Psalmus XLIII.

2. Deus auribus nostris audivimus. Notandum nobis est, quod non tantum dicit, audivimus: sed jungit, auribus nostris. Consonant verba prophetiae, verbis quae Dominus dicit in Evangelio: Qui habet auros audiendi, audiat (Luc. 8.) . Multi habent aures carnis, non cordis, quia exterius audiunt, intus non recipiunt. Propterea dicitur, auribus nostris, ut quae 0813D dicuntur, audiamus cum intentione et intelligentia, quae aures sunt cordis. Et ut haec auditu digna commendaret: non quilibet, inquit, homines, sed Patres nostri, Patriarchae et prophetae annuntiaverunt nobis per Scripturas suas, opus quod operatus es in diebus eorum. Quomodo liberasti eos de Aegypto, et per mare Rubrum eduxisti, custodisti in deserto (Exod. 13.) , et caetera talia. Et annuntiaverunt etiam nobis opus, quod operatus es. In diebus antiquis: quod fecisti in exordio de creatione caeli et terrae, de his quae contigerunt ante diluvium. Et hoc est opus, quod fecisti in diebus eorum, quod annuntiaverunt Patres nostri.

0814A 3. Manus tua, id est, virtus et potentia tua, gentes disperdidit, videlicet Amorrhaeum, Jebusaeum, Pherezaeum, et plantasti eos, scilicet patres nostros. Dictum est a simili arboris plantatae, quae ad hoc plantatur, ut radicetur et fructificet. Hoc modo disperdidit eos manus tua, quia prius afflixisti eos per multa bella, et sic expulisti eos, de terra sua, ut istos introduceres et plantares, eorumque regnum tua misericordia confirmares. Sed forte illi adeo ista potuerunt, quia fortes erant, quia praeliatores, quia invicti, quia exercitati. Non hoc nobis indicaverunt Patres nostri. Non hoc habet Scriptura. Sed quid habet, nisi quod sequitur? Non enim in gladio suo, id est armatura sua, possederunt terram, et brachium, id est, robur, eorum non salvavit eos, ab inimicis. Si enim 211 seipsos non potuerunt salvare ab illis gentibus: multominus constat ut propria virtute terram illorum potuissent possidere. Brachium, inquam, non salvavit eos: Sed dextera tua, id est, favor gratiae tuae, quia saepe eos quibus favemus, ad dexteram 0814B nostram collocamus: Et brachium tuum, id est, fortitudo tua: quia in brachiis habet homo fortitudinem: Et illuminatio vultus tui, id est, prudens consilium, sive miracula, quae erant eis demonstratio vultus tui, id est, gratiae et benevolentiae tuae. Quid est quod talibus signis affuisti in eis, ut praesens intelligereris? Numquid enim quando nobis aliquo miraculo Deus adest, faciem ipsius oculis nostris videmus? Sed effectu miraculi suam praesentiam insinuat hominibus. Denique qui mirantur ad hujusmodi facta, dicunt: Vidimus Deum praesentem. Haec autem ideo fecisti eis, Quoniam complacuisti in eis. Hoc est (Ex Augustino) , sic cum eis gessisti, ut placeres in eis, ut quisquis eos attenderet quomodo cum eis ageretur, diceret: Quia vere Deus est cum illis, et Deus eos adjuvat.

4. Sed quia haec in figura contingebant illis (sicut dicit Apostolus), scripta sunt autem ad aedificationem nostram (1. Cor. 10.) : etiam titulus ad intellectum 0814C est positus. Hoc opus Domini quod de dispersione gentium audivimus facta temporaliter in patribus antiquis, etiam nunc videmus adimpleri spiritualiter in spiritualibus viris. Harum gentium mentionem Moyses facit, ubi ait: Cum introduxerit te Dominus Deus tuus in terram quam possessurus ingredieris, et deleverit gentes multas coram te Hethaeum et Gergesaeum, Amorrhaeum et Chananaeum, Pherezaeum et Hevaeum et Jebusaeum: gentes septem multo majores numero quam tu es, et robustiores te: tradideritque eas Dominus tibi: percuties eas usque ad internecionem (Deut. 7.) . Septem istae gentes, septem sunt spiritualia vitia, quae per gratiam Dei unusquisque spiritualis miles exsuperans, exterminare penitus admonetur. Quod vero majoris numeri esse dicuntur, haec est ratio: quia plura sunt vitia, quam virtutes. Et ideo in catalogo quidem dinumerantur septem nationes, in expugnatione vero earum sine numeri ascriptione ponuntur. Ita enim dicitur, Et 0814D deleverit gentes multas coram te (Ibid.) . Numerosior est enim quam Israel carnalium passionum populus, qui de hoc septenario fomite vitiorum ac radice procedit. De Gastrimargia namque nascuntur commessationes et ebrietates: de fornicatione turpiloquia, scurrilitas ludicra, atque stultiloquia. De Philargyria mendacium, fraudatio, furta, perjuria, turpis lucri appetitus, falsa testimonia, violentiae, inhumanitas atque rapacitas. De ira homicidia, clamor et indignatio. De tristitia rancor, pusillanimitas, amaritudo, desperatio. De acedia ociositas, somnolentia, importunitas, inquietudo, praevaricatio, instabilitas mentis et corporis, verbositas et curiositas. De xenodochia contentiones, haereses, jactantia ac praesumtio novitatum. 0815A De superbia contemtus, invidia, inobedientia, blasphemia, murmuratio, detractio, aliaque plurima similia. Quae cum sint multo majoris numeri 212 quam virtutes, devictis tamen illis septem principalibus vitiis, ex quorum natura ista procedunt, omnes protinus conquiescunt, ac perpetua pariter internecione delentur. Quod autem hae pestes etiam robustiores sint, manifeste naturae ipsius impugnatione sentimus. Fortius enim militat in membris nostris (Rom. 7.) oblectatio carnalium passionum, quam studia virtutum, quae non nisi summa contritione cordis et corporis acquiruntur. Quod vero istarum perniciosarum gentium regiones salubriter possidere praecipimur, ita intelligitur. Habet enim unumquodque vitium in corde nostro propriam stationem: sed cum Israeli populo, id est, virtutibus contra se dimicantibus fuerint vitia superata, locum quem sibi in corde nostro concupiscentiae vel fornicationis spiritus retinebat, deinceps castitas obtinebit. Quem furor coeperat, patientia vindicabit. Quem tristitia, mortem 0815B operando, occupaverat, salutaris et plena gaudio laetitia possidebit. Quem acedia vastabat, incipit excolere humilitas. Et ita singulis vitiis expulsis, eorum loca, id est affectus contrarios, possidebunt filii Israel, id est, animae videntes Deum. Quia ergo omnipotens Deus quod corporaliter operatus est in antiquis patribus, etiam nunc operari spiritualiter non cessat in nobis: recte ei dicit Ecclesia quod subditur:

5. Tu es ipse rex meus et Deus meus. Tu es ipse (Ex Augustino) non mutatus. Tempora mutata sunt, Creator temporum non mutatur. Tu me soles ducere, ut Rex: tu mihi soles subvenire ut Deus. Qui mandas salutes Jacob. Quid est, Qui mandas? etiam si tu per tuam prorsus substantiam atque naturam, qua es quicquid es, occultus es: nec per hoc quod es, interfuisti patribus, ut facie ad faciem te viderent: tamen per quamlibet creaturam tu mandas salutes Jacob. Non solum per te ades, sed per quamcumque creaturam affueris, tu mandas, ut fiat hoc 0815C pro salute servorum tuorum, quod faciunt quibus mandas. Tu es ipse, inquit, per quem patres nostri inimicos suos destruxerunt, rex meus, regens me spiritualiter secundum bonos mores et virtutes, ut jam non dominetur mihi diabolus, nec vitia: neque regnet peccatum in meo mortali corpore (Rom. 6.) . Et Deus meus, quia te adoro, te colo, qui mandas salutes Jacob, id est, qui per salutaria mandata tua salvas eos qui luctantur et vitia supplantant. Jacob enim supplantator interpretatur. Ista praeterita sunt: de futuro quid erit?

6. In te inimicos nostros ventilabimus cornu. In te cornu nostro, id est, fortitudine et defensione nostra, ventilabimus, id est, projiciemus et dispergemus inimicos nostros, tam carnales quam spirituales: quod fiet in judicio, ubi sancti perfecti viri judicando separabunt malos a bonis, quomodo aliquis ventilando dividit paleas a granis (Matth. 13.) . Hoc est quod Dominus discipulis suis promittit, dicens, In regeneratione 0815D cum sederit Filius hominis in sede majestatis suae, sedebitis et vos judicantes duodecim tribus Israel (Matth. 19.) . Tunc implebitur quod modo subditur: Et in nomine tuo spernemus insurgentes in nobis. Modo spernunt, 213 quia tuum nomen reclamamus, quia tibi vindiciam relinquimus, quia humiles et pauperes propter nomen tuum sumus: sed in ipso nomine cui credidimus, eos qui modo insurgunt in nobis ad persequendum, in futuro tamquam victos, sicut viles et reprobatos despiciemus. Et bene dico, in nomine tuo.

7. Non enim in arcu meo sperabo, id est, in calliditate mea. Arcus a longe trahit. Ideo per arcum providentia vel prudentia humana designatur. Quasi 0816A in arcu suo sperat, qui in sensu confidit, et prudentiae suae innititur. Unde scriptum est, Vae qui sapientes estis in oculis vestris, et coram vobismetipsis prudentes (Isai. 5.) . Quo contra Salomon nos admonet, dicens: Habe fiduciam in Domino ex toto corde tuo, et ne innitaris prudentiae tuae (Prov. 3.) . Non sperat ergo in arcu suo, qui in sensu suo et in prudentia sua non confidit. Et gladius meus, id est, armatura mea, fortitudo mea, non salvabit me. Quemadmodum et patres nostri non sunt in gladio salvati. Haec sunt duo, in quibus valde confidunt homines saeculi: in calliditate propria, et virtute. Sed iste totam salvationem suam in Deo constituit, cum subjungit:

8. Salvasti enim nos de affligentibus nos. Praeteritum ponit pro futuro. Usus enim prophetarum est, sic quaedam praescire futura, et tam certa habere, ac si jam sint praeterita. Ac si diceret: Salvabis nos in futuro ab his qui modo propter te affligunt nos. Et odientes nos confudisti, id est perseverantes in odio 0816B nostro confundes, et erubescere facies, ostendendo eis mala quae fecerunt, damna bonorum quae amiserunt, poenas aeternas quibus puniendi sunt. O quam fera, quam dura confusio erat eis quibus dicetur: Amen dico vobis, nescio vos. Et, Ite, maledicti, in ignem aeternum (Matth. 25.) .

9. Confusis inimicis, In Deo laudabimur tota die. Tunc erit unus dies, una aeternitas. Tunc laus erit unicunique a Deo. Laudabimus et laudabimur: nos in te, et tu in nobis. Et in nomine tuo, id est, ad honorem nominis tui, Confitebimur tibi in saeculum: quia scriptum est: Beati qui habitant in domo tua, Deus, in saeculum saeculi laudabunt te (Psal. 83.) . Haec futura sic certa sunt nobis, quomodo illa praeterita quae audivimus a patribus nostris. Sed quid modo?

10. Nunc autem repulisti, id est, videris repulisse per hoc, quod in praesenti nos permittis affligi et confudisti nos, non in conscientia nostra, sed in facie hominum, et non egredieris in virtutibus nostris. Procedimus ad inimicos nostros, et tu nobiscum non 0816C procedis: praevalent illi, nos invalidi sumus. Ubi est illa virtus tua? ubi est dextera et potentia tua? ubi mare siccatum? ubi Aegyptii persequentes fluctibus involuti? ubi Amalech resistens in crucis signo superatus? Et non ingredieris in virtutibus nostris.

11. Avertisti nos retrorsum post inimicos nostros. Ut quasi illi ante sint, nos retro: illi victores, nos victi deputemur. Et qui oderunt nos, diripiebantur sibi: diripiebant nos tamquam in praedam sibi: alios trahentes, alios flagellantes, alios in carcere mittentes, alios occidentes (Matth. 24.) .

12. Dedisti nos tamquam oves escarum, et in gentibus dispersisti nos. A nationibus (Ex Augustino) quidam ex nobis manducati sunt. Hi significantur qui 214 sic passi sunt, ut in corpus reverterentur gentilium. Plangit eos Ecclesia, tamquam membra devorata. Vel in gentibus dispersi sunt, quando Petrus Romae crucifigitur, Thomas in India moritur, et innumeri martyres per innumera loca occiduntur. Dispersionem 0816D etiam illorum Dominus Jesus pronuntiabat cum dicebat: Si persequuti vos fuerint in unam civitatem, fugite in aliam (Matth. 10.) .

13. Vendidisti populum tuum sine pretio. Quasi sine pretio populus sanctorum martyrum vendebatur, quando tam pretiosus sanguis fundebatur, ut exemplo eorum nullus ad redemtionem et salutem convertebatur. Intantum aliquando sine pretio sancti martyres habiti sunt, intantum perditi esse putati sunt, ut qui eos occiderunt, etiam in hoc obsequium se praestare Deo aestimarent (Joan. 6.) . Quasi ergo sine pretio dabantur, quando occidebantur, et neminem lucrabantur. Et si aliqui erant qui converterentur, in comparatione martyrum pauci erant. Et hoc 0817A est quod subdit: Et non fuit multitudo in commutationibus eorum. Martyrum scilicet, qui moriebantur propter nomen tuum ampliandum: vel in commutationibus eorum, quando occidebantur martyres, non fuit multitudo congregationum, qui simul Deo servirent in Ecclesiis, in monasteriis, in diversis ordinibus, sicut modo videmus in tempore pacis. Abscondebantur enim propter persecutiones, et alii ab aliis dividebantur: ut melius latitarent, ne citius si simul multi essent, invenirentur, caperentur.

14. Posuisti nos opprobrium vicinis nostris. Tanta fuit persecutio nostra, quod vicinis nostris, id est, illis qui appropinquabant ad fidem et animum suum affectabant, essemus in opprobrium. Videntes enim mortem nostram ita probrosam, retrahebant se a fide. Et posuisti nos: Subsannationem et derisum his qui sunt in circuitu nostro. Qui nos circumdant, ut capiant et occidant. Subsannatio fit per nasum, derisio per os.

15. Posuisti nos in similitudinem gentibus. Hoc est 0817B in similitudinem ponere (Ex Augustino) , quando maledicentes homines similitudinem dant de eo quem detestantur: Sic moriaris, sic puniaris, ut ille. Hodieque non desunt hostes Christi Judaei, contra quos quando defendimus Christum, dicunt nobis: Sic moriaris, quomodo et ille. Non enim illam mortem intulissent, si martyrii meritum intelligere potuissent. Posuisti etiam nos commotionem capitis in populis. Commotio capitis, signum est insultationis. Unde alibi dicitur. Loquuti sunt labiis, et moverunt caput (Psal. 21.) . Hoc fecerunt Domino. Hoc sanctis ejus, quos persequi, quos tenere, quos illudere, quos tradere, affligere, occidere potuerunt.

16. Tota die, id est, assidue verecundia mea tantorum opprobriorum contra me est, id est, ante conspectum meum. Et confusio faciei meae meae cooperuit me. Hoc a simili dicitur, quia quando confusi erubescimus, facies nostra rubore sanguinis cooperitur. Quae verecundia venit mihi,

0817C 17. A voce exprobrantis, idest, a parte resistentis, et obloquentis, id est, occulte detrahentis, vel contra veritatem loquentis; a facie inimici, idest, a praesentia sive instantia inimici in voluntate persequentis, in actu. Quis hic (Ex eodem) intellectus? Quae praeterita sunt, non in nobis fiunt. 215 Quae futura sunt et speramus, non apparent. Praeterita: in magna gloria tua eductus populus de Aegypto, liberatus a persequentibus, ductus per gentes, expulsis gentibus, collocatus in regno. Quid futura? Educendus populus de ista Aegypto saeculi, duce Jesu Christo, et apparente in gloria sua, ponendi sunt sancti ad dexteram, iniqui ad sinistram, damnandi cum diabolo in aeterna poena (Matth. 21.) : accipiendum nobis est regnum a Christo in sempiternum cum sanctis. Haec futura et praeterita: in medio tribulatio. Quare? ut appareat animus colens Deum, quantum colat Deum: ut videatur, utrum gratis colat Deum, a quo salutem gratis accepit. Ergo ut haec fides nostra, qua purgamur, ad invisibilia praeparetur, hoc est ad intellectum filiis 0817D Chore facta sunt omnia ista, ut detraherentur sanctis ea, quae habebant, detraheretur et ipsa vita temporalis: ut non propter haec ipsa temporalia colerent ipsum aeternum, sed amore illius casto tolerarent haec omnia, quae pro tempore paterentur. Denique, quia intellexerunt hoc filii Chore, quid dicunt?

18. Haec omnia venerunt super nos, nec obliti sumus te: et inique non egimus in testamento tuo. Secundum praecepta tua nos habuimus. Inter tot adversa, nec fide, nec operatione a te recessimus. Magna hic martyrum constantia et perfectio commendatur. Quid ad hoc de nobis dicturi sumus? Qui si vel leve verbum injuriae nobis ab aliquo illatum fuerit, mox ad iracundiam inardescimus, mentem amittimus, phrenetici more loquimur, vindictam, si possumus, exquirimus: si non possumus, odium in corde (quod est venenum diaboli) portamus. Obliviscimur Deum: obliviscimur caritatem, patientiam: inique agimus, in testamento 0818A Dei, mandatorum ejus praevaricatores facti. Ad hoc igitur haec scripta legimus, ut quanta pro amore Dei martyres sancti pertulerunt, vigilanter attendamus, attendentes nostram fragilitatem et impatientiam deploremus, et corrigamus. Sed adhuc, quid dicant, audiamus.

19. Et non recessit retro cor nostrum. Sed semper ad ea, quae ante sunt, nos extendimus, ad promissum bravium festinantes. Quando cor erigitur in spe, fit patiens in tribulatione. Cogitando praemia aeterna, facile transitoria despiciuntur tormenta, et cum via vitae diligitur, via seculi protinus declinatur. Unde et subditur: Et declinasti, id est, declinare fecisti, semitas nostras; semitas carnalium cogitationum, desideriorum, voluptatum; a via tua arcta et angusta, quae ducit ad vitam (Matth. 7.) . Commendatio divinae gratiae est. Quisquis viam Domini ingreditur, ne tanquam de justitia sua glorietur, praeteritas vias suas ad memoriam debet reducere, et pensare de quantis concupiscentiis et desideriis malis, de quantis negligentiis 0818B et voluptatibus per gratiam suam liberavit eum misericors Dominus. Hinc Apostolus Paulus ait: Qui fui blasphemus et persecutor: nunc autem misericordiam consecutus (1. Tim. 1.) . Semitas nostras Dominus declinat a via sua, quando, eo auxiliante, agimus, quod scriptum est: Declina a malo, et fac bonum (Psal. 33.) . In hoc autem semitas nostras declinasti.

20. Quoniam humiliasti nos in loco afflictionis, id est, in hoc seculo, in tempore nostrae peregrinationis. 216 Quia humiliavit nos Deus affligendo, ideo declinavit nos a superbia nostra: quatenus humiliati semitas nostras relinqueremus, et sequeremur vias Domini. Et ex illa humiliatione cooperuit nos umbra mortis. Non vera mors, sed umbra: non mors animae, sed mors carnis: umbra mortis, carnalis mortalitas: vera mors, damnatio cum diabolo. Dictum est superius, Quia non obliti sumus te. Non enim esset nobis sanitas, nisi nos tu requireres. Et hoc est, quod 0818C subdit:

21. Si obliti sumus nomen, id est, honorificentiam Dei nostri, ut a fide recederemus: Et si expandimus manus nostras ad Deum alienum, venerandum et colendum, qui neque nos creavit, neque bonum nobis fecit: et si sumus idololatrae,

22. Nonne Deus requiret ista? Sed non requiret a nobis. Ipse enim novit abscondita cordis. Ipse novit, quia non obliti sumus eum: quod ex hoc apparet, quia incessanter mortificamur propter eum. Et hoc est, quod subjungit. Quoniam propter te mortificamur tota die. Id est, assidue. Multi laborant in hoc saeculo, multi affliguntur, multi moriuntur propter aliud, non propter Deum. Ideo dicturus, mortificamur, recte praemisit propter te: quia martyrem non facit poena, sed caussa. Hinc beatus Petrus ait: Quae enim gratia est, si peccatores et colaphizati suffertis (1. Petr. 2.) ? Sed si bene facientes et patientes sustinetis, haec est gratia apud Deum. In hoc enim vocati estis. Quia Christus passus est pro nobis, vobis relinquens exemplum, 0818D ut sequamini vestigia ejus, qui peccatum non fecit nec inventus est dolus in ore ejus. Qui eum malediceretur, non remaledicebat: cum pateretur, non comminabatur (Isa. 33.) . Apte ergo subjunctum est: Aestimati sumus sicut oves occisionis, scilicet, ut nullatenus reputemur esse idonei, nisi ad occasionem. Bene sancti viri ovibus comparantur, quia sunt simplices, innocentes, morsum malitiae non habentes. Hinc est, quod Dominus discipulos suos instruit, ubi ait: Oves meae vocem meam audiunt (Joan. 10.) . Et iterum: Ecce ego mitto vos, sicut oves in medio luporum (Matth. 10.) . Moyses dicit ad Pharaonem: Abominationes Aegyptiorum immolabimus Domino Deo nostro (Exod. 8.) . Oves Aegyptii edere dedignantur. Sed quod abominantur Aegyptii, hoc Israelitae Deo offerunt: quia simplicitatem continentiae, quam injusti quique velut infima abjectaque despiciunt, hanc justi in virtutis sacrificium vertunt: et 0819A excolentes recti puritatem ac mansuetudinem, Deo immolant, quam abominantes reprobi fatuitatem putant. Duo sunt martyrii genera: unum mentis, aliud corporis; unum manifestum, aliud occultum: Manifestum est, quando propter Deum corpus occiditur: occultum est, quando pro amore Dei vitia resecantur. Unde Apostolus nos admonet, dicens: Mortificate membra vestra, quae sunt super terram: fornicationem, immunditiam, luxuriam, etc. (Coloss. 3.) . Quia ergo viri sancti dum Deo vivere, et mundo mori appetunt, sese incessanter affligunt, carnem jejuniis macerando, culpas lacrymis lavando, vitia extinguendo: recte voce eorum nunc dicitur: Quoniam propter te mortificamur tota die. Aestimati sumus sicut oves occisionis. Sed in iis tribulationibus constituti, quia in suis viribus non confidunt, Domini adjutorium petunt, cum subditur: 217 Exsurge, quare obdormis Deus? exsurge, et ne repellas in finem. Dormire quiescentis est, exsurgere pugnantis, vel adjuvantis. Dormiebat Christus, et navicula operiebatur fluctibus. 0819B Excitatus est, deprecantur eum discipuli, imperat ventis et mari, et facta est tranquillitas magna (Matth. 8.) . Sic et nunc laborat Ecclesia in mundi hujus periculis tanquam in fluctibus maris. Quasi dormit Dominus, quando non eripit. Excitatur deprecationibus, et adjuvat laborantes. Propterea quaerit, Quare obdormis? quia quandiu quisque permittitur laborare, et Dominus non vult adjuvare, incertum est utrum hoc sit ex ira, aut ex misericordia: utrum eum velit ad tempus probare et corrigere, an ex toto relinquere. Propter hoc fit deprecatio, cum subinfertur: Exsurge, et ne repellas in finem, id est, ex toto. Si deseris, non repellas. Si vis ut tribulemur, non velis, ut frangamur. Si permittis ut tentemur, non sinas ut pereamus.

23. Quare faciem tuam avertis? Quasi iratus, quasi non adsis, quasi oblitus sis nostri. Oblivisceris inopiae nostrae, quod propter te reliquimus terrena, et modo sumus quasi sine ope, sine solatio. Et oblivisceris 0819C tribulationis nostrae? quod pro amore tuo tribulamur, et. non eripimur.

24. Quoniam humiliata est in pulvere anima nostra. Afflicta est per eos, qui sunt instabiles et infructuosi, tanquam pulvis: de quibus alibi dicitur, Non sic impii, non sic (Psal. 1.) : sed tanquam pulvis: quem projicit ventus a facie terrae. Intantum autem humiliata est in pulvere anima nostra, quod etiam conglutinatus est in terra venter noster. Poenam (Ex Augustino) nimiae humilitatis videtur expressisse, quia quisquis quando prosternitur, haeret in terra venter ejus: ultra quo humilietur non habet. Jam pervenit usque ad summum humiliatio. Veniat et miseratio. Venter Ecclesiae in terra conglutinatur, quando molliores et infirmi terrenis rebus ex desiderio inhaerent. Tales vero luget, et pro eis orat, cum subjungit:

25. Exsurge, Deus, adjuva nos: et libera nos propter nomen tuum. Adjuva laborantes, libera oppressos: adjuva in nobis, libera nos a malis: et hoc non propter meritum nostrum, sed propter nomen tuum 0819D dilatandum et glorificandum, ut cognoscaris et lauderis, qui es benedictus in secula. Amen.