Caput IV ( sequitur ).

0985D

Vers. 15.— Si fornicaris tu, Israel non delinquat 0986D saltem Juda. Nolite ingredi in Galgala, et ne ascenderitis in Bethaven; neque juraveritis, Vivit Dominus, quoniam sicut vacca lasciviens declinavit Israel: nunc 0987A pascet eos Dominus quasi agnum in latitudine. Quamvis universas tribus, idolorum cultibus sorduisse, vaticinii ipsius censura demonstret, tamen deteriorem Israelis statum denunciat, et qui damnationis magis, quam correctionis capax esse videatur: non solum enim 421 profanitatis audaciam intra fines proprios moresque continuit, sed contaminationem quoque fratris quasi lucrum aliquod expetivit. Hoc siquidem, ad crimina sollicitantis studium propheta convincit, cum denunciat Israeli, ut non delinquat saltem Juda, neque enim cura fraternae commiserationis ei fuerat imposita, qui ut sit diligens, admonetur, sed per istam praecepti speciem, etiam illud crimen exagitat, quod similiorem sibi maluerit Judam reddere, quam ut ipse de emendatione quippiam cogitaret.

Fitque sensus ejusmodi: O tu Israel, qui principem erroris secutus, id est, Jeroboam, a germani tui, videlicet Judae, consortio recessisti, non ob aliud, quam ne tibi per honorem templi et sacrorum dierum celebritatem, respirandi atque ad meliora redeundi 0987B esset occasio, si non generis, vel criminis tui pactionem tuere, et qui noluisti laudabilem servare concordiam, susceptam semel discissionem teneto, neque in professionem repudiatae germanitatis, astu corruptoris irrepas, sed propria saltem lue contentus, patere innocentiam ((Ant. innocentium)) manere consortis, et invitare cessa ad eum statum, in quem tu venisse deflebis. Nunc enim majorem in modum imprudentia grassatur, si quorum elegisti remedii timore dissidium, cum iisdem ineas sacrilegii amore collegium. Illum saltem tibi affectum serva, qui peccantibus consuevit innasci, ut te videlicet pudeat deformis admissi. Cur a te scilicet tenue solamen excludis, ut videare deceptus? nam reatum non evadet ascensio; tamen esse aliquid distinctionis inter incautos et procaces indicat, quod alios audacia reddat exosos, alios formido miserandos. Tu autem, cum nullum pateris tuae foeditatis immunem, quid aliud, quam non errore, sed spontaneo detestabilique judicio, te esse nocentissimum, confiteris? Si fornicaris, 0987C tu Israel, non delinquat saltem Juda. Cur inquam, istum prioribus jungis errorem, ut minore te dolore periturum, si cum pluribus, quam si cum paucis pereas, arbitreris? Cur prodigus propriorum honorum, etiam fratris jura contaminas? Quid uno tumulo genus omne vis involvi? Patere superesse aliquam tui sanguinis portionem, cujus adjuveris suffragio, reformeris exemplo. Si fornicaris tu Israel, non delinquat saltem Juda: nolite ingredi in Galgala, et ne ascenderitis in Bethaven, neque juraveritis, Vivit Dominus. Quomodo Israeli, ne Judas delinqueret, imperasset, per subjecta patefecit, prohibendo ne in Galgala et Bethaven, quae loca erant tribui Judae juncta, studio permiscendae religionis ascenderent, et jurarent, Vivit Dominus; quod ita intelligendum, ut quia in iisdem locis sicut in Samaria vitulos consecraverant, et ipsis etiam veri Dei nomen adscripserant, perque eorumdem nomen numenque jurarent, ideo nunc praecipit, ut quoniam ex vicinitate Judae, illo populi 0987D confluebant, ad Bethaven videlicet, atque Galgala, isti illuc ascendere facessant et jurare, Vivit Dominus, id est, in illis locis consensu populi consecratis, ne Judas hac familiaritate verborum deceptus, ipse quoque vitulos primo non horrere, dehinc incipiat et jurare.

Videtur autem et illud ostendere, quod populi confundebat impietas, ut qui videlicet 422 vitulis serviebant, etiam per verum Dominum quem Judas colebat, in quibuscunque negociis adjurarent, et obtestationes suas illius appellatione, constringerent, quasi optimum judicando, utramque appellationem aequo honore venerari, ut hoc colere, etiam illis, qui in fide manserant, persuaderent, et cultum suscipere vitulorum, religionis, inquam, prioris manente reverentia: sicque devotionis non tam mutatio, quam quaedam facta videretur adjectio. Hoc autem contra legis praecepta susceptum, sine dubio cumulata profanitate miseros polluebat. Nolite itaque 0988A loca ista, quae celeberrima sacrilegis ritibus effecistis, eo studio frequentare, ut etiam Judae pectora vestro crimine venenentur. Respiciat enim Judas, si adhuc non totus emarcuit, qui status comprehenderit Israelem; et tunc, quid etiam sibi, nisi caverit, impendat, recognoscet.

Vers. 16.— Quoniam sicut vacca lasciviens declinavit Israel, nunc pascet eos Dominus, quasi agnum in latitudine. Apte prorsus a vacca similitudo suscepta est, ut peccati ipsius species, et tumor peccantium, et mugitus pereuntium signaretur. In cultu, inquit, vitulorum, jugo meae legis excusso, Israelis deliquit audacia, et a virtutis semitis declinavit, credens se opimis bonis suis interpolatione fruiturum: sed impios tanta votorum frustratio consecuta est, ut ad agni exiguitatem de taurina quasi mole descenderint. Sic tota gens, quae confidebat in viribus, gloriam suam ignominia sequente vidit mutatam, et sub pastoris baculo constitutam, tanta quanta solet agnus, facilitate compesci. Neque hoc tamen solum, sed sicut 0988B agnus in vasta loca perductus, et imbecillus, et solus, tam matris, quam gregis solatio destitutus, metuit quicquid aspexerit, quicquid audierit: ita etiam gens subjecta hostibus truculentis, per solitudinem cogetur incedere. Quam tamen non usquequaque providentia divina destituit, propter quod dicit, Nunc pascet eos Deus; sed ut impositae calamitatis magisterio intelligat atque fateatur, nec contemtibilia fuisse sacrae legis praecepta, nec sua vel impunita crimina, vel desideria fructuosa, subjungit.

Vers. 17.-19.— Particeps idolorum Effraim: dimitte eum. Separatum est convivium eorum, fornicatione fornicati sunt, dilexerunt afferre ignominiam protectores ejus, ligavit eum spiritus in alis suis, et confundetur ((Al. confundentur)) a sacrificiis suis. Postquam Israel de desolatione ((Al. de solutione)) propheticus sermo convenit, eique finem, quia non fuerat dictis ejus audiens, nunciavit, consequenter moniturus, convertit se ad Judam. Ne enim videretur Israeli intenta censura, Judam reatibus exemisse, 0988C qui utique nunquam, nisi voluntario corrumperetur assensu; ideo ipsum quoque simili vigore compellat. Vidisti, inquit, quoniam Effraim a jugo legis meae ingrata et infoelicia colla subducens, idolorum particeps esse decreverit. Nullo ergo foedere tu illi copuleris, sed dimitte eum, et toto, sicut locorum, ita studiorum fine dirimere. Caeterum si ei te ulla societas alligaverit: etiam calamitas, nimirum aequa, corripiet. Vis contagionem profanitatis effugere? vallo continuae separationis ambire, nunquam cum sacrilegis ineas vel publica foedera, vel privata convivia. Quae enim societas luci cum tenebris (2. Cor. 6. 14.) ? quis consensus 423 templo Dei, cum idolis? Fornicatione fornicati sunt. Et ne hoc putes contigisse errore deceptis, dilexerunt afferre ignominiam protectores ejus, dedito studio, et incenso amore, profanitates sequuntur, nec solum in plebeia parte delinquunt, a proceribus ad imos funerea profanitate sunt pervasi. Ideo nusquam eorum sensui coetuique misceare 0988D ((Ant. miscere)) , si te castae fidei sacramenta delectant. Provisa est siquidem, o tribus Juda, in adjumentum judicii tui, talium festinata damnatio, ne tu videns differri exitia reorum, fieres etiam incerta meritorum. Adhuc te incolumi, subitus Samariam quasi ventus arripiet, et confundentur a sacrificiis suis, idest, erubescent, et confitebuntur vanitatem spei eorum, qui sibi libertatem et securitatem pollicebatur in iis hostiis, quas idolis offerebant. Alas autem spiritus, quibus gens illigata discesserit, posuit secundum vulgarem opinionem, quae ventorum imagines pennis instruere consuevit. Ergo sic ait: Isti qui sacrilegia sequuti sunt, pessundabuntur, et ad exilia diversa captivitatis turbine perferentur, ut ventorum alis innixi fuisse videantur. Nos autem cum ista legimus, cogitare debemus, quam leviter prophetarum 0989A voces vesanus populus aestimaret. Neque enim cum sacerdotes et reges, ac popularis etiam multitudo, in apertum conspirasset errorem, paucis spiritualibus atque pauperibus, aut increpandi, aut concionandi facultas aliqua praebebatur; sed sicut alia Scriptura testatur, arreptitii vocabantur, et publico erant quasi portenta derisui. Tamen isti, et opum et honorum pariter indigentes, merebantur cum Deo inire colloquium: et quasi ab Aetheris solio, in stratas ((Ant. instratas)) humique cohaerentes animas, proferre sententiam.