Psalmus V.

2. Verba mea auribus percipe, Domine, intellige clamorem meum. Vocata Ecclesia (Ex Augustino) invocat Deum, ut (eo opitulante) pertranseat nequitiam saeculi hujus, et ad eum perveniat. Quae autem sunt aures divinitatis, nisi pietas ejus et misericordia, quibus nos audire dignatur? Ipsius quoque est intelligere clamorem nostrum, attendere et approbare nostri cordis desiderium. Verba nostra Dominus quasi auribus percipit, quando nostras preces pie et misericorditer suscipit. Et bene post verba clamor adjungitur: quia tunc placent Deo verba nostrae deprecationis, quando procedunt ex desiderio cordis. Hinc per Apostolum dicitur, Psallam spiritu, psallam et mente (1. Cor. 14.) . Sed quia non sufficit, ut verba nostra audiat Deus, et clamorem intelligat, nisi ad effectum perducat: recte subjungitur:

0659D 3. Intende voci orationis meae, rex meus et Deus meus. Ac si diceret: Sic audi verba, sic intellige desideria, ut probet rei effectus, te intentum esse meis orationibus. Et quia sanctae Ecclesiae oratio per Filium mittitur ad Patrem (Matth. 6.) , apte ait, Rex meus et Deus meus. Per regem enim Filium: per Deum, Patrem designat. Et Filius ait, Per me itur ad Patrem (Joan. 11.) . Recte 22 ergo (Ex Augustino) primo rex meus, deinde Deus meus. Nec tamen dixit, Intendite, sed Intende: quia Pater et Filius non duo Dii, sed unus est Deus. Caussam quoque subjungit, quare exaudienda sit, cum subinfertur:

3. Quoniam ad te orabo, Domine. Et protinus adjungit, Mane exaudies vocem meam, etc. Quid est quod 0660A (Ex Augustino) superius dixit Exaudi, quasi in praesenti se exaudiri cuperet: nunc vero dicit, Mane exaudies, non exaudi: et, Ad te orabo, et, Adstabo, et Videbo? Forte superior ejus oratio ipsam vocationem ostendit. Caligans autem inter procellas hujus saeculi, quia sentit se non videre quod cupit: ideo dicit, Mane exaudies. Ac si diceret, Non es ille qui possis videri ab eis, a quorum oculis nox peccatorum nondum recessit: sed mane, idest, peracta erroris mei nocte, et discedentibus peccatorum tenebris, Exaudies vocem meam: idest, ostendes vocem meam exauditam.

4. Mane adstabo tibi et videbo. Adstabo, inquit, non jacebo. Jacere enim (Ex Augustino) , in terrenis quiescere est. Non est ergo inhaerendum terrenis, si volumus Deum videre. Et exponit caussam quare mane adstabit et videbit: Quoniam non Deus volens iniquitatem tu es. Iniquitas, malignitas, mendacium, homicidium, dolus et quicquid hujusmodi est, nox est: qua transeunte, fit mane, ut videatur Deus. Nos 0660B quandiu in hoc saeculo inter tentationes sumus, in peccatorum tenebris jacemus: nec verum statim habemus, nec veraciter videmus. Veraciter enim stare, est in aeternitatis beatitudine permanere: et verum videre, est Deum in sua majestate contemplari. Sed ille qui veraciter est, et incommutabilis manet, Apud quem (ut Jacobus ait) non est transmutatio, nec vicissitudinis obumbratio (Jacob. 1.) , quoniam non est Deus qui iniquitatem velit: ideo in hoc saeculo ubi iniquitas abundat, seipsum non ostendit. Sed quia futurum est, ut nox hujus iniquitatis pertranseat, et mane, id est, in resurrectione electos suos ad immortalitatis statum et suae contemplationis visum restituat: voce Ecclesiae dicatur recte, Mane adstabo tibi, et videbo: quoniam non Deus volens iniquitatem tu es. Quia vero in collectione justorum reprobatio fiet impiorum (Matth. 25.) , recte subjungitur:

5. Neque habitabit juxta te malignus, neque permanebunt injusti ante oculos tuos. Malignus quasi malo igne plenus dicitur. Maligni ergo nomine numerus 0660C infidelium designari potest, qui dum in infidelitatis errore persistunt, malignitate sua bonum ignem gratiae spiritualis contemnunt. Injusti autem sunt qui a bono opere torpescunt. Juxta Dominum ergo malignus non habitabit, quia tanto tunc ab auctore justitiae infidelium numerus elongatur, quanto nunc a justitia fidei disjungitur. Injusti quoque ante ejus oculos tunc permanere non valent, quia nunc, videlicet in operibus tenebrarum, perdurare non timent. Adhuc etiam de reprobis subditur:

6. Odisti omnes qui operantur iniquitatem, perdes omnes qui loquuntur mendacium. Perdes omnes qui non solum operantur quae odisti, sed etiam loquuntur mendacium, falsam justitiam praetendendo, nec in poenitentia confitendo 23 peccata. Non perdes autem, si poenitendo, veritatem loquuntur, ut faciendo istam veritatem, veniant ad lucem. Per operantes iniquitatem, designantur hi, qui non solum bona non faciunt, sed etiam perverse vivunt. Quos omnipotens Deus odit, id est, odio suo dignos ostendit, et quia 0660D eos in justitiae suae regula non cognoscit, a suo amore repulsos in aeternum punit. Per loquentes vero mendacium haeretici non immerito possunt intelligi, qui sua falsitate veritatem fidei conantur destruere: quos districtus judex cum reprobis perdet. Quia sicut illi damnantur ex pravo opere, ita hi quoque damnandi sunt ex prava locutione. Vel hoc modo potest exponi: Perdes omnes qui loquuntur mendacium: id est, veritati contrarium: quod recedentes ab eo quod est, ad id quod non est, declinant. Unde (Ex Augustino) Apostolus ait, Qui dicit se in Christo manere, et mandata ejus non custodit, mendax est (1. Joan. 7.) . Duo sunt genera mendaciorum (Ex eodem) , in quibus 0661A non est magna culpa, nec tamen sunt sine culpa: Cum nos aut jocamur, aut ut prosimus, mentimur. Illud primum in jocando non est perniciosum, quia non fallit. Novit enim ille cui dicitur, joci caussa esse dictum. Secundum autem ideo mitius est, quia retinet nonnullam benevolentiam. Illud vero quod fallere intendit, mendacium est, quod animam occidit: sicut scriptum est, Os quod mentitur, occidit animam (Sap. 1.) . Sed jam mutatio personae fit, cum subditur, Virum sanguinum et dolosum abominabitur Dominus. Usus quippe prophetarum est, frequenter personas mutare: ut modo Deo, modo hominibus, modo capiti, modo membris loquantur. Loquuntur enim Deo, tanquam ei a quo accipiunt quod prophetizant. Loquuntur hominibus, tanquam eis, quibus prophetizant. Et modo de capite ad membra, modo de membris ad caput vocem mutant: in quo unitatem capitis et membrorum nobis insinuant. Per virum sanguinum, persecutores sanctorum Martyrum designantur. Dolosi vero sunt, hi 0661B qui fideles animas verbis seductoriis decipere cupiunt, quos abominabitur Dominus, id est, ab haereditate electorum separabit. Quia ergo illi suis malis meritis damnandi sunt, Ecclesia vero per Domini misericordiam salvanda est: bene subjungit,

8. Ego autem in multitudine misericordiae tuae introibo in domum tuam, adorabo ad templum sanctum tuum in timore tuo. Domus Dei ipsa est sancta Ecclesia, quae regnatura in caelo, adhuc laborat in terra: quae construitur ex fidelibus, tanquam ex vivis lapidibus: quibus Petrus ait, Et vos tanquam lapides vivi superaedificamini (1. Petr. 2.) . Et Paulus ait, Dei agricultura, Dei aedificatio estis (1. Cor. 3.) . Hujus caelestis domus aedificium ingreditur, quisquis in sancta Ecclesia sanctorum mores imitatur. Hoc spirituale aedificium intrare, est sancti viri, qualiter proficiunt amando, conspicere. Sed quia hoc nemo suis viribus valet, ideo recte dicitur, In multitudine misericordiae tuae. Multa quidem est Dei misericordia, quia (ut Paulus ait) Ubi abundavit peccatum, superabundat 0661C gratia (Rom. 5.) . In misericordia sua pius Dominus 24 nos a peccatis liberat, sed in abundantiori misericordia nobis etiam dona gratiae spiritualis praestat. In misericordia sua nos ab aeternis suppliciis eruit, sed in multitudine misericordiae suae nos etiam ad supernae patriae domum reduxit. Quis divinae misericordiae viscera pensare valeat, quae ut nobis vitam redderet, homo fieri (Joan. 1.) , et mortem suscipere voluit (Philip. 2.) ? dicatur ergo: Ego autem in multitudine misericordiae tuae introibo in domum tuam. Sancta Ecclesia ideo domus dicitur (Matth. 7.) , quia ab omnipotente Domino inhabitatur. Ideo templum appellatur (2. Paral. 18.) , quia ab ipso Domino consecratur. Vel templum ideo vocatur, quia in eo continue caelesti Domino laudes referuntur (Psal. 67.) . Ait ergo, Adorabo ad templum sanctum tuum in timore. Quia (Ex Augustino) non ait in templo, sed ad templum, intelligendum est non de perfectione, sed de profectu ad perfectionem esse 0661D dictum. Et fortasse ideo addidit, in timore tuo: quia principium sapientiae timor Domini (Psal. 110.) . Qui timet Dominum, faciet bona (Eccl. 15.) . Et in alio psalmo dicitur, Beatus vir qui timet Dominum, in mandatis ejus volet nimis (Psal. 111.) . Et iterum, Servite Domino in timore (Psal. 2.) . Et quia hoc viribus suis non valet, ideo adjungit,

9. Domine, deduc me in justitia tua propter inimicos meos: dirige in conspectu tuo viam meam. Inimici mei volunt me seducere, et ad injustitiam deviare: Tu Domine, qui es creator meus, esto dux meus (Deut. 32.) . Tu enim fecisti nos, et non ipsi nos (Psal. 94.) . Tu rege nos, et non ipsi nos. Postquam autem dixit, Deduc me in justitia, non immerito addidit, Tua: ac si aperte diceret, Per temetipsum data. Nam per 0662A sanctos prophetas et famulos suos secundum distributionem temporum dedit minora praecepta populo, quem adhuc timore alligari oportebat: per Filium suum majora populo, quem caritate jam liberare convenerat. Nec mirum est quod dantur majora praecepta propter regnum caelorum, et minora data sunt propter regnum terrenum, ab eodem Deo vivo qui fecit caelum et terram, qui solus novit congruentem suis temporibus generi humano exhibere medicinam. De hac sua justitia nos admonet in Evangelio dicens, Nisi abundaverit justitia vestra plusquam Scribarum et Pharisaeorum (Matth. 5.) . Id est nisi non solum illa minora praecepta legis impleveritis, quae inchoant homines, sed etiam ista quae a me adduntur (qui non veni solvere legem, sed adimplere), non intrabitis in regnum caelorum (Matth. 5.) . Audiamus minorem justitiam. Audistis (inquit) quia dictum est, Oculum pro oculo, dentem pro dente (Deut. 19.) . Audiamus majorem. Ego dico vobis, non resistere malo (Matth. 5.) . Justitia minor est non excedere 0662B in vindicta modum, ne plus rependat quisque quam accipit, et magnus hic gradus est. Nemo enim invenitur, qui pugno accepto pugnum tantum reddere velit: et uno a conviciante verbo audito, unum, si tantumdem valeat referre, contentus sit. Sed sive ira perturbatus immoderatius vindicat: sive quia justum putat eum, qui laesit prior, gravius laedi, quam laesus est, qui non laeserat. Talem animum magna ex parte refrenavit lex, in qua dicitur, Oculum pro oculo, et caetera. Quibus nominibus significatur 25 modus, ut injuriam vindicta non transeat: et haec est pacis inchoatio. Perfecta autem pax est talem penitus nolle vindictam. Inter illud ergo primum, quod praeter legem est, ut majus malum pro minore malo reddatur: et hoc quod Dominus perficiendis discipulis dicit, ne malo resistatur: medium locum tenet, ut tantum reddatur, quantum acceptum est: per quod a summa discordia ad summam concordiam pro temporum distributione transitus factus 0662C est. Parum autem adhuc videtur Domino, si pro malo quod acceperis, nihil rependas mali, nisi etiam amplius sis paratus accipere. Hoc est, quod consequenter exponit, Si quis te percusserit in dexteram maxillam, praebe ei et alteram (Matth. 5.) . Sed quid est quod ipse Dominus, qui praecepta quae docuit, primus ipse implevit (Act. 1.) , percutienti se in maxillam ministro sacerdotis non praebuit alteram: sed insuper dixit, Si male loquutus sum, exprobra de malo: si autem bene, cur me caedis (Joan. 16.) ? nisi hoc praeceptum debere intelligi ad praeparationem cordis, non ad ostensionem operis? Unde alibi vir sanctus dicit: Paratum cor meum Deus (Psal. 36.) . Dicatur ergo, Domine, deduc me in justitia tua propter inimicos meos. Cujus justitiae viam postulat, cum subjungit, Dirige in conspectu tuo viam meam. Aliud est justitia, aliud est via. Nam justitia est doctrina Christi, via est ipse Christus (Joan. 14.) . Justitiam ostendit praedicando, viam operando. Unde scriptum est, Quae caepit Jesus facere et docere (Act. 0662D 1.) . Recta quippe actio non virtus est, sed via virtutis. Nam per actionem venitur ad virtutem. Fides enim quae per dilectionem operatur, impetrat gratiam (Galat. 5.) . Et gratia Dei diffusa in cordibus nostris per Spiritum Sanctum qui datus est nobis (Rom. 5.) , implet justitiam. Ego (inquit Dominus) sum via, veritas, et vita (Joan. 14.) . Viam intelligite Christum operantem: veritatem, Christum docentem, vitam, Christum remunerantem. Via ducit ad veritatem, quia per viam venitur ad doctrinam: doctrina autem veritatis ducit ad vitam, quia cum impletur, quod praecipitur, acquiritur vita quae promittitur. Bene autem ait, Propter inimicos meos. Multos enim in via Dei sancta Ecclesia patitur adversarios, qui premunt eam persequendo, terrendo, blandiendo, 0663A seducendo: quia quantum a via veritatis discordent, ex verbis ostenditur, quae subsequuntur.

10. Quoniam non est in ore eorum veritas. Et hoc approbat, cum adjungit: Cor eorum vanum est. Nam quomodo est veritas in ore, si vanitas est in corde? Bonus homo de bono thesauro cordis sui profert bona, et malus homo de malo thesauro cordis sui profert mala (Matth. 12.) . Ex abundantia enim cordis os loquitur: de quibus adhuc recte subjunctum est,

11. Sepulchrum patens guttur eorum, linguis suis dolose agebant: judica illos Deus. Adulatores et seductores (Ex Augustino) recte sepulchra patentia dicti sunt, qui non habendo vitam veritatis, quodammodo exanimes sunt, et mortuos in se recipiunt, quos verbis mendacibus et vano corde interemtos in se convertunt. Quod dixit linguis suis, significat malis. Mali enim malas habent linguas. Dolose vero agere, est aliud in corde, aliud in ore habere. Unde in alio psalmo dicitur. Qui loquuntur pacem cum proximo suo, 26 mala autem in cordibus eorum 0663B (Psal. 27.) . Eos omnipotens Deus judicat, quia omnes inimicos falsos, dolosos in extremo examine condemnat: de quibus adhuc subjungit: Decidant a cogitationibus suis, secundum multitudinem impietatum eorum expelle eos. Prophetia est (Ex Augustino) , non maledictio. Non enim optat ut veniat, sed praedicit, quod futurum praevidit. A cogitationibus suis decidunt, quia quicquid elate cogitaverunt, cum intereunt, sine fructu amittunt. Superbia vero ruinam habet, sicut econtrario humilitas exaltationem. Dicitur alibi. In illa die peribunt omnes cogitationes eorum (Psal. 145.) . Quae utique non perirent, si caelestia cogitarent. Testatur enim idem Psalmista, Quoniam sunt reliquiae homini pacifico. Injusti autem disperibunt simul, reliquiae impiorum interibunt (Psal. 36.) . Cogitationes ergo impiorum peribunt, quia aeterna mala nunquam cogitata reperiunt; et subito amittunt bona temporalia, quae diu mente tractaverunt. Qui secundum multitudinem impietatum suarum 0663C expellentur, quia propter multa mala quae gesserunt, et ab aeterna haereditate expellentur, et in tenebras exteriores ejicientur (Matth. 8.) . Bene autem subditur: Quoniam irritaverunt te Domine. Neque enim quia peccaverunt, ideo perirent, nisi perseverando in malo, Dominum irritarent. Nam superna pietas postquam deliquimus, ad poenitentiam revocat, et diu expectat. Non enim vult mortem peccatoris, sed ut convertatur et vivat (Luc. 15.) . Quod si converti negligit, et tempus gratiae in augmentum expendit culpae, quem poenitendo placare debuit, eum plus irritando, id est ad iracundiam provocando, graviter offendit. Unde Paulus ait: Tu autem secundum duritiam tuam et cor impoenitens, thesaurizas tibi iram in die irae et revelationis justi judicii Dei (Rom. 2.) . Nam tanto eum tunc districtus judex acrius damnat, quanto nunc misericordius expectat. Sed quid erit de justis? Sequitur et dicit:

12. Et laetentur omnes qui sperant in te. Primum 0663D quidem justorum gaudium est in spe: unde dicitur, Spe gaudentes (Rom. 12.) . Spe enim salvi facti sumus (Rom. 7.) . Postmodum vero erit in re. Unde hic secutus adjungit, In aeternum exultabunt et habitabis in eis. Ipsa erit aeterna exultatio (Ex Augustino) , cum templum Dei fient justi, et erit gaudium ipse incola eorum.

13. Et gloriabuntur in te omnes qui diligunt nomen tuum, Et bene, in te ( Ex eodem), tanquam omnes possidentes haereditatem te. Quoniam tu benedices justo. Haec est benedictio gloriari in Deo, et habitari a Deo. Et quia vocatio non meritorum nostrorum, sed benivolentiae et misericordiae Dei est: subjecit dicens:

14. Domine, ut scuto bonae voluntatis tuae coronasti nos. Bona enim voluntas Dei (Ex eodem) praecedit bonam voluntatem nostram, peccatorem vocans in 0664A poenitentiam. Et ipsa bona voluntas est invictissimum scutum, quo repellitur inimicus desperationem salutis suggerens multitudine tribulationum et tentationum. Deus enim operatur et velle et perficere in nobis, pro bona voluntate (Philipp. 2.) . Non enim ex operibus justitiae quae fecimus nos, sed secundum suam misericordiam salvos nos fecit (Tit. 3.) .