Psalmus XXXVI.

163 Noli aemulari (inquit) in malignantibus. Malignantes dicti sunt quasi malum ignem alentes, idest concupiscentiam. Unde scriptum est, Qui diligit iniquitatem, odit animam suam (Psal. 10.) . Et iterum, Quicumque voluerit amicus esse seculi hujus, inimicus Dei constituetur (Jacob. 4.) . Ipsi sunt malignantes, qui in seipsis operantur malum: Deum et animas suas odiendo, et deligendo peccatum. Aemulari diversos habet sensus. Aliquando enim ponitur pro diligere, sicut dicit Apostolus, Aemulor enim vos Dei aemulatione (2. Cor. 10.) . Aliquando pro imitari, sicut rursus ait, Aemulamini charismata meliora (1. Cor. 12.) . Aliquando pro invidere, sicut in hoc loco. Admonetur ergo quaeque fidelis et imperfecta 0776D anima, ut non velit aemulari, id est, invidere, his qui in malo delectantur: neque zelare, id est, persequi, eos qui iniquitatem operantur. Et hoc est, quod subdit: Neque zelaveris facientes iniquitatem. Duobus enim modis infirmus electorum animus commovetur adversus reprobos: aut cum invidet de illorum foelicitate: aut cum irascitur de iniquitate. Noli hoc, sed esto aequo animo. Nam brevis est eorum et felicitas et iniquitas.

2. Quoniam tanquam faenum velociter arescent. Ad tempus enim laetantur et florent, sed cito siccantur, et in pulverem rediguntur (Isa. 40.) . Et quemadmodum olera, id est, viriditas, herbarum cito decident. Unde Isaias, Omnis, inquit, caro foenum, et omnis gloria ejus quasi flos foeni. Siccatum est faenum, et cecidit flos (Ibid.) . Prius evellit pravitatem: deinde commendat bonos mores, cum subjungit:

3. Spera in Domino, et fac bonitatem. Neque enim est utilis spes sine bono opere. Nec (Ex Augustino) 0777A bonum opus est aliquod sine caritate. Unde mox subditur, Et inhabita terram, et pasceris in divitiis ejus. Terra Domini est Ecclesia. Ipsam colit, ipsam rigat agricola pater multorum, qui exercent bona opera: sed qui non habitant terram, nec pertinent ad agricolam. Terram autem habitare, est intra sanctam Ecclesiam spiritualiter et concorditer vivere. Quod facere non valet, nisi is, qui caritatem habet. Ipsa est divitiae hujus terrae. Deus est caritas (1. Joan. 4.) . Non quaerit Ecclesia divitias alias, nisi Deum suum: unde et cecinit, Pars mea tu es. Ergo delectare, o anima, in divitiis tuis. Ad hoc enim quaerunt homines divitias, ut delectentur in eis: et ideo subditur:

4. Delectare in Domino. Quo fructu? Sequitur, et dicit: Et dabit tibi petitiones cordis tui. Aliae sunt petitiones carnis, aliae cordis. Illae sunt corporales, istae spirituales. Delectatio in Deo non petit, quod caro vult, sed quod vult spiritus. Quid aliud petit cor delectantis in Deo, nisi ipsum Deum, ipsam lucem, ipsam sapientiam, ipsam aeternitatem? 0777B Hanc promittit Deus delectantibus in se. Inde scriptum est, Quod oculus non vidit, nec auris audivit, nec in cor hominis ascendit, haec praeparavit Deus diligentibus se (Isai. 64. 1. Cor. 2.) . Haec est petitio cordis nostri. Haec est merces delectantis in Domino. Et quia posset aliquis dicere, Non possum delectari, vel sperare in Domino: quia multa habeo peccata: contra hoc salubre dat consilium, cum subdit:

164 5. Revela Domino viam tuam. Dic peccata tua (Eccles. 17.) . Accusa, et corrige teipsum (Jacob. 5.) . Et spera in eo, et ipse faciet. Spem enim promittit peccatoribus (l. Joan. 1.) , et facit indulgentiam agentibus poenitentiam (Matth. 4.) . O quam salubria mandata, non invidere malis, non diligere iniquitatem, in Domino sperare, in Domino delectari, vias et opera nostra Domino confiteri! Si hoc facies, et ipse faciet. Quid?

6. Et educet quasi lumen justitiam tuam. Ut nunquam (Ex Aug.) in tenebris et vitiis obscuretur. 0777C Justitia tua est fides tua (Rom. 1.) . Justus enim ex fide vivit (Hebr. 10.) . Haec justitia modo abscondita est. In fide res est, nondum in specie (1. Cor. 3.) . Aliud credis, ut facias, nondum vides, quod credis. Cum autem coeperis videre, quod credidisti, educetur in lumen justitia tua (Isa. 58.) . Et judicium tuum tanquam meridiem. Parum erat (Ex eodem) dicere ut lumen. Lumen enim est, cum albescit, cum sol oritur: sed nunquam est clarior lux, quam medio die. Modo judicas sequi Christum, hoc proposuisti, hoc elegisti. In abscondito est judicium tuum (Joan. 8.) , adhuc reprehenditur et irridetur ab infidelibus. Quando educet tanquam meridiem? Cum Christus apparuerit vita nostra, tunc et vos apparebitis cum ipso in gloria (Coloss. 3.) . Interim quid?

7. Subditus esto Domino, et ora eum. Hoc sit vita nostra, obedire praeceptis ejus, et obsecrare eum. Perseveret bonum opus et oratio, donec det quod promisit. Si videris florere impium, non te moveat vanitas. Noli aemulari in eo, qui prosperatur in via sua, et 0777D in homine faciente injustitias. Prosperatur (Ex eodem) in via sua? Tu labora in via Dei. Illi prosperitas in via est, in perventione infoelicitas. Tibi labor in via, in perventione foelicitas. Illa via lata est, finis ejus in profundum inferi perducit: via tua angusta est (Matth. 7.) , finis ejus vita aeterna. Dico, ne aemuleris. Et si aliquo modo motus es, sive in animo, sive in corpore, corrige illud. Et hoc est quod subdit:

8. Desine ab ira, et derelinque furorem: noli aemulari, ut maligneris. Ira pertinet ad animum, furor ad corpus. Ac si diceret, Nec iniquitas pravorum moveat te ad iracundiam, nec illorum prosperitas ad invidiam. Quoniam, qui malignantur, exterminabuntur. Id est, extra terminos supernae Jerusalem ejicientur: sicut scriptum est, Tollatur impius ne videat gloriam Dei (Isa. 26.) .

9. Sustinentes autem Dominum ipsi haereditabunt terram. Qui sunt sustinentes, nisi patientes? Hinc 0778A discipulis suis Dominus ait, Vos estis, qui permansistis mecum in tentationibus (Luc. 22.) . Quo contra scriptum est, Vae his, qui perdiderunt sustinentiam (Eccles. 2.) . Terra autem est caelestis patria, de qua alibi dicitur, Credo videre bona Domini in terra viventium (Psal. 26.) . Hanc terram sustinentes Dominum haereditabunt, id est, haereditario jure possidebunt. Et ne hanc sustinentiam longissimam aestimares, protinus adjunxit:

10. Et adhuc pusillum, et non erit peccator. Id est, non apparebit. Brevis est pravorum vita et foelicitas. Et si longum spatium videtur, cum vivunt, breve videtur, cum moriuntur. Cito transeunt tempora: breve est, quod durare non potest. Hinc Apostolus, Quae est, inquit, vita vestra? Vapor fumi ad modicum parens (Jacob. 4.) . Sed valde notandum est, quod subditur: Et quaeres locum ejus, et non invenies. Modo quaere locum peccatoris, et invenis. Locus ejus est usus ejus. 165 Habet enim (Ex Augustino) aliquem usum peccator. Hic utitur ille Deus ad probandum 0778B justum, quomodo usus est diabolo ad probandum Job (Job. 1.) : quomodo est usus Juda, ad tradendum Christum (Matth. 26.) . Est ergo in hac vita, quod agatur de peccatore. Hic est locus ejus. Quomodo est in fornace aurificis palea, et ardet palea, ut aurum purgetur: sic saevit impius, ut justus probetur. Sed cum transierit tempus probationis nostrae: quando non erunt, qui probentur, non erunt per quos probentur. Et tunc si quaeres locum eorum, non invenies.

11. Mansueti autem haereditabunt terram. Mansueti sunt, qui Domino non resistunt, qui jugum ejus humiliter portant (Matth. 11.) , qui adversa mundi aequanimiter tolerant (Rom. 12.) , non reddentes malum pro malo, vel maledictum pro maledicto: sed econtrario benedicentes (1. Thess. 5.) . Ipsi erunt idonei ad haereditandum terram illam sanctam Jerusalem, quae liberabitur de ista peregrinatione et in aeternum vivet cum Deo et de Deo. Et delectabuntur in multitudine pacis. Fruentur enim aeterno Deo, qui 0778C est omnium bonorum fons et plenitudo. Inde superna illa civitas Jerusalem nominatur, quae visio pacis interpretatur. Tantum est autem pacis bonum, ut in rebus terrenis nihil gratius soleat audiri, nihil desiderabilius concupisci: nihil postremo possit melius inveniri. In omnibus autem rebus pax quaedam quaeritur et ordo naturae. Pax omnium rerum, tranquillitas ordinis. Ordo est parium dispariumque rerum sua cuique loca tribuens dispositio. Pax domus ordinata imperandi et obediendi concordia cohabitantium. Pax animae rationalis ordinata cognitionis actionisque consensio. Pax animae et corporis, ordinata vita et salus animantis. Pax hominis mortalis et Dei ordinata in fide, sub aeterna lege obedientia. Haec sunt in quibus mansuetus Dei se debet nutrire, ut ad coelestem pacem valeat pervenire. Pax vero coelestis civitatis, est ordinatissima et concordissima societas fruendi Deo, et invicem in Deo. Et quia quandiu hic vivitur, justi injustorum insidias patiuntur, subjunctum est:

0778D 12. Observabit peccator justum. Non enim cessant pravi bonorum vitam inquirere, studiose attendentes, si qua ex parte valeant eis nocere. Hinc de Domino scriptum est, Et ipsi observabant eum (Luc. 14.) . Malus ergo bonum observat, ut eum capiat et perdat. Et quod opere exercere non valet, fera et bestiali corrosione verborum exercet. Et hoc est, quod subdit, Et stridebit super eum dentibus suis. Id est dentibus nequitiae et impietatis, quibus eum nititur devorare. Saepe autem per corporis motus animi designantur affectus.

13. Dominus autem irridebit eum: quoniam prospicit, quod veniat dies ejus. Ille habet oculos cognitionis. Praescivit futurum esse diem judicii, in quo erunt occulta manifesta. Ibi peccator irrisione dignus, a Domino demonstrabitur: quando amissa potestate a gloria paenis aeternis puniendus tradetur. Hic etiam jam irrideri incipiunt, cum militiae gladium, quo 0779A nocere aliis aestimant, ipsi in seipsos nescientes convertunt.

14. Gladium evaginaverunt peccatores, intenderunt arcum suum. Per gladium, apertam et manifestam persecutionem intelligimus. Per 166 arcum vero occultam et dolosam deceptionem, qua sanctis insidiantur. Gladium evaginare est malitiam prius in corde occultam, etiam opere exercere. Arcum intendit, qui dolum parat, unde incautum feriat. Gladio cominus quisque percutit, arcu a longe trahit. Gladius ergo percutiens, est persecutio insistens. Arcus vero, inopinata et quasi longe remota deceptio. His duobus generibus persecutionis impugnant mali bonos: videlicet, Ut decipiant pauperem et inopem, ut trucident rectos corde. Nomine pauperis et inopis designantur simplices scientiam et virtutem non habentes. Per rectos corde intelligimus perfectos. Simplices ergo moliuntur arcu occulte decipere: perfectos vero student aperte persecutionis gladio trucidare. Inimici 0779B Ecclesiae quolibet errore caecentur, vel malitia depraventur, si accipiunt potestatem corporaliter affligendi, exercent ejus patientiam. Et ut etiam inimici diliguntur, exercent ejus benevolentiam. Quia Deus his, qui diligunt eum, omnia cooperatur in bonum (Rom. 8.) . Quod vero inimicus adversatur, sibi ipsi convertitur in detrimentum. Et ideo subditur:

15. Gladius eorum intret in corda ipsorum, et arcus eorum confringatur. In corpore occidere voluerunt, in anima moriuntur. Quicumque alium laedere molitur, primum seipsum proprio jaculo percutit. Arcus autem confringitur, quando dolus et mala voluntas non pervenit ad effectum. Constat plus esse quod se laedunt iniqui, quam quod sibi videntur laedere alios. Gravius est enim vitio animam occidi, quam gladio corpus trucidari. Deinde commendat justorum modicitatem, dicens:

16. Melius est modicum justo super divitias peccatorum multas. Melior enim justorum paupertas, quam divitiae peccatorum. Iste enim paucis abundat, ille autem 0779C plenus sitit. Iste animam salvat, ille autem et corpus et animam perdit (Matth. 16.) . Sed quid prodest homini, si mundum universum lucretur, animae autem suae detrimentum patiatur (Matth. 13.) ? Melior est enim huic fides, quae grano sinapis comparatur, quam illi perfidia, quae ubique vagatur.

17. Quoniam brachia peccatorum conterentur. Idest, virtus, potentia, divitiaeque in quibus confidunt. Confirmat autem justos Dominus. Ne ab injustitia vincantur. Quoniam sicut Apostolus ait, Tribulatio patientiam operatur, patientia probationem, probatio spem, spes autem non confundit: quia charitas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum Sanctum qui datus est nobis (Rom. 5.) . Audi voces confirmati justi, Quis nos separabit a charitate Christi? Tribulatio, an angustia, an persecutio, an fames, an nuditas, an periculum, an gladius (Rom. 8.) ? Quomodo confirmat? sequitur et dicit:

18. Novit Dominus dies immaculatorum. Novit enim quomodo vixerint, et in quibus vitam finierint. 0779D Vel novit quia dilexit. Unde econtra malis dicturus est, Amen dico vobis, nescio vos (Matth. 25.) . Omnis enim qui ignorat, ignorabitur: et ideo Haereditas eorum in aeternum erit. Esto ergo purus et mundus omnibus diebus vitae tuae, ut placeas Domino Deo tuo in omni tua conversatione (1. Cor. 14.) . Et cum dies istos finieris, in aeternum haereditabis.

19. Non confundentur in tempore malo, et in diebus famis saturabuntur. Modo est tempus malum, 167 in quo laborant justi. Unde quotidie dicunt in oratione, Libera nos a malo (Matth. 6.) . In hoc tempore elati quique, dum suam gloriam quaerunt, si injuriae vel contumeliae sibi illatae fuerint, erubescunt. Quo contra sancti viri qui non quaerunt gloriam suam, sed Dei, si deridentur, si contumeliis et paenis dehonestantur, non solum non erubescunt, sed etiam gloriantur. Unde Apostolus, Gloriamur in tribulationibus (Rom. 5.) . Saturantur autem in diebus famis, 0780A pabulo veritatis, et coelestibus sacramentis. In hac enim fame, ubi sancti Domini esuriunt, interim verbum suum in cibum assumunt, ne deficiant in via: donec visione ipsius satientur in patria. Et quia supra dixerat, Brachia peccatorum conterentur, probat hoc, cum infertur:

20. Quia peccatores peribunt. Quomodo? sequitur et dicit, Inimici vero Domini, Idest, ipsi peccatores: Mox ut honorificati fuerint, in reverentia habita, Et exaltati, per potentias et dignitates, Deficientes quotidie de malo in pejus, quemadmodum fumus deficient. Fumus a loco ignis erumpens in alto extollitur, et ipsa elatione in globum magnum intumescit. Et quanto fuerit ille grandior, tanto fit vanior. Sic iniqui, qui quanto plus sunt erecti, quanto extensi, quanto undique in majorem ambitum diffusi: tanto fiunt exiliores, et deficientes, et non apparentes. Sic per multas partes est ostensum, quod melior est justi modicitas, quam divitiae peccatorum. Deinde ponit caussam, quare peccator deficiat, cum subdit:

0780B 21. Mutuabitur peccator, et non solvet. Nihil habet homo, quod mutuo non accepit. Unde in Evangelio Dominus dicit, Homo quidam peregre proficiscens vocavit servos suos, et tradidit illis bona sua. Et uni dedit quinque talenta, alii duo, alii vero unum (Matth. 25.) . Ecce pecuniam Domini servi mutuo acceperunt. Qui autem in hoc saeculo fideliter eam dispensaverit, et cum usura Domino revertenti solvere poterit, hoc ei a Domino dicetur: Euge, serve bone et fidelis, intra in gaudium Domini tui (Ibid.) . Fideliter dispensant divites, cum de divitiis eleemosynas faciunt. Fideliter dispensant doctores, cum recte docent, et bene vivunt. Peccatores vero divitias et sapientiam, virtutes et intellectum a Domino mutuantes, neque ei gratias referunt, neque pauperibus, quae habent tribuunt, nec bene vivendo persolvunt quae debent. Et ideo sicut fumus deficient. Justus autem miseretur, idest, pia affectione erga afflictos movetur: Et retribuet. Habet semper unde det, 0780C cujus pectus plenum est charitatis. Ipsa est charitas quae dicitur et voluntas bona (1. Cor. 13. Matth. 5.) . Si habet foris facultatem, dat ipsam charitas. Si non habet, dat benevolentiam, praestat consilium, dat auxilium, si potest. Si non potest, vel voto adjuvat, vel pro contribulato orat: et forte magis hoc valet, quam si panem porrigeret. Vacare non potest bona voluntas. Ipsi inter se pauperes praestant sibi de bona voluntate. Vides caecum a vidente duci, quia nummos non habet, quos det, commodat oculos non habenti. Unde hoc factum est, nisi quia virtus est voluntas bona, quae est thesaurus pauperum? Qui autem miseretur et tribuet, mercedem bonam recipiet. Nam subditur:

22. Quia benedicentes ei haereditabunt terram. Qui bene vivunt, et bona quae possunt, 168 aliis cum gratiarum actione tribuunt, ipsi sunt qui Domino benedicunt. Talibus in judicio dicturus est, Venite, benedicti Patris mei, percipite regnum, quod vobis paratum est ab origine mundi (Matth. 25.) . Ecce 0780D illa terra, quam justi haereditabunt. Quare? Esurivi, inquit, et dedistis mihi manducare (Ibid.) . Et incipiet narrare opera misericordiae, quibus justi Domino benedixerunt, quando ad honorem ejus illa impleverunt. Maledicentes autem ei disperibunt. Audituri sunt enim, Ite, maledicti in ignem aeternum (Ibid.) . Isti noluerunt persolvere, quae mutuo acceperunt. Et quia male vivendo, et sibi commissa injuste retinendo, maledixerunt Domino, et ipsi juste sunt maledicti. Et ut quisque sciat quo tendere debeat, ne similiter pereat, sequitur et dicit:

23. Apud Dominum gressus hominis dirigetur, et viam ejus volet. Nam apud seipsum non invenit homo, nisi errorem et peccatum. Ideo ipse Dominus factus est nobis dux et via (Joan. 14.) . Et si errare non volumus, apud ipsum gressus bonorum operum dirigamus. Et in ipso sit voluntas nostra, qui est via, veritas et vita (Ibid.) . Noli per aliam viam velle ire, quam per 0781A illam, qua ipse ivit. Fortasse videtur dura, sed secura. Alia forte delicias habet, sed latronibus plena est. Melius est modo viam Domini velle tenere, jejunando, orando, patiendo, ut postmodum in patria gaudeamus, quam velle tenere viam saeculi, ridendo, delectando, carnem sequendo, ut postmodum in aeterna poena lugeamus. Et quia in hac etiam via Domini, non est homo qui non peccet (3. Reg. 8.) : sequitur consolatio, cum subinfertur:

24. Cum ceciderit, non collidetur: quia Dominus supponit manum suam. Cecidit Petrus (Luc. 22.) , sed non est collisus. Nam Dominus manum suam supposuit, atque eum auxilio suae misericordiae sublevavit. Scriptum est enim, Respexit Dominus Petrum, et flevit amare (Ibid.) . Sed quare? Permisit Dominus cadere electum suum, ut videlicet in tentatione disceret se, qui ante tentationem praesumserat de se. Hoc quotidie in electis suis Dominus facere non cessat. Magnarum virium homo se crederet, si semper in virtute fixus permaneret. Pie ergo Dominus aliquando 0781B gratiam suam subtrahit, et praesumenti, qualiter infirmetur, ostendit. Qui cum in tentatione labitur, per eamdem tentationem prudenter eruditur. Nam cum tentatus cadit, eo post verius quo humilius, surgit. Et unde virtus quasi amittitur, inde certius possidetur; probat autem quod non collidetur justus, cum subjungit:

25. Junior fui, etenim senui: et non vidi justum derelictum, nec semen ejus quaerens panem. Loquitur hic corpus Christi tamquam unus homo, qui junior fuit, in primis aetatibus, senior autem in novissimis temporibus: et in tanto spatio non vidit justum derelictum, ita ut non periret, nec semen ejus, idest aliquem fidelem invitatione ipsius, qui panem quaereret. Si corporalem panem accepimus, hunc quaerere multos etiam justos invenimus. Et jam sententia secundum literam non erit vera. Necesse est ergo panem spiritualem intelligere, illum scilicet de quo Dominus dicit in Evangelio, Non in solo pane vivit 0781C homo, sed in omni verbo quod procedit de ore Dei (Matth. 4.) . Hunc panem non cessavit Dominus fidelibus suis distribuere tam in 169 primis aetatibus, quam in ultimis: loquens eis per angelos, per patriarchas, per prophetas. Deinde per Filium suum (Hebr. 1.) , per Apostolos, per doctores: ad reficienda et confirmanda corda eorum, ne deficiant in via. Tali pane nutritur justus, ut in Deo vivat, et bona quae potest, proximis impendat. Unde et subditur:

26. Tota die miseretur et commodat. Hoc jam expositum est. Bene autem dixit, Commodat, quia quod dispensat sibi reddi, non a paupere, sed a Deo expectat. Unde protinus adjungit: Et semen illius in benedictione erit. Semen justi sunt opera bona, de quibus Apostolus dicit, Bonum autem facientes non deficiamus, tempore enim suo metemus (Gal. 6.) . Itaque dum tempus habemus, ait, operemur bonum ad omnes. Et iterum, Qui parce seminat, parce et metet: et qui semitat in benedictionibus, de benedictionibus et metet (2. Cor. 9.) . Hinc alibi dicitur: 0781D Euntes ibant et flebant, mittentes semina sua (Psal. 125.) . Audivimus semen: audiamus hujus seminis futuram benedictionem. Venientes autem venient cum exultatione portantes manipulos suos (Ibid.) . Vide ergo quod sequitur, et noli esse piger.

27. Declina a malo, et fac bonum. Diverte a peccato, fuga diabolum, sequere bonum, Et inhabita in saeculum saeculi. Ubi? in Ecclesia, in unitate, in veritate, in Deo, in recto judicio.

28. Quia Dominus amat judicium, idest, discretionem, qua separatur bonum a malo, falsum a vero, temporale ab aeterno. Et non derelinquet sanctos suos, quos flagellat ad tempus. In aeternum conservabuntur. Ego, inquit Dominus, quos amo, arguo et castigo (Prov. 3.) . Hinc Paulus ait: Omnis disciplina in praesenti non videtur esse gaudii, sed moeroris: postea autem fructum pacatissimum exercitatis per eam reddet justitiae (Hebr. 12.) . Ideo sancti viri ad tempus 0782A flagellantur, et tamquam grana in area inter paleas triturantur (Matth. 5.) : ut postmodum purgati in aeterno horreo conserventur. Injusti autem punientur, idest aeternaliter damnabuntur. Et semen impiorum peribit, Idest, opus eorum nullum fructum habebit. Ideo dicturi sunt in judicio: Quid nobis profuit superbia? aut quid divitiarum jactantia contulit nobis? Transierunt omnia illa tamquam umbra. Undique circumvenit infirmitatem nostram haec prophetica Scriptura. Modo nos erudit verbis, modo informat exemplis. Hinc proponit nobis reproborum poenam, illinc justorum gloriam: quatenus illa nos terreat, atque ab amore hujus saeculi compescat: et ista nos excitet atque ad amorem patriae coelestis invitet. Unde et subditur:

29. Justi autem haereditabunt terram, viventium. Et hoc non ad tempus, sed in aeternum. Ideo subdit: Et inhabitabunt in saeculum saeculi super eam. Super, bene dicit: quia possessores et domini terrae illius erunt. Noli ergo istam transitoriam haereditatem diligere, 0782B in qua diu non potes habitare. Despicienda sunt cuncta quae transeunt: illa sola amanda est, quae transire non potest: cujus via est sapientia, de qua subditur:

30. Os justi meditabitur sapientiam. Os interioris hominis, est cor nostrum. Sicut enim ore corporis loquimur hominibus, ita corde loquimur Deo. Omnis autem profectus spiritualis ex meditatione procedit: et est ille panis, 170 de quo supra diximus. Vide ergo (Ex. Aug., serm. 3.) quam libenter manducet justus, quomodo in corde suo verset et ruminet sapientiam: ut postmodum eructare possit verbum bonum (Psal. 44.) : unde et subdit, Et lingua ejus loquetur judicium. Judicium loqui, est discretum proferre sermonem. Prius in corde suo tractat justus, quid loqui, et quid tacere debeat: et cum tacet, quod tacendum est: et dicit, quod dicendum est, lingua ejus loquitur judicium. Ostendit autem illam sapientiam, quam justus meditatur, non mundanam esse, sed divinam, cum 0782C subjungit:

31. Lex Dei ejus in corde ipsius. Habent et reprobi aliquando legem Dei, sed in ore tantum, non in corde. Verba Dei proferunt, nec tamen diligunt: laudando exaggerant, vivendo calcant. Quo contra justus: quia verbum Dei et meditando diligit, et diligendo complet, merito dictum est, Lex Dei ejus in corde ipsius. Et quid ei prodest? sequitur, et dicit: Et non supplantabuntur gressus ejus. Liberat ab omni tentatione verbum Dei in corde: unde alibi dicitur: In corde meo abscondi eloquia tua, ut non peccem tibi (Psal. 118.) . Tecum est, cujus verbum a te non recedit. Quid autem mali patitur, quem custodit Deus? Nam vide quid sequitur:

32. Considerat peccator justum. Ut eum (Ex eod., ibid.) supplantet, ejusque detorqueat gressus. Dicit quod in libro Sapientiae praedictum est, Gravis est nobis etiam ad videndum, quoniam dissimilis est aliis vita ipsius (Sap. 2.) . Et ideo quaerit mortificare eum. Duobus modis quaerit mortificare bonum malus. 0782D Primum ut ei consentiat, et sic occidat eum in anima. Deinde si non consenserit, quaerit ut occidat eum in corpore. Sed quid sequitur?

33. Dominus autem non derelinquet eum in manibus ejus. Dimitteret Dominus justum suum in manibus impii, si illum faceret consentire cum impio. Non ibi autem dimittit justum suum, sed de carne capta educit animam invictam. Et licet flagelletur et occidatur exterius, semper tamen custoditur interius. Nec damnabit eum cum judicabitur illi. Idest, cum judicium fiet de illo. Omnes enim adstabimus ante tribunal Christi, ut illic recipiat unusquisque quod per corpus gessit, sive bonum sive malum (2. Cor. 5.) . Quando ergo ad illud judicium ventum fuerit, et Dominus justi sui caussam audierit: jam non damnabit etsi modo damnari ab homine videatur.

34. Exspecta igitur Dominum, qui te vindicabit teste Apostolo, qui ait: Mihi vindictam, et ego re 0783A tribuam, dicit Dominus (Rom. 12.) . Et custodi viam ejus. Idest, serva mandata. Et exaltabit te. De vitiis ad virtutes, de terrenis ad coelestia. Ut haereditate capias terram. Illam scilicet quam tibi nullus auferre poterit. Cum perierint peccatores, videbis. Sed quae gloria justo erit, quia peccatorem perire videbit? Cum modo videt aliquem errare et perire, nonne per compassionem solet dolere et gemere? Sed jam tunc auctoris sui justitiae conjunctus, tanta rectitudine constringitur, ut nulla ad reprobos compassione moveatur. Videbunt ergo justi poenas peccatorum, et gaudebunt (Psal. 57.) , quia tales non erunt. Qua in re sciendum est quod omnipotens Deus numquam eos creasset, quos in aeternum perituros praescisset, nisi aliquos ex eis usus bonos praevidisset. Quorum quidem 171 iniquitas sicut modo prodest bonis ad augmentum sanctitatis, sic ipsorum paena eisdem justis proderit ad incrementum beatitudinis. Nam ex reproborum damnatione cognoscent electi, quid per justitiam meruerint: quia ex sua salvatione sentient, quid 0783B per gratiam receperint. Tantoque amore ardentiori adhaerebunt divinae bonitati, quanto ejus gratuito dono et per meritum non sentient poenam, et immeritam percipient gloriam. Deinde, quam nulla sit impiorum prosperitas, ostendit: cum subjungit:

35. Vidi impium superexaltatum et elevatum sicut Cedros Libani. ((Vers. 36.)) Et transivi, et ecce non erat: quaesivi eum, et non est inventus locus ejus. Superexaltatus et elevatus sicut Cedrus Libani videtur impius, quando corde tumens, et virtute et gloria caeteros etiam altos saeculi praecellens, cernitur elatus. Sed si mente transeas, et diligenter quod futurum est animadvertas, videbis oculis fidei, quod nulla sit, etiam cum aliquid esse videtur, gloria, vel potentia impii. Locus quoque ejus non invenitur, cum status vitae praesentis pro nihilo computatur. Et hoc quidem incessanter contingit. Nam modo cernimus aliquos honoribus et divitiis florere, et ecce quasi in transitu atque in momento videmus eosdem interire. Unde et 0783C dicimus: Ubi est ille? ubi tanta gloria? tantae divitiae? tanta potentia? Et ingemimus dicentes! Heu quia nihil est homo. Sed imperfectorum est, gloriam morituri in ipsa morte despicere: et tunc ei etiam illi derogant, qui hanc et usque ad mortem sequentes amant. Qui hoc quidem rectius agerent, si cum in gloria hominem cernerent, tunc ejus interitum cogitantes, transeuntem potentiam nihil esse sensissent. Tunc humana elatio pensanda est, quam nihil sit, cum sese super caeteros successibus extollit.

37. Custodi ergo innocentiam, et vide aequitatem, quoniam sunt reliquiae homini pacifico. Innocentia vera est, quae nec sibi nec alteri nocet. Haec est animae thesaurus, quam auferre semper molitur inimicus. Unde et suadet terrena appetere, praesentem gloriam amare, carnis voluptatibus deservire. Aequitas dicuntur divina eloquia. Juxta quod scriptum est: Quod tibi non vis fieri, aliis ne feceris (Tob. 4.) . Et quae vultis, ut faciant vobis homines, et vos facite 0783D illis (Luc. 6.) . Aequitas sunt, quia et bona bonis, et mala malis retribui praedicant. Innocentiam custodire, est a vitiis et peccatis se immaculatum servare. Aequitatem videt, qui solicite pensat, et quae a Domino acceperit, et quae ei persolvere debeat. Quisquis hoc agit, ipse est homo pacificus: cujus reliquiae erunt incorruptio, immortalitas, vita aeterna.

38. Injusti autem disperibunt. Quia in corpore et anima destruentur. Simul reliquiae impiorum interibunt. Sicut alibi dicitur in psalmo, Cum dives fuerit homo, et cum multiplicata gloria ejus, cum introierit, non sumet eam: et caetera (Psal. 48.) . Introibunt ergo impiorum reliquiae, quia jam nullae erunt eorum divitiae quas amaverunt.

39. Salus autem justorum a Domino. Prima salus, quae ad animam pertinet, quam a Domino percipiunt justi, est remissio peccatorum per gratiam fidei. Unde etiam justi sunt, quia justus ex fide vivit (Rom. 1.) . Sed quia nondum perfecta est ista salus, et adhuc 0784A justus periclitatur in tribulationibus (Hebr. 10.) , recte subjunctum est: Et protector 172 eorum in tempore tribulationis. Nam nisi fideles suos divina virtus protegeret, quis tot jacula tentationum, aut tantos aestus vitiorum ferre potuisset?

40. Et adjuvabit eos Dominus. Ad pugnandum, ad bene operandum. Et liberabit eos. A tribulationibus. Et eruet eos a peccatoribus, quando ducet eos de hac vita. Et salvabit eos, Salvatione perpetua. Propter hoc, Quia speraverunt in eo. Attende, o miles Christi, quanta faciat pro te tuus imperator. Ipse est tua salus, tua protectio, tua arma, tua liberatio: ut te hic regat, custodiat, et deinde ad vitam aeternam perducat.