Psalmus LXVIII.

2. Salvum me fac Deus. Et dicit caussam quare: Quoniam intraverunt aquae, idest, Judaici populi more aquae, cum sonitu et impetu extulerunt se, et magis mala inferendo, accesserunt, usque ad animam meam, tolledam. Quasi aquae ad animam intraverunt, quando insensatae turbae usque ad occidendum Christum praevaluerunt (Joan. 10 et 19.) . Sed nunquid hoc possent, nisi ab illo permissi essent? Unde ergo tanquam aliquid invitus patiatur, sic clamat, nisi quia caput membra sua praefigurat? Passus est quippe ille, quia voluit. Passi sunt martyres, et si noluerunt. Unde Petro dictum est: Alius te cinget, et ducet, quo non vis (Joan. 21.) . Quamvis enim a malis ad bona transeamus, tamen ipse transitus aliquantum amarus est, et habet fel, quod dederunt Domino in passione Judaei. Habet etiam quiddam tolerandum, 0922B quo ostenduntur, qui eum aceto potaverunt. Hinc ergo, ut liberemur, clamemus; ne forte in pressuris iniquitati consentiamus, et irreparabiliter vere absorbeamur. Denique quantum eorum malitia in Christum desaevit, ipse insinuat, cum subjungit:

3. Infixus sum in limo profundi, et non est substantia. Terreni homines dum vana appetunt, atque alios sibi ad consentiendum trahere cupiunt, limus sunt: inter quos sunt nonnulli sceleratissimi et desperati. Hi non solum limus sunt, sed etiam profundi. Tales erant illi, in quibus Dominus noster infixus erat, id est, haeserat, ut ab illis teneretur et occideretur. Venit ergo Filius Dei ad limum profundi, et non erat substantia in qua infixus est: quia iniquitate illorum infixus est. Vitia ex nobis et ex nostra voluntate habemus: et vitia non sunt substantia. In his infixus est Dominus, quando persecutionem passus est, non in substantia hominum, quae per ipsum facta est, sed in vitio Judaeorum, quod 0922C per ipsos factum est. Nec ideo infixus sum, quin possem praecavere mihi. Sponte enim meipsum obtuli. Et hoc est, Veni in altitudinem maris, et tempestas demersit me. Mare dicit eos propter amaritudinem vitae, altitudinem, elationem. Venit ergo Christus nulla coactione, sed spontanea voluntate inter superbos homines et amaros: et seditiosa commotio eorum, tanquam tempestas vehemens, demersit, et extinxit eum. Et in hoc eos esse inexcusabiles ostendit, cum subdit:

343 4. Laboravi clamans: raucae factae sunt fauces meae. Quid clamat Christus? Vae vobis, Scribae et Pharisaei (Matth. 23.) . Vae mundo ab scandalis (Matth. 18.) . Quotidie etiam erat docens in templo et synagogis (Luc. 19.) : sed quia parum in eis fructificabat, propterea laborabat. Hinc est quod per Prophetam ait: Laboravi sustinens (Isai. 1.) . Ideo etiam raucae fauces ejus dicuntur, non quantum ad se, sed quantum ad illos, a quibus non intelligebatur, non credebatur. Tanta autem fuit ejus persecutio, ut non 0922D solum isti non crederent, sed illi qui jam crediderant, dubitarent. Et hoc est quod subdit: Defecerunt oculi mei, dum spero in Deum meum. Dum enim in passione perseverat, atque in Dominum suum tendens, sperat ut a mortuis resurgat: oculi ejus defecerunt, quia etiam ipsi Apostoli (qui tanquam lucernae praeeminebant in corpore) dubitaverunt. Et ne pauci viderentur illi qui persequebantur, subjunctum est:

5. Multiplicati sunt super capillos capitis mei qui oderunt me gratis. Ac si aperte dicat: Sine numero creverunt, qui sine caussa me odio habuerunt. Eum qui nocet, odire quodammodo humanum est. Unde Dominus in lege tanquam carnalibus loquens, atque eorum infirmitati condescendens, amicos diligere praecepit, atque inimicos odire permisit (Levit. 19.) . Eum autem qui non nocet, odio habere, non solum humanum non est, sed etiam diabolicum. Odium de 0923A inimico videtur quasi naturale, quod tamen ex corruptione contingit naturae. Odium vero de innocente contra naturam est. Multum ergo distat inter odium et odium. Nam aliud est, quod facit infirmitas: aliud est, quod sola instigat malitia. In qua tantum exarserunt Judaei, ut in odio Christi et numerum excessissent, et naturam, et modum. Quorum adhuc exaggeratur malitia, cum subinfertur: Confortati sunt qui persequuntur me inimici mei injuste. Prius multiplicati sunt qui eum gratis, idest, sine caussa oderunt. Et hi deinde confortati atque animati, ad hoc ut odium quod conceperant in corde, etiam persequendo adimplerent in opere. Et hoc similiter injuste fecerunt, quia videlicet caussam, qua me persequi aut inimici fieri debuissent, non invenerunt. Sed inter tantam malitiam suam nobis insinuat innocentiam Dominus noster, cum subdit: Quae non rapui, tunc exsolvebam. Quis enim (Ex Augustino) rapuit? Adam. Et quid rapuit? Pomum vetitum. Gustate (inquit) et eritis sicut Dii (Gen. 3.) . Rapere voluerunt divinitatem, 0923B et amiserunt felicitatem. Usurpaverunt sibi quod suum non erat, et haec est rapina. Ideo commissi sunt exactori diabolo, ut poenam mortis exsolverent pro peccato. Christus vero nihil rapuit, quia non peccavit: et tamen peccati debitum, idest, mortem exsolvit. Venit ad mortem sicut quilibet homo, sed non ea via qua (( Ant. quia)) quilibet homo. Nam omnes alii per culpam, ille solus ad mortem venit per justitiam. Uterque igitur exsolvit mortem, quae est debitum peccati, Adam, et Christus. Sed quia peccavit Adam, mors ejus fuit poena peccati. Quia vero non peccavit Christus, mors ejus facta est hostia pro peccato. Sed hunc fructum mortis Christi mundus non intellexit: ideo hanc pro stultitia reputavit (Hebr. 9. et 10.) . Praedicamus (inquit Apostolus) Jesum Christum, et hunc crucifixum, Judaeis quidem scandalum, Gentibus autem stultitiam (1. Cor. 1.) . 344 Sed quod non novit mundus, agnovit Deus. Et hoc est quod dicit:

0923C 6. Deus, tu scis insipientiam meam. Utilitas passionis meae, quae pro insipientia reputatur a quibusdam, a te Deo creatore est praestita, approbata, et ordinata. Tu scis quod illi nescierunt. Si enim cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent (1. Cor. 2.) . Et quid tam simile insipientiae, quam cum haberet in potestate persecutores suos una voce prosternere, pateretur se teneri, flagellari, conspui, colaphizari, spinis coronari, ligno affigi? Sed quod stultum est Dei et infirmum, hoc sapientius et fortius est hominibus (1. Cor. 1.) . Nam unde Deus est humiliatus et passus, inde homo erectus est et sanatus. Simili modo, Et delicta mea, idest, opera quae pro delictis sunt reputata (ut est illud: Non est homo hic a Deo, qui sabbata non custodit ((Joan. 9.)) , et alia hujusmodi) a te non sunt abscondita. Quod illi putaverunt insipientiam, ut ego paterer: Et delicta, ut languoribus mederer: hoc tu scisti sapientiam esse et virtutem. Et notandum quod ex his verbis instruimur, ut in cunctis quae agimus, semper plus 0923D Dei voluntatem quam hominum attendamus. Et ea sit nostra actio, quam Deus approbat: etiamsi non approbet homo. Hinc est quod Paulus nos admonet, ut stultissimus ante homines, ut ante Deum mereamur esse sapientes (1. Cor. 1.) . Vel delicta ejus non sunt abscondita, quia membra ejus sua quotidie non cessant confiteri peccata. Et quia futurum erat ut tamquam pro stultitia improperaretur Christianis, quia in hominem crederent mortuum et crucifixum, postulat pro eis, dicens:

7. Non erubescant in me qui expectant te, Domine: Domine virtutum. Multi enim ignominiam crucis Christi audientes, erubuerunt, atque a fide et spe, quam in Deo habere ceperant, recesserunt. Propter hoc Paulus ad confirmandas infirmorum mentes, non se erubescere Evangelium Dei, perhibet. In tantum enim non erubuit, ut vinctus et catenatus magis exultaret (Rom. 1. et 5; Ephes. 3. et 4.) . Non erubescant 0924A ergo in hominem humilem et crucifixum, qui exspectant Deum et Dominum virtutum: quia qui despectus apparuit in carne, virtuosus et gloriosus apparebit in divinitate (Philip. 2.) . Ideo adhuc subditur: Non confundantur super me qui quaerunt te, Deus Israel. Super me occiso non confundantur mente, nec erubescant vultu, qui te ut venias expectant: et insuper bene vivendo et amando quaerere non cessant. Et hoc debet eos a confusione et erubescentia defendere, quia tu qui me misisti, et humiliari voluisti, es Dominus virtutum, et Deus Israel, idest, idem Dominus et Deus es angelorum et hominum. Virtutum enim nomine angelos designavit. Per Israel vero eos, qui per fidem et caritatem Deum spiritualiter vident, figuravit. Et ostendit aliam caussam quare non debeant erubescere, cum subjungit:

8. Quoniam propter te sustinui opprobrium: operuit confusio faciem meam. Opprobrium est quod objicit inimicus. Non esset magnum quod ait Sustinui, nisi adjungeret Propter te. Si enim sustines, quia peccasti, 0924B propter te sustines, non propter Deum. Quae autem gloria est (ait Petrus) si peccantes punimini et suffertis (1. Petr. 4.) ? Si autem sustines, quia mandatum Dei servasti, 345 merces tibi manet in aeternum: quoniam sustinuisti opprobria propter Deum. Quia ergo Christus in passione sua multa opprobria audiebat: et tacens omnia propter Deum tolerabat: quasi verecundus in facie apparebat. Virtutem mansuetudinis pro signo habebant confusionis. Quid toleraret propter Deum, dixit. Nunc a quibus toleravit, ostendit.

9. Extraneus, inquit, factus sum fratribus meis, et peregrinus filiis matris meae. Quamvis idem de similibus verbis repetere videatur, tamen plus aliquid sonat peregrinus, quam extraneus. Nam eum qui non est domesticus, aut facie notus, etsi de eadem terra sit, tamen extraneum dicimus. Hominem vero alterius patriae peregrinum solemus appellare. Fratribus suis Christus extraneus fuerat, quia carnalibus parentibus suis vita et moribus dissimilis apparebat. 0924C Fuit etiam peregrinus, secundum quod ait: Regnum meum non est de hoc mundo (Joan. 18.) . Possumus etiam per fratres, Apostolos intelligere: per filios matris suae, filios synagogae. Extraneus ergo fratribus suis erat, quando jam ab ipsis non credebatur Apostolis. Extraneus erat Petro, cum cepisset affirmare et jurare, quia non novisset hominem (Matth, 26; Luc. 22.) . Fuit quoque peregrinus filiis synagogae, unde et dicebant: Hunc autem nescimus unde sit (Joan. 9.) . Quare haec illi contigerunt?

10. Quoniam zelus domus tuae comedit me. Zelo Dei comedebatur, idest, interius urebatur, cum vendentes et ementes (( Ant. mentes)) de templo ejiceret, et nummulariorum effunderet aes (Matth. 21.) . Nullum omnipotenti Deo tale est sacrificium, quale est zelus animarum. Ibi ignis Dei accenditur. Ibi mens munda zeli sancti ardore concrematur. Hinc est quod sanctus Spiritus in columba et igne apparuit (Matth. 3; Act. 2.) : quia eos quos repleverit, simplices pariter et ardentes facit. Et propter hunc zelum opprobria 0924D exprobrantium tibi ceciderunt super me. Quia enim corrigebat eos, inde magis indignati contra eum machinati sunt ei mortem. Majora autem opprobria Deo inferre non poterant, quam quod Christum Filium ejus denegabant. Nemo autem exprobravit Christo, nisi Deo exprobrans. Et nemo honorat Patrem, nisi qui honorat et Filium. Illa vero (Ex August.) opprobria super Christum ceciderunt, quando hi qui exprobrabant, eum occiderunt. Sed inter haec pius Dominus mansuetudinem suam commendat cum subjungit:

11. Et operui in jejunio animam meam. Jejunium Christi spiritualiter jam in alio psalmo ((XXXIV)) commendatum est. Jejunium ejus erat, quando (Ex eod.) defecerunt omnes qui in eum crediderunt. Et sitis ejus erat, quando dixit mulieri: Sitio, da mihi bibere (Joan. 4.) . Fidem quippe illius sitiebat: et de cruce, cum diceret Sitio (Joan. 19.) , fidem illorum 0925A quaerebat. Denique respuit fel quod illi obtulerunt (Ibid.) . Elegit magis jejunare, quam amaritudinem accipere. Non enim in corpus ejus intrant amaricantes. Et in hoc jejunio operui, idest, humiliavi animam meam. Humilitas erat Christi operimentum. Nam quia humiliabatur, non agnoscebatur. Et hoc ipsum factum est opprobrium illi. Quanto enim erat humilior, tanto apud reprobos despectior habebatur.

12. Et posui vestimentum meum cilicium. Opposui illis in qua saevirent carnem meam. 346 (Occultavi divinitatem meam. Cilicio peccatores poenitentes vestiuntur.) Et quodammodo facta est vestimentum peccati, quia de peccato damnavit peccatum in carne (Rom. 8.) . Non quod caro Christi peccatrix fuerit, sed quia similitudinem carnis peccati habuit. Et ex hoc etiam factus sum illis in parabolam. Parabola (Ex August.) dicitur quae datur similitudo de aliquo, quando illi maledicitur. Sic ille (verbi gratia) pereat, quomodo ille. Haec est parabola, idest, comparatio et similitudo maledicti:

0925B 13. Adversum me loquebantur qui sedebant in porta. Hoc est in publico. Ubi otiositas, ibi loquacitas. Publice de me loquebantur. Publice adversabantur. Coram omnibus diffamabant, Et in me psallebant qui bibebant vinum. Etiam ipsi peccatores deridebant me. Attende, o homo, quid pro te sustinuit Deus. Attende in capite tuo regulam disciplinae, formam virtutis. Discite (inquit) a me, quia mitis sum et humilis corde, et invenietis requiem animabus vestris (Matth. 11.) . Inter tot scandala et opprobria, inter tantas persecutiones et tribulationes, quid tu agebas, mitissime Jesu?

14. Ego vero orationem meam ad te, Deus. Illi deridebant, ille orabat (Luc. 23.) . Illi infestabant, ille amabat. Non reddentes (inquit) malum pro malo, vel maledictum pro maledicto: sed econtrario benedicentes (Rom. 12; 1. Thess. 5.) . Haec est enim perfectio caritatis, diligere inimicos, et orare pro illis (Matth. 5.) . Quando malediceris, et quid agas non 0925C habes: quando tibi jactantur opprobria, et corrigere non vales: nihil tibi restat, nisi ut ores. Haec justorum arma sunt, ut orando vincant. Et quia nunc tempus est orandi et placandi Deum (Eccl. 3.) , ideo subdit: Tempus beneplaciti Deus. Ecce, inquit Propheta, nunc tempus acceptabile: ecce nunc dies salutis (Isai. 49; 2. Cor. 6.) . Venit enim plenitudo temporis, in quo misit Deus Filium suum in terris, in quo beneplacitum est Deo (Galat. 4.) , et per quem gratiam suam generi dedit humano. Unde et dicit: In multitudine misericordiae tuae exaudi me, in veritate salutis tuae. Nam si non esset multitudo misericordiae tuae, quid nos faceremus de multitudine iniquitatis nostrae? Ergo quia direxi orationem meam ad te, Deus: quia tempus complendi beneplacitum tuum, per me redimi hominem, quem formasti: propter hoc exaudi me, non in meritis hominum, sed in multitudine misericordiae tuae, et etiam in veritate salutis tuae: ut per hoc verax appareas, scilicet 0925D dando salutem quam promisisti. Duo hic posita sunt, veritas, et misericordia: in quibus se postulat exaudiri: in quibus sunt etiam universae viae Domini (Psal. 24.) . Misericordia, dimittendo peccata. Veritas, reddendo promissa. Sed jam in quo velit exaudiri, audiamus:

15. Eripe me de luto, ut non infigar. Hinc se postulat liberandum, ubi se ante dixit infixum. Et quos per lutum accipiat, exponit, cum subjungit: Libera me ab his qui oderunt me, et de profundis aquarum. Reprobi homines et lutum sunt, dum terram diligunt: et profundum aquarum, dum in voragine resolvuntur carnalium voluptatum. Ergo haeserat carne (Ex Augustino) , sed non haeserat spiritu. Dicit hoc ex infirmitate membrorum suorum. Quando forte caperis ab eo qui te premit ad iniquitatem, tenetur quidem corpus tuum: secundum corpus, infixus es in limo profundi. Sed quamdia non consentis, 347 non haesisti. Si autem consentis, haesisti: Oratio ergo 0926A tua ibi sit, ut quoniam jam tenetur corpus tuum, non teneatur anima tua. Unde adhuc subditur:

16. Non me demergut tempestas aquae. Demersit ( Ex eod.) secundum carnem. Non demergat secundum animam. Neque absorbeat me profundum, idest, neque involvat me iniquitas. Neque urgeat super me puteus os suum. Tunc enim super hominem coarctat puteus os suum, idest, profunditas iniquitatis, quando non solum mersus in peccatis jacet, sed etiam perdit aditum confessionis. Unde scriptum est: Peccator cum in profundum venerit malorum, contemnit (Prov. 18.) . Quando autem dicit homo, Peccator sum: radiatur aliquo lumine etiam profunditas putei. Deinde ponit caussam quare debeat exaudiri, cum subjungit:

17. Exaudi me, Deus, quoniam benigna est misericordia tua. Ea quae tibi naturaliter inest misericordia, benevolentiae et gratiae plena est. Nec secundum illam tantum postulo exaudiri, sed etiam secundum multitudinem miserationum tuarum, quam exhibuisti 0926B patribus antiquis: sicut Noe in diluvio, sicut Danieli in lacu, et aliis multis: propter misericordiam tuam et miserationes tuas exaudi me: et respice in me. Quarum una est naturaliter in te, aliae in beneficiorum exhibitione. Respice, inquam,

18. Et ne avertas, tamquam iratus, faciem tuam a puero tuo, idest, a parvo tuo. Ad commendandum hoc dicit. Talium est enim amator Deus. Sinite (inquit) parvulos venire ad me, quia talium est regnum caelorum (Marc. 10.) . Dominus noster dictus est puer a puritate, a simplicitate, ab innocentia. Tales etiam vult nos esse. Unde et dicit: Nisi conversi fueritis, et efficiamini sicut parvulus iste, non intrabitis in regnum caelorum (Matth. 18.) . Ponit et aliam caussam, dicens: quoniam tribulor, velociter exaudi me. Moveat te misericordia tua: moveat miseria mea. Instat tribulatio. Propter hoc opus est, ut velox veniat tua consolatio. Velociter ergo exaudi me. Quando Dominus permittit aut facit ut in tribulatione aliqua 0926C simus, etiam tunc misericors est. Non enim alimentum subtrahit, sed desiderium movet. Jam ergo ultra non est quod differas. Pervenit tribulatio mea ad mensuram certam calamitatis. Veniat misericordia tua ad faciendum opus bonitatis. Dixi ne avertas faciem tuam, sed potius

19. Intende animae meae, et libera eam, idest, intus diligenter inspice, quae sit in anima mea virtus mansuetudinis, quae puritas intentionis: ut hoc sit meritum meae liberationis. Et non propter me tantum, sed etiam propter inimicos meos eripe me. Nam indignum valde esset, si tamquam victores de mea gauderent passione. Vel propter inimicorum meorum salutem eripe me, ut cum meam viderint liberationem et glorificationem, convertantur ab errore et salventur. Et debes eripere: tu enim nosti quanta pro tuo amore sustinui.

20. Tu scis improperium meum, idest, quam turpia verba mihi intulerunt. Et confusionem meam, quam 0926D mihi imputaverunt. Et reverentiam meam. Quam ignominiose me tractaverunt. De falsi criminis objectione erubescere, non est crimen. Aut etsi crimen est non est illius cui objicitur. Sed tamen infirmitas humani animi plerumque 348 verecundatur etiam, cum falsum objicitur: non quia objectum est, sed quia creditum. Omnia haec sunt in corpore Domini. Me vides afflictum, et eos etiam qui affligunt vides.

21. In conspectu tuo sunt omnes qui tribulant me. Illi tribulant: ego tribulor. Inter utrumque tu inspector et arbiter (Matth. 16.) . Attende in illis injustitiam, in me innocentiam: et unicuique juxta merita sua retribue. Et ne videretur tribulari tributari tamquam non praescius et ignarus, continuo adjecit: Improperium exspectavit cor meam, et miseriam. Cor meum exspectavit, idest, voluntas mea praevidit improperium in dictis, miseriam in factis. Nisi enim hoc ipse praevidisset et voluisset, non utique nasceretur, non pateretur, 0927A non moreretur. Sed cujus miseriam praevidit Dominus? Ipsorum profecto tribulantium atque crucifigentium. In ipsis miseria, in ipso misericordia. Unde et pendens in cruce, dixit: Pater, ignosce illis, quia nesciunt quid faciunt (Luc. 23.) . Timeant igitur omnes qui alios tribulant, quoniam in conspectu Dei sunt. Cujus vindictam evadere non possunt. Et ipsi qui mala ingerunt, remanent miseri. Nam qui patiuntur propter justitiam, beati (Matth. 5.) . Dixisti nobis, pie Domine, quid patereris foris: manifesta etiam quid intus anxietatis habueris. Et sustinui (inquit) qui simul contristaretur, et non fuit: et qui consolaretur, et non inveni. Quid est hoc? Nonne Apostoli de Domini morte sunt contristati? Nonne Maria ad monumentum sedet et plorat? Nonne duobus Discipulis ipse Dominus dicit in via: Quid est quod confertis ad invicem ambulantes, et estis tristes (Luc. 24.) ? Sed contristati erant de morte carnis. Solus vero Dominus contristatus est de morte animae: 0927B ex hoc videlicet, quod omnes permanebant in infidelitate. Ideo uon ait, Qui contristaretur, sed qui simul (inquit) contristaretur, sustinui, idest, exspectavi, et non fuit. Multi enim contristati sunt carnaliter: nullus autem spiritualiter, nisi ipse solus. Magna quoque illi esset consolatio, si quos in se credentes inveniret. Quod quia non invenit, quasi conquerendo ingemiscit. Unde et adhuc subjungit:

22. Et dederunt in escam meam fel, et in siti mea potaverunt me aceto. Non dederunt mihi alium cibum vel potum, nisi acetum cum felle mixtum. Et hoc figura fuit. Dominus sitiebat eorum salutem, et ipsi propinabant ei amaritudinem et vetustatem. Fel et acetum (Ex Augustino) adhuc offerunt Christo, qui male vivendo, scandalum inferunt Ecclesiae. Minus enim peccaverunt Judaei crucifigentes in terra ambulantem, quam qui contemnunt in caelo residentem. Obtulerunt potandum fel, gustavit Dominus et noluit bibere (Marc. 15.) . Si non eos pateremur, nec omnino gustaremus. Quia vero necesse est eos pati, necesse 0927C est eos gustare. Sed quia in membris Christi tales esse non possunt, gustari possunt, in corpus recipi non possunt. Et quia malam escam dederunt, merito in esca puniti sunt. Unde et subditur:

23. Fiat mensa eorum coram ipsis in laqueum. Mensam eorum dicit Scripturam sacram, quam ad animarum refectionem paraverat eis Deus. Haec mensa facta est illis in laqueum, quia ex ipsa sua lege capiuntur a Christianis, et convincuntur errare. Quare coram ipsis? Sunt enim tales, qui iniquitatem suam intelligunt, 349 et tamen in ea pertinacissime perseverant: et laqueum norunt, et tenenda colla subjiciunt. Fiat Et in retributionem eis, ut mala recipiant, pro malis, et qui per legem peccaverunt, puniatur per legem. Fiat et in scandalum. Quod enim majus scandalum Judaeis fieri potuit, quam quod Deum et salvatorem suum, quem lex et prophetae praenuntiaverunt, postmodum caecati malitia crucifixerunt? Hinc Paulus ait: Praedicamus Christum 0927D crucifixum, Judaeis, quidem scandalum (1. Cor. 1.) . Hoc autem quod ait, Fiat, non optando dicit: sed prophetando: non ut fiat, sed quia fiet. Nec potest aliter nisi, ut talibus ista eveniant. Cum audimus dici per spiritum Dei talia eventura malis, ad hoc in illis haec intelligamus, ut nos talia devitemus. Malitia inquam illos excaecavit: et ideo subjungit:

24. Obscurentur oculi eorum ne videant. Si enim cognovissent, numquam Dominum gloriae crucifixissent (1. Cor. 2.) . Primum peccatum, superbia (Eccles. 10.) . Prima poena peccati, obscuritas cordis. Quia superbi erant, caeci facti sunt. Unde protinus subditur: Et dorsum eorum semper incurva. Hoc enim semper subsequens est, ut si oculus mentis a superno lumine privetur, statim animus ad ea, quae retro sunt appetenda, inclinetur. Et hoc est dorsum curvum habere, statum mentis in inferioribus flectere. Sequitur alia poena.

25. Effunde super eos iram tuam: et furor irae tuae 0928A comprehendat eos. Ira effunditur, quando super eos omnipotentis Dei vindicta multipliciter exercetur. Furor irae Dei, est futurae animadversio vindictae. Ita autem ad praesentem percussionem pertinet: furor ad futuram damnationem. Ideo furor, quia nullum ibi remedium, nulla ibi misericordia. Comprehendat, inquit, eos, tamquam fugitivos. Jam enim non erit evadendi locus, quando eos aeternus absorbuerit cruciatus. Nec tamen in Deo ulla aestimanda est irae aut furoris commotio: sed humano usu, quasi iratus aut furens dicitur, quando ab ipso tam acriter ac districte peccatorum culpae feriuntur. Unde adhuc subjungitur:

26. Fiat habitatio eorum deserta, et in tabernaculis eorum non sit, qui inhabitet. Habitationem dicit ipsam civitatem Jerusalem, in qua communiter habitabant. Tabernacula vero singulas cujusque domus designant, ubi potuerunt adversus Dominum clamare. Ibi (Ex. August.) a Domino non permittuntur habitare. Loca illa omnia et hominibus plena sunt. et 0928B Judaeis inania. Quare hoc?

27. Quoniam quem tu percussisti, persecuti sunt: et super dolorem vulnerum meorum addiderunt. Nos percussi sumus a Deo, quia peccavimus: et vulnera sunt peccata nostra. Dolor vulnerum, afflictio contra peccatum. Percussio est mortalitas et corruptio. Hanc percussionem suscepit ipse Filius Dei, quamvis non peccaverit. Vere (inquit Propheta) languores nostros ipse tulit, et dolores nostros ipse portavit (Isai. 53.) . Sed Judaei addiderunt, quia quem Deus Pater plagis mortalitatis et corruptionis vulneraverat, ipsi insuper occiderunt. Mortales homines hic, cum poena nascuntur, et haec poena percussio est Domini. Et huic poenae addunt quicunque alios fuerint persecuti. Et quia ipsi apposuerunt dolorem super dolorem, vide apertam justitiam, quae sequitur.

28. Appone, inquit, iniquitatem super iniquitatem eorum. Ut sicut alibi dicitur: Qui nocet, 350 noceat adhuc: et qui in sordibus est, sordescat adhuc 0928C (Apoc. 22.) . Et sic non intrent in justitiam tuam. Culpa enim excitat culpam: et cum una non corrigitur, exinde altera generatur. Et quanto plus refrigescit caritas, tanto amplius abundat iniquitas. Vel super iniquitatem patrum oppone iniquitatem filiorum, ut extendatur de progenie in progeniem iniquitas eorum, sicut ipsi dixerunt: Sanguis ejus super nos et super filios nostros (Matth. 27.) . Quod autem dixit, Appone: non sic accipiendum est, ut Deus ponat, vel addat iniquitatem in aliquo: sed quasi hoc agit, quando fieri permittit. Neque enim humanam mentem debellando destruit, sed recedendo: quia ad perditionem suam sufficit sibi dimissa. Hinc Salomon ait: Considera opera Dei, quod nemo possit corrigere, quem ille despexerit (Eccles. 7.) . Propterea adhuc subditur:

29. Deleantur de libro viventium. Libri nomine praedestinatio Dei accipitur: quia sicut hoc quod in libro scriptum est, fixum manet: sic incommutabile est, 0928D quicquid a Deo praedestinatur. Quomodo ergo dicit Deleantur, si hi qui scripti sunt, deleri non possunt? Sed hoc dictum est secundum spem illorum, qui ibi se scriptos putabant. Quid (Ex Augustino) est deleantur de libro vitae? Et ipsis constet non illos ibi esse. Illi qui se sperabant, tanquam merito justitiae suae in libro scriptos Dei, quibus dicitur: Scrutamini Scripturas, in quibus putatis vos vitam aeternam habere (Joan. 5.) : cum perducta fuerit damnatio eorum, etiam ad cognitionem ipsorum, delebuntur de libro vitae, id est, non ibi se cognoscent. Dixi deleantur, secundum spem eorum. Quid secundum aequitatem tuam? Et cum justis non scribantur. Confirmat in fine versus, quod praemissum est in capite. Audivimus, quid nobis cavendum sit in malis: audiamus nunc quid sit imitandum in Christo. Illi tales fuerunt, et sic perierunt. Tu benigne Domine, quid dicis de te ipso?

30. Ego sum pauper et dolens: salus tua, Deus, 0929A suscepit me. Exemplo Domini nostri discamus pauperes esse et dolentes. Beati enim pauperes spiritu, quoniam ipsorum est regnum caelorum. Et beati qui lugent, quoniam ipsi consolabuntur (Matth. 5.) . Hoc ipsum prius in se nobis ostendit, propterea dicit, Ego sum. Totum corpus ejus hoc dicit. Corpus Christi in hac terra pauper et dolens est. Sed sint divites Christiani, prorsus si Christiani sunt, pauperes sunt. In comparatione namque caelestium divitiarum, quas sperant, quicquid hic habent, pro nihilo reputant. Nec sunt deserti tales pauperes, quoniam salus Dei suscepit eos. Ad quam rem: Ut jam non sint pauperes et dolentes, sed potius laetantes et beati faciant quod subjunctum est:

31. Laudabo nomen Dei, cum cantico. Idest, cum jocunditate: et exultans in meipso, magnificabo eum in laude. Haec sunt divitiae meae, ut scilicet, cum gaudio et hilaritate non cessem Deum meum laudare et magnificare.

32. Et laus illa placebit Deo, super omne legale sacrificium. 0929B Et hoc (Ex Augustino) ostendit per partem, cum subjungit: Super vitulum novellum cornua producentem et ungulas. Talis enim quaerebatur vitulus in sacrificio, qui et novelius esset, et tam magnus tamen, ut cornua mitteret, atque ungulas fortes haberet. Et hoc ex significatione factum est. Qui bene instructus est, et ad laudem 351 Dei opulentus, cornua debet habere, quibus adversarium ventilet: et ungulas, quibus terram excitet: novellus propter novam vitam. Aliquis haereticus forte contradicit, cornibus novi et veteris Testamenti ventiletur. Alius terrena sapit, ungulis discretionis et robore virtutis excitetur. Super hunc vitulum tibi placebit laudatio mea, in illa aeternitate ubi perfecte laudabunt te Sancti, sine ulla contradictione.

33. Videant pauperes, et laetentur. Credant haec, et spe gaudeant: et magis pauperes sint, ut ditari mereantur. Et convertit se ad eos admonendos dicens: Quaerite Deum, et vivet anima vestra. Deus est vita animae. Quaeritis panem, ut vivat caro vestra? 0929C Deum quaerite, et vivet anima vestra. Unde hoc probas?

34. Quoniam exaudivit pauperes Dominus. Nec exaudivit, nisi pauperes. Si vis exaudiri, pauper esto. Noli (Ex August.) de te praesumere, nec aliquid quaerere, praeter Deum tuum. Si peccator es, non ideo desperes. Et vinctos suos, in peccatis, per quae viderentur repudiari a Deo, Non despexit. Illos vinctos non despicit Deus, qui sui sunt, id est, qui per poenitentiam et satisfactionem eum requirunt.

35. Quapropter Laudent illum coeli et terra, et mare, et omnia reptilia in eis. Homo, rationalis creatura, laudet Deum, et per hominem omnis creatura: quoniam ipsae species et materiae rerum sunt homini caussa, ut ipse laudet auctorem et Salvatorem suum. Quare laudent?

36. Quoniam Deus salvam faciet Sion, idest, Ecclesiam Deum speculantem, modo per fidem, deinde contemplantem per speciem (1. Cor. 13.) . Et aedificabuntur 0929D civitates Judae, id est, animae sua peccata confitentes. Initium bonorum est confessio peccatorum. Et justus in principio accusator est sui (Prov. 18.) . Primum ergo debent homines mala sua confiteri, atque moribus in melius commutari: et sic aedificabuntur in civitate Dei, unde psalmus intitulatur pro his, scilicet, qui commutabuntur. Et inhabitabunt ibi, id est, in illa beata civitate, in illa excelsa Sion. Et non ad horam, sed haereditate acquirent eam. Ut possideant illam in aeternum: et non una sola generatio justorum, sed per omnes successiones.

37. Et semen servorum ejus, idest, fidei imitatores, possidebit eam. Et quia fides sine dilectione non valet (Jacob. 2.) , continuo adjecit: Et qui diligunt nomen ejus, habitabunt in ea. Qui non ex timore, sed ex amore serviunt Deo. Ipsi sunt semen, et ipsi inhabitabunt in ea, tanquam in haereditate sua. Nullus ibi haereditabit, nisi per dilectionem. Deus est dilectio. 0930A Et qui manet in dilectione, in Deo manet, et Deus in eo (1. Joan. 4.) . Hic est finis, haec est haereditas.