Psalmus XXXII.

1. Exultate justi in Domino. Injusti exultant in seculo. Finito seculo, finitur injustorum exultatio. Permanente Domino, permanebit justorum exultatio. Et bene dico, ut exultent justi in Domino: quia, Rectos decet laudatio. Non est autem speciosa laus in ore peccatoris. Qui sunt recti (Ex Augustino Enarr. 2.) ? qui dirigunt cor secundum voluntatem Dei, et si eos perturbat humana fragilitas, divina consolatur aequitas. Justi sunt, qui per fidem et bonam operationem deserviunt. Recti sunt, qui nec extolluntur in prosperis, nec franguntur in adversis: et in his eidem Domino gratias referunt. Justitia ergo in fide et actione, rectitudo in voluntate. Qui tales sunt, ad laudandum 0757D Deum, et in eo exultandum idonei sunt. Tales admonet psalmus, cum subjungit:

2. Confitemini Domino in cythara, in psalterio decem chordarum psallite illi. Cythara ex inferiore parte sonat. Psalterium ex superiore. Vitam ex ista terra, tanquam ex inferiore parte habemus: est autem terrena prosperitas, et terrena adversitas, et in utroque laudandus est Deus. Quae est terrena prosperitas? Cum (Ex eodem ibid.) sani sumus secundum carnem: cum fructus large proveniunt: cum abundant omnia, quibus vivimus: quisquis inde non laudat Deum ingratus est. Adversitates vero sunt in doloribus, in languoribus, in pressuris, in amissione rerum, in tribulationibus. Ergo confitere Domino in cythara, sive 0758A abundet tibi terrenum aliquid, sive desit: gratias age illi, qui dedit, vel abstulit (Job. 1.) , non est enim tibi ablatus ille qui dedit, quamvis tibi ablatum fuerit, quod dedit. Tange ergo (Ex eod. ibid.) chordas in corde; et dic tanquam in cythara inferiore, Dominus dedit, Dominus abstulit. Sicut Domino placuit ita factum est (Job. 1.) . Sit nomen Domini benedictum. Jam vero cum attendis superiora dona Dei: quid tibi contulerit praeceptorum, qua doctrina coelesti te imbuerit, quid tibi desuper ex illius veritatis fonte prae caeteris dederit, convertere et ad psalterium psalle Deo, in psalterio decem chordarum. Praecepta enim Legis decem sunt. In decem praeceptis Legis habes psalterium. Perfecta res est: habes ibi dilectionem Dei in tribus, et dilectionem proximi in septem. Et utique nosti Domino dicente, quia in his duobus praeceptis tota lex pendet, et prophetae (Matth. 22.) . Dicit tibi Deus desuper, quia Dominus Deus tuus Deus unus est. Habes unam chordam. Non accipias in vanum 141 nomen Domini Dei tui: habes alteram 0758B chordam. Observa diem sabbati, non carnaliter, non Judaicis deliciis, qui otio abutuntur ad nequitiam. Melius esset eis, ut tota die foderent, quam tota die saltarent. Sed cogita requiem in Deo tuo omnia facientem. Abstinet ab opere servili. Omnis enim, qui facit peccatum, servus est (Joan. 8.) : et utinam hominis, et non peccati. Haec tria pertinent ad dilectionem Dei. Cujus cogites unitatem, veritatem, voluntatem. Est enim quaedam voluntas in Deo, ubi verum sabbatum, vera requies. Unde dicitur, Delectare in Domino, et dabit tibi petitiones cordis tui (Psal. 36.) . Quis enim sic delectat, quam ille, qui facit omnia, quae delectant? In his tribus caritas Dei, in aliis septem caritas est proximi. Ne facias alii, quod pati non vis (Tob. 4.) : honora patrem et matrem (Luc. 6.) , quia vis te honorari a filiis tuis. Non moecheris (Exod. 20.) , quia nec moechari post te uxorem tuam vis. Non occidas, quia et occidi non vis. Non fureris, quia furtum pati non vis. Non 0758C falsum testimonium dicas, quia odisti adversus te falsum testimonium dicentem. Non concupiscas uxorem proximi tui, quia et tuam non vis ab alio concupisci. Non concupiscas rem proximi tui, quia si quis tua concupierit, displicet tibi. Converte et in te linguam, quando tibi displicet, qui te nocet. Haec omnia praecepta Dei sunt: Sapientia donante data sunt: desuper sonant. Tange psalterium, imple legem quam Deus tuus non venit solvere, sed adimplere (Matth. 5.) . Implebis enim amore, quod timore non poteras. Qui enim timendo non facit male, mallet facere si liceret. Itaque et si facultas non datur, voluntas rea tenetur. Haec cogitantes recti corde, Confitemini Domino in cythara, in psalterio decem chordarum psallite ei.

3. Cantate ei canticum novum. Exuite vetustatem. Non enim (Ex. Aug. ibid.) pertinet canticum novum, ad veteres homines. Non illud discunt nisi homines renovati per gratiam ex vetustate, et pertinentes jam ad Testamentum novum, quod est regnum caelorum. 0758D Ei suspirat omnis amor noster (2. Cor. 5.) . Novus homo, nova gratia, nova vita nobis commendatur. De his agere, in his Dominum laudare, in novitate spiritus canticum novum cantare est. Bene psallite ei in vociferatione. Bene psallit, qui bene vivit. Sed haec ipsa bona vita nostra quandam in auribus Dei debet habere spiritualem vociferationem, ut quicquid bene vivendo agimus, toto affectu, tota fide, tota devotione ad laudem Dei (inquantum possumus) faciamus (Colos. 3.) . Et inde caussam subjungit, cum ait:

4. Quia rectum est verbum Domini, et omnia opera ejus in fide. Dominicum verbum rectum est: quia recta docet, recta jubet, recta praedicat, recta promittit. Ad nullam falsitatem distortum est, ad 0759A nullam vanitatem, ad dexteram non declinat neque ad sinistram, recto itinere, regia via ad supernam patriam nos perducit. Nec in verbo tantum Deus est rectus, sed et in operibus suis fidelis extitit, reddens homini quod promisit. Teneamus fidelissimum debitorem, quia tenemus misericordissimum promissorem. Omnia dona, quibus gaudemus, ab illo sunt (2. Tim. 2.) . Omnia opera ejus in fide sunt. Omnia instruunt, omnia ad superiora nos mittunt.

142 5. Diligit misericordiam et judicium. Quod non ideo dicit, quin ipse diligat alia: sed quia ipse potius secundum haec operatur. Secundum misericordiam, cum peccata remittit. Secundum judicium, cum et bonis et malis secundum meritorum qualitatem retribuit. Misericordiae tempus modo est: judicii tempus post erit. Vocat modo aversos, donat peccata conversis. Patiens est super peccatores, donec convertantur. Venturum est judicium. Erit et tunc poenitentia, sed jam infructuosa. Dilige et tu misericordiam et judicium. Scriptum est enim, 0759B Beati misericordes, quoniam ipsi misericordiam consequentur (Matth. 5.) . Qui misericordiam diligit, miseretur. Qui autem miseretur, misericordiam consequetur. Rursus de judicio scriptum est, Nunquid qui non amat judicium, sanari potest (Job. 34.) ? Amat judicium, quisquis vias suas subtiliter discutit, et secretarium cordis ingressus, quid Dominus ipsi tribuat, quid ipse Domino Deo debeat, pensat. Hinc idem Psalmista alibi dicit, Honor regis judicium diligit (Psal. 98.) : ut videlicet qui jam Deum honorat ex fide, solicite judicet quid ei debeat in operatione. Et Salomon ait, Cogitationes justorum judicia (Prov. 12.) . Justus enim quisque intra se cogitando et formidando considerat, quam districte quandoque feriat, quandiu patienter expectat. Metuit in his quae se egisse meminit. Punit flendo, quod perpetrasse se intelligit. Odit se, qualem fuisse agnoscit. Et ipse qui est, persequitur eum qui fuit: fitque rixa in animo parturiens pacem cum Deo. Et hoc facit, ut 0759C quem timet judicem, inveniat misericordem. De quo et subditur: Misericordia Domini plena est terra. Quid caeli (Ex Aug., Enarr. 3.) ? non indigent misericordia, ubi nulla est miseria. In terra abundat hominis miseria, superabundat Dei misericordia. Numquid ergo caeli, quia non indigent misericordia, non indigent Domino? Omnia indigent Domino, et miseria et foelicitas. Sine illo miser non sublevatur, sine illo felix non erigitur. Ergo ne forte de caelis quaereres, subjungit:

6. Verbo Domini caeli firmati sunt, et spiritu oris ejus omnis virtus eorum. Non a se solidamentum fuerunt, nec ipsi caeli firmitatem sibi propriam praestiterunt. Audi unum opus Patris, Filii, et Spiritus Sancti. Cum enim Dominus Pater per Verbum Filium caelos firmat, per Spiritum roborat, manifeste ostenditur, quia unum Pater et Filius et Spiritus operantur (Hebr. 1.) . Sed et hic alios caelos divina virtute firmatos intelligimus, idest Apostolos, de quibus scriptum est, Caeli enarrant gloriam Dei 0759D (Psal. 18.) . Istos omnipotens Deus de infirmis hominibus caelos fecit, Verbo instruxit, Spiritu confirmavit, per omnem terram misit: et suam misericordiam, idest, remissionem peccatorum praedicari praecepit. Qui intantum Spiritu oris Dei repleti sunt (Act. 2.) , ut eis diceretur, Non enim vos estis qui loquimini, sed Spiritus Patris vestri, qui loquitur in vobis (Matth. 10.) . Saeviebat tunc mare, idest, saeculum, ingentibus fluctibus persequentium, quod modo inter suos terminos manet inclusum. Unde et subditur:

7. Congregans sicut in utre aquas maris. Salsa enim (Ex Aug., ibid.) aqua maris, idest, populus infidelis et amarus, qui remansit inter Christianos, 143 jam non audet saevire. Occultum autem murmur rodit ipse, intra mortalem pellem fremit conclusa 0760A salsugo. Hinc est quod alibi dicitur, Peccator videbit et irascetur, dentibus suis fremet et ardescet (Psal. 111.) . Mortalis enim pellis contegit amaram cogitationem. Timentes enim pelli suae intus tenent quod non audent emittere. Nam eadem est amaritudo, sed qui tunc aperte saeviebant, nunc occulte. Pensemus igitur modo non deesse Deo, unde proferat quo nos emendet, cum opus est nobis. Ideo sequitur: Ponens in thesauris abyssos. Per thesauros, secretum Dei vult intelligi. Per abyssos, reprobos. Novit ille omnium corda. Scit quod ad tempus proferat, unde proferat, quantam potestatem tribuat malis in bonos, ad judicandos quidem malos, erudiendos autem bonos. Fiat ergo quod sequitur:

8. Timeat Dominum omnis terra. Nescis unde proferat, quod opus est ad flagellandum te, pater tuus: qui quidem ad disciplinam tuam habet abyssi thesauros quibus erudiet te ad thesauros caelorum. Ergo redi ad timorem, qui jam ibas ad securitatem. Et ne converteret se homo ad timendum aliquid aliud praeter 0760B Deum, confirmat nos in timore Dei, cum subjungit, Ab eo autem commoveantur omnes inhabitantes orbem. Commoveantur omnes ab illo. Non timeant alterum praeter illum. Furit, saevit, serpens insidiatur, odit homo, diabolus impugnat: Deum time. Tota enim creatura sub illo est, quem juberis timere. Unde et subdit:

9. Quoniam ipse dixit et facta sunt: ipse mandavit et creata sunt. Omnia fecit, omnia sequuntur ejus imperium. Ipse dixit, idest voluit, et facta sunt omnia ex informi materia. De informi autem materia, per mandatum ejus species suas accepit omnis creatura. Ipse qui omnia fecit verbo, et creavit mandato: cum jubet, moventur: cum jubet, quiescunt: et malitia hominum cupiditatem nocendi habere valet: propriam potestatem, si ille non dat, non habet. Non est enim potestas, nisi a Deo (Rom. 13.) . Ideo adjungit:

10. Dominus dissipat consilia gentium. Quae Ecclesiam putabant destruere, et idola et deorum templa aedificare. Reprobat autem cogitationes populorum, 0760C idest Judaeorum, qui propter legem in qua vivere debuerunt, populi non immerito appellati sunt. Cogitationes eorum fuerunt de gente retinenda, et loco (Joan. 11.) . Et reprobat consilia principum. Idest daemoniorum, et regum, et ducum, et pontificum: quorum quidem consilium fuit, ut Jesum interficerent (Ibidem.) . Sed in hoc est dissipatum, quia eum quem occiderunt, retinere in morte non valuerunt. Non enim est sapientia, non est prudentia, non est consilium contra Dominum (Prov. 21.) .

11. Consilium autem Domini in aeternum manet. Unde, nisi de nobis, quos ante praescivit et praedestinavit? Quis tollit praedestinationem Filii Dei ante mundi constitutionem (Rom. 8.) ? Vidit nos, fecit nos, emundavit nos: misit ad nos, redemit nos. Hoc ejus consilium manet in aeternum. Cogitationes cordis ejus in generatione et generationem. Idest, dispositiones ejus, quae ideo 144 dicuntur cordis, quia rationabiliter ordinantur, in omnem generationem extenduntur. 0760D Unde et subditur:

12. Beata gens cujus est Dominus Deus ejus. Quis (Ex Aug., Enarr. 3.) hoc audito, non erigat se? Amant homines ((Al. omnes)) beatitudines, et ideo perversi sunt homines, quia mali esse volunt, sed miseri nolunt. Et cum sit malitiae comes individua miseria, isti perverse ((Al. perversi)) non solum mali esse volunt, et miseri nolunt: quod fieri non potest: sed ideo volunt esse mali, ne sint miseri. Furtum facit aliquis. Quaeris quare? Propter famem, propter necessitatem. Ergo ne miser sit, malus est. Et ideo miserior, quia malus. Semper ergo beati esse volunt, sive male viventes, sive bene viventes. Non erunt autem, nisi illi, qui justi fuerint. Quaere igitur quid habeas, ut beatus sis. Fieri autem non potest, ut res deterior te faciat meliorem. Accipe 0761A itaque fidele consilium. Melior te vis esse? quaere quid sit melius te: et inde efficieris melior te. In animo est quod quaeris. Beatus enim esse vis, in animo tuo quaere quid sit melius. Cum enim duo sint quaedam, animus et corpus: et in istis duobus illud sit melius quod dicitur animus: potest corpus tuum melius fieri per meliorem, quia subjectum est corpus animo. Ut cum fuerit justus animus tuus, sit etiam postea immortale corpus tuum (1. Cor. 15.) . Per animi etiam illuminationem meretur corpus incorruptionem: ut fiat inferioris reparatio per meliorem. Si ergo corporis tui bonum animus tuus est, quia corpore tuo melior est: cum quaeris bonum tuum, illud quaere quod melius est animo tuo. Quid est autem animus tuus? Attende: in animo tuo est imago Dei. Mens hominis accepit eam, et inclinando se ad peccatum decoloravit eam. Ipse ad eam venit reformator, qui erat ejus antea formator. Venit ipsum Verbum, ut audivimus ab Apostolo, Reformamini in novitate sensus vestri (Rom. 12.) . Jam ergo superest, 0761B ut quaeras quid sit melius, quam animus tuus. Quid erit, obsecro, nisi Deus tuus? Non invenis aliud melius animo tuo, quia cum fuerit perfecta natura tua, angelis aequabitur (Matth. 22.) . Jam supra non est nisi Creator. Erige te ad illum. Noli dicere, Multum est ad me (Matth. 6.) . Forte magis multum est ad te habere aurum, quam Dominum. Aurum si volueris, forsitan non habebis: Deum cum volueris, habebis. Quia et antequam velles, venit ad te: et cum adversa voluntate esses, vocavit te (Prov. 1.) : et ut conversus esses, terruit te: et cum territus confitereris, consolatus est te. Iste qui tibi praestat omnia, iste qui fecit ut esses, qui his qui tecum sunt, etiam malis, praestat solem, pluviam, fructus, salutem: servat tibi aliquid, quod non det nisi tibi. Quid est autem quod tibi servat, nisi se? Sonat cupiditas, dicit iniquitas. Beatus cujus est villa ista, cujus est ista domus, cujus est iste ager. Compesce cupiditatem: audi veritatem. Beata gens cujus est Dominus, 0761C Deus ejus. Quid est hoc? Nonne omnium rerum Dominus Deus, quiomnia fecit et regit? Omnium quidem, sed magis noster, qui vivimus de illo, tamquam de Deo Patre nostro. Ipse sit Dominus Deus noster: ipse regat nos, qui creavit: ut simus beata 145 gens ejus, beata possessio ejus: et ad nos pertineat, quod subditur: beatus populus, quem elegit in haereditatem sibi. Commendat autem misericordiam suam, qua respexit gentem hanc beatam: cum subjungit:

13. De caelo respexit Dominus, vidit omnes filios hominum. Prius dixit beatam esse gentem, cujus est Dominus Deus possessio, et haereditas ejus. Et ut eandem Domini ostenderet esse similiter possessionem, et haereditatem, adjunxit, Populus, quem elegit in haereditatem sibi. Et sic miro et delectabili modo utrunque et possidet, et possidetur ab altero, tanquam haeres et haereditas, possessor et possessio. Nunc dicit, quia idem Dominus de caelo, tanquam de excelso loco, sive de alto divinitatis suae, sive de celsitudine misericordiae suae vidit in imo positos, et 0761D valde a se remotos omnes filios hominum. Vidit, inquam, et misericorditer attendit. Vidit, quia misertus est eorum. Unde plerunque rogantes misericordiam, dicimus homini, Vide me. Est ergo, quaedam visio miserantis cordis, non visio punientis. Hoc modo dignatus est Dominus videre omnes filios hominum pertinentes ad Filium hominis.

14. De praeparato habitaculo suo. Quod sibi praeparavit: id est, de Apostolis, de praedicatoribus veritatis, de angelis, quos ad nos misit. Respexit super omnes, qui habitant terram. Tanquam peregrini in peregrino loco. Unde alibi beata haereditas gemit, et dicit: Heu mihi, quia incolatus meus prolongatus est, habitavi, cum habitantibus Cedar: multum incola fuit anima mea (Psal. 119.) .

0762A 15. Qui finxit singillatim corda eorum. Quia alii datus est sermo sapientiae, alii sermo scientiae, alii genera linguarum, aliis alia et diversa dona gratiarum, quae unus idemque in eis operatus est Spiritus (1. Cor. 12.) . Qui intelligit omnia opera eorum. Id est, secretius et interius videt. Expressius hoc dixit, quam si diceret, Videt omnia opera eorum. Non enim solummodo videt Deus omnia opera, quae agimus, sed etiam intelligit et subtiliter attendit, qua voluntate, qua intentione eadem faciamus. Dant duo pauperibus (Ex Aug., Enarr. 3.) : unus sibi mercedem quaerit caelestem: alius humanam laudem. Tu in duobus, unam rem vides, Deus duas intelligit. Et sicut intelligit, ita judicat et discernit. Unde et aliquando contingit, ut in uno eodemque opere alium damnet, alium remuneret. Et quia superius dixerat, Beatus populus, quem elegit in haereditatem sibi: ne videretur divites et potentes, non pauperes elegisse, ideo subjungit:

16. Non salvatur rex per multam virtutem, et gigas non salvabitur in multitudine virtutis suae. Terrae reges, 0762B superbi gigantes, et potentes in se suaque fortititudine confidentes non salvabuutur: Quis rege potentior? Quis gigante fortior? Cum igitur isti sua potentia et fortitudine non salventur, nemo nisi misericordiam Dei ad salutem quaerat.

17. Fallax equus ad salutem: in abundantia autem virtutis suae non salvabitur. Equus, id est, humana foelicitas, quae sublevat hominem sicut equus suum sessorem, fallax est ad salutem: quam videtur quidem promittere, sed non potest donare. Cum (Ex eod., ibid.) in quolibet honore superbus incedis, quo altius ingredieris, eo te non tantum celsiorem, sed etiam tutiorem falso credis. 146 Quomodo enim te dejiciat, nescis? tanto elisum gravius, quanto sublimius ferebaris. Nec dico quod parva quoque foelicitas hujus mundi solummodo fallax sit: sed etiam quantuncunque possit esse magna, fallax existit. Et hoc est, quod ait, In abundantia virtutis suae, id est, in abundanti virtute bonorum, et divitiarum, non 0762C salvabitur aliquis hominum. Unde ergo salvus ero? Noli diu quaerere. Noli longe.

18. Ecce oculi Domini super metuentes eum. Ecce, id est, in manifesto habetur salvatio. Non ait, oculi Domini super reges, super nobiles, super divites: sed super metuentes eum. Non enim Deus personam hominis accipit (Matth. 22. Act. 10.) : non divitias, vel honores attendit: sed tantummodo metuentes se et sperantes in se misericorditer respicit. Et ideo adjungit, Et in eis, qui sperant super misericordia ejus. Subaudis, sunt oculi Domini. Ad quid?

19. Ut eruat a morte aeterna animas eorum. Vitam enim aeternam (Ex eodem, ibid.) nobis promittit Deus, nec tamen in hac peregrinatione nos deserit. Nam sequitur: Et alat eos in fame. Tempus famis est modo. Tempus saturitatis post erit. Beati qui esuriunt et sitiunt justitiam, quoniam ipsi saturabuntur (Matth. 4.) . Alit nos interim pius Dominus in hac heremo sacramentis suis, verbo suo, gratia sua: ne deficiamus in via. Tunc autem erit plena refectio, 0762D quando implebitur, quod alibi dicitur, Satiabor, cum apparuerit gloria tua (Psal. 16.) . Quid interim agere et profiteri debemus? Sequitur et dicit:

20. Anima nostra sustinet Dominum. Quandiu fames est, quandiu peregrinatio est, anima nostra patiens erit in Domino. Talibus dicturus est Dominus, Vos estis, qui permansistis mecum in tentationibus (Luc. 22.) . Quo contra scriptum est: Vae illis qui perdiderunt sustinentiam (Eccles. 2.) . Et quomodo poteris sustinere Dominum (Phil. 3.) , o sancta anima? Sequitur, et dicit: Quoniam adjutor et protector noster est. Adjuvat in pugna, protegit ab aestu. Adjuvat in bonis, protegit in adversis. Qua mercede toleras?

21. Quia in eo laetabitur cor nostrum: et in nomine 0763A sancto ejus speravimus. Non enim in nobis, ubi magna sine illo inopia est, sed in ipso laetabitur cor nostrum. Et ideo sic sperabimus venturos ad eum, quia nobis absentibus per fidem misit nomen suum. Spera hic, ut laeteris ibi. Esuri et siti hic, ut epuleris ibi. Proposuit nobis, quid amemus, in quo, et de quo solo praesumamus. Implevit nos gaudio spei (Rom. 15.) .

22. Post haec fit oratio brevis et salubris. Fiat misericordia tua, Domine, super nos, quemadmodum speravimus in le. Jam enim in te spem nostram constituimus: jam nomen sanctum tuum, in quo speramus, veneramur, et super nos invocamus. Sicut ergo speravimus in te, sic supra nos tuam misericordiam sentiamus.