involvam. Ac ne ejus captivitatis ignorent, aut spem reversionis usurpent, cum aedes suas in cinere 509 viderint concidisse, ipsi ad Cyrenis 1060D arva ducentur. In Regum autem volumine relegimus, 1061A hi reges quorum propheta commeminit, id est, Azahel et Benadab, decem Tribus, quam frequenti incursione vexaverint, et ad miseriarum extrema perduxerint. Ea ergo victoria ne videretur Syris foeliciter contigisse, caussam illic facere calamitatis poenarumque, quae describitur. Sed jam progrediamur ad reliqua.

Vers. 6.-8.— Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus Gazae, et super quatuor non convertam eum; eo quod transtulerit captivitatem perfectam, ut concluderet eam in Idumaea. Et mittam ignem in murum Gazae, et devorabit aedes ejus, et disperdam habitatorem de Azoto, et tenentem sceptrum de Ascalone: et convertam manum meam super Accarum, et peribunt reliquiae ((Al. Accaron et reliqui)) Philistinorum, dicit Dominus. Eodem narrationis ordine, quem et supra adversum Damascum tenuerat, Gazae quoque urbis crimina, suppliciaque dinumerat: et quasi speciem percunctantis assumit, debeatne tam longam tenere patientiam super homines adeo sceleribus inhaerentes, 1061B ut putarent se nihil crudeliter perpetrasse, nisi id ter quaterque geminassent, miramque ambitionem in delinquendo tenuissent: ac non solum propriis, sed etiam alienis criminibus pascerentur. Dedit quippe operam, ut de Judaeorum gente Idumaei, Esau videlicet posteri, quem beati Jacob fratrem fuisse prodit historia (Genes. 25.) , poenas agerent. Hi ergo, inquit propheta, qui ab nobis parricidali odio, cum esset junctus sanguine, dissidebat, Gazaeorum auxiliis utebatur, nec in suum gens truculenta compendium, sanguinem meum odiis donabat alienis: tantum in me saeviens, quantum satis ducerent parricidae. Hanc autem professionem malignitatis qualiter sit expuncturus, ostendit: Et mittam ignem in murum Gazae, et devorabit aedes ejus et disperdam habitatorem de Azoto, et tenentem sceptrum de Ascalone: et convertam manum meam super Accarum, et peribunt reliquae Philistinorum, dicit Dominus. Per occasionem unius civitatis, aliorum quoque oppidorum 1061C nomina percucurrit, de quibus in Regum historia frequenter legimus, quod pene continuos habuerint cum Judaeorum gente conflictus. Hi sunt autem qui et Arcam Testamenti, caeso Judaeorum exercitu, quasi captam ad fanum idoli, cui Dagon erat vocabulum, transtulerunt (1. Reg. 3. et seqq.) . Cujus tamen potentiam postquam et Dagonis statua comminuta, et secuta populi calamitate, indicavit, cum officiis eam debitis remiserunt: nec sane cultum Dei talibus miraculis suscepere, sed ingeniis et moribus, et ritibus perstiterunt. Hi ergo jugibus odiis in Dei populum saevientes, quotiens suo nomine bellum inferre non poterant, cum majoribus hostibus copias et arma miscebant; sicut ea praecipue tempestate, qua Assyrii Judaeorum finibus irruerunt, fatigatum ab eis, quem disserimus propheta conqueritur, et ostendit universas nationes, quibus circumdabantur Judaei, in eorum perniciem quasi certantibus 510 studiis laborasse. Quia igitur eorum adverso tempore, vos quoque malorum cumulos addidistis, nec 1061D miseria eorum viciniorem in vobis affectum, id est, misericordiae, caeterum magis truculentiae suscitavit, magnitudinem facinoris vestri, quia ratione noluistis, ultione saltem pendente, noscetis: immissum quippe expugnationis incendium, non solum tecta, sed etiam nemora devorabit, id est, ornamenta pariter et monumenta consumens. Sicque incolas vestros internecione delebit, ut nec in proceribus sceptra retinentibus, 1062A qui erant vere vel potestate subnixi, vel vitae istius deliciis et voluptate conspicui, adeo ut possent (( Ant. possint)) etiam reges vocari, ulla inveniatur exceptio: sed ita super omnes manum nostrae adversionis extendam, ut Philistinorum etiam reliquiae consumantur, et a summis ad imos insaeviat una vastatio. Hoc est autem, quod etiam praecedens propheta signavit, Tyrum videlicet et Sidonem atque omnes Palaestinorum terminos accusando, quod argentum et aurum, atque omnia quae pretiosa erant de Israelis finibus abstulissent: filiosque populi in libertate natos, Graecis ac Barbaris mercatoribus vendidissent, ut procul a paternis regionibus avecti, exilium simul servitiumque paterentur.

Vers. 9. 10.— Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus Tyri, et super quatuor non convertam eum, eo quod concluserint captivitatem perfectam in Idumaea, et non sint recordati foederis fratrum. Et mittam ignem in murum Tyri, et devorabit aedes ejus. Ejus criminis arguit Tyrum, quod et Gazae nuper objecerat, videlicet, 1062B quia non brevem aliquam portionem, sed perfectam captivitatem in Idumaea concludere festinavit, ut periculis Judaeorum Idumaeam gentem, odio videlicet infensi fratris, expleret. Veniet proinde vindicta, quae formam criminis tui et fingat, et superet: tu quippe quasi ardentem invidiam in perniciem fratrum tuis amminiculis incitasti, et non es recordatus, id est, noluisti penitus cogitare illud foedus, quod inter germanos natura ipsa constituit, quorum non tanta laus esset diligere, quantum crimen odisse: sed quasi externissimos, et nec sermone sibi nec opinione compertos, non solum in jurgia, sed etiam in praelia commovisti. Consequenter itaque ardens vindicta corripietur, et ingentes volaptates, quibus famosa gestieras, horribili squalore mutabuntur: tantumque vastatiom adhibebit, ut tam fundamenta, quan culmina turris celsae murique cinere scant.

Vers. 11. 12.— Haec dicit Dominus: Super tribus 1062C sceleribus Edom, et super quatuor non convertam eum, eo quod persequutus sit in gladio fratrem suum, et violaverit misericordiam ejus, et tenuerit ultra furorem suum, et indignationem suam servaverit usque in finem. Mittam ignem in Themam, et devorabit aedes Bosrae. Instituti ordinem sermonis exsequitur, et diversas gentes sub increputione compellat, quas Judaeorum duntaxat tam criminibus noverat cohaerere, quam finibus. Ordinate autem post Tyrum posuit Idumaeos, 511 quia et ipsi parricidali adversum Judaeos impietate fervebant. Quod ergo in Tyriis denunciaverat esse plectendum, cur videlicet Idumaeos saevientes vel consiltis adjuvissent, quo facilius fraternis miseriis pascerentur: consequenter nunc ipsos quoque Esau ob eadem crimina compellat, et destinat ultioni: ne qui eorum sociis denunciaverat precia reddenda culparum, ipsis qui auctores criminis erant, pepercisse videretur. Dicit ergo, eum populum non semel sed saepe parricidali animo deliquisse, et si culpa nimirum veniam mereretur, exigeret 1062D assiduitas funesta vindictam. Fratrem quippe non jurgio, caeterum gladio persequutus, misericordiae vel caritatis, quam germanitas poscebat, oblitus est. Nec per indignationis quemdam impetum furuisse contentus, longum, inquit, sceleri tempus impendit. Grande autem accusationi pondus adjecit, dicendo: Et tenuit ultra furorem suum, et indignationem suam servavit usque in finem. Non solum enim 1063A discessit a moribus germanorum, fratrem praeliis insequendo, sed nec ipsorum consuetudinem, quos in sanguinolenta certamina indignationum facibus incitat, custodivit. Nam ita furuit, quasi celeriter desiturus: ita in odio perseveravit quasi justicia magis, quam furore commotus. Juste ergo immoraturum sibi usque ad consummationem patietur incendium: ut et urbes et castella, sicut unis criminibus sorduerant, ita eisdem calamitatibus atterantur. Multis autem nominibus, id est, Edom et Theman, et Boara, unum indicat populum, videlicet Esau, qui Bosra vocabulo habuerant metropolim civitatem. Hos ergo dicit, et praelio et obsidione vincendos, et vincentium arbitriis saeva passuros, et caedibus exustionibusque perituros: quae omnia partim a Chaldaeis, partim a Machabeis docentur illata.

Vers. 13.-15.— Haec dicit Dominus: Super tribus sceleribus filiorum Ammom, et Super quatuor non convertam eum, eo quod dissecuerit praegnantes Galaad, ad dilatandum terminum suum. Et succendam ignem in 1063B muro Rabba, et devorabit aedes ejus in ululatu in die belli, et in turbine in die commotionis. Et ibit Melchom in captivitatem, ipse et principes ejus simul, dicit Dominus. Nec isti populi, Ammon videlicet, et Moab de Loth stirpe venientes a parricidali invidia liberantur Israelitarum: sic quidem proximi deteguntur, qui tamen eorum pristinam gloriam non ferentes, nullam praetermiserunt occasionem nocendi Galaad. Denique regionem, quam ultra Jordanem duae in dimidia Tribus, sicut narrat Scriptura, susceperant, finitimam sibi Ammonitae invadere festinantes, nec a gravidarum, inquit, mulierum caedibus abstinebant, ipsam videlicet Judaeorum sobolem interficere cupientes, ut, habitatore consumto, regio Galaditarum eorum tota finibus jungeretur. Remunerabo ergo, inquit, et huic populo quod meretur: faciamque ut hostili igne Rabbae, quae metropolis fuit, aedificia consenescant. Quo sane belli turbine ita consternabuntur, ut videantur et praemori: non solum 512 autem principes ejus, sed etiam Melchom, id est, simulachrum, cujus 1063C se numine muniendos credebant, in captivitatis ludibrium transferetur.