Caput VIII.

Vers. 1-3.— In gutture tuo sit tuba, quasi Aquila super domum Domini, pro eo quod transgressi sunt foedus meum, et legem meam praevaricati sunt. Me invocabant: Deus meus, cognovimus te Israel. Projecit Israel bonum, inimicus persequetur eum. Etiam in superioribus partibus, notandum esse morem prophetici sermonis, admonui, qui quotiens gravi comminatione 1000C sonuisset, vel subdendis illico indignationis caussis, vel proferendis similibus exemplis, judicia sua et a fama iniquitatis assereret, et convenire per cuncta justitiae, comprobaret. Ita ergo et nunc, postquam culpas et calamitates Israeliticae plebis explicuit, eamque non solum acerbitate, sed etiam vetustate horruisse monstravit, ne videretur scelerum quidem fuisse convicta, sed tamen vilius aestimata quam Tribus Judae, quae etsi non tantis, similibus tamen sorduisset erroribus: ideo 437 subito ejus quoque captivitatis intulit mentionem, quam post multos longe annos constabat implendam, et ait, In gutture tuo sit tuba, idest, fauces tuae, tubae instar exclament, quia super domum Dei, templum videlicet Jerosolymis situm, quasi Aquila, ferox praedator adveniat. Non quod religio loci, et virtus numinis illic apparere soliti, propugnare non posset, sed quia et ipsius verbis indigenae transgressi sunt foedus, quod inter Deum hominesque fuerat percussum: idest, religionis pacta violaverunt, simulachris Gentium serviendo; 1000D fitque sensus ejusmodi: Quanta sit judicantis gravitas, intellige, nec eam Tribum, quae ceremonias legis aliquandiu, te praevaricante, servavit, quae tempore Sennacherib, miraculo maximo est vindicata: quae altaris et Templi agit conspicua et reverenda subsidio, nec ipsum ((Ant. ipsum)) , inquam distuli, postquam in tuos mores dilapsa est percellere ((Ant. praecellere)) . Frigida namque est, et nihil ad defendendum valens, nominum sola jactatio, et quae impudentiam magis quam religionem judicet confitentis. Id est, quod profanis studiis inquinati, dicere tamen audent, Deus noster libera nos, qui te soli in toto orbe cognovimus, et dato a te Israelis nomine gloriamur. Operum quippe apud bonum judicem graviora 1001A sunt momenta quam vocum: et ideo Israelis populus, qui bonum suum cultum, videlicet, sacrae religionis abjecit, inimicis persequentibus subjacebit.

Vers. 4.— Ipsi regnaverunt, et non ex me. Principes exstiterunt, et non cognovi. Argentum suum et aurum suum fecerunt sibi idola, ut interirent. Vetus ista, inquit, erga me populi contumacis insania est: olim meum regimen abjicere (( Ant. abjecere)) festinavit. Nam quasi parum esset, quod sicut reliquae in circuitu nationes, regibus magis, quam sacerdotibus obedire decrevit, ita etiam brevi tempore, istam reverentiam, qua a me regem postulaverat, dereliquit, et totus extra dominationem nostram consistere concupiscens, fecit sibi principes, quos nec sacerdotum, nec prophetarum, vel nobilitaret electio, vel benedictio consecraret; sed qui, me quasi nesciente, aulae jura susciperent, sicque contextum in criminibus obtinentes, ut immeritissimis quibusque suffragia et divitias suas impenderent simulachris. Argentum suum et aurum fecerunt sibi idola, ut interirent. De quibus supra dixerat, Et argentum 1001B multiplicavi et aurum, quae fecerunt Baalim. Ergo cum essent mea liberalitate ditati, sacrilege abutebantur indultis, de ornamentis domorum fanorumque ludibria fabricantes. Argentum ergo et aurum suum fecerunt sibi idola, ut interirent. Notanda locutio, quam sacrorum praecipue librorum frequentat auctoritas, ubi principaliter id, quod est consequens, collocatur. Id est, fecerunt sibi idola, ut interirent, cum non studio pereundi, simulachra fecerunt, sed quia fecerunt, merentur perire.

Vers. 5. 6.— Projectus est vitulus tuus, Samaria: iratus est furor meus in eis, usquequo non poterunt emundari? Quia ex Israel et ipse: artifex fecit illud, 438 et non est Deus. In cunctis versibus indignationis plena conquestio. Quod spontanea iniquitate prolapsa sis, inquit, o gens beneficiis tui conditoris ingrata, adversitatis potissimum testimonio comprobatur. Esto enim, ut discretionis tuae aciem copia rerum ac securitas oblimaverit, putaverisque, 1001C divinitatem bubulis inesse simulachris (id quippe opinari, etiam finitimas nationes videbas), saltem cum tristibus laeta mutasti, et victor hostis illa, in quibus fiduciam posueras, delubra vastavit, atque ad arbitrium ejus (indignationi tamen meae, quem tu reliqueras, servientis) vel dejecti sunt, vel conflati vituli quos sacraveras, debuisti opinionis tuae crimen horrescere, ut sentires nihil tibi opis ab imaginibus mutarum pecudum posse conferri, quae nec se vel a ludibrio, vel ab exitio vindicassent. Et ut quae sunt acta replicemus, Tu, inquam, o popule, cum esses conscius, quia illis simulachris materiam tu dedisses, tu contulisses effigiem, perque hoc intelligeres, impie te appellare deos, qui tuo beneficio substitissent, quibus sane non vitam dare potuisses, sed formam: tamen, etsi illud omne tempus, quod in otio luxuriante defluxit, his quoque temulentis ritibus occupaveras: saltem, postquam inanitatem culturae talis consequens aerumna convicit, debuisti protinus de emendatione curare, et oblimatum rationis ignem experimentis vigentibus 1001D fovere, sordesque tuas, quibus fueras indutus, exuere. Quod quia non fecisti, merito exclamat propheta: Usquequo non poterunt emundari? quia ex Israel et ipse, artifex fecit illud, et non est Deus: quoniam 1002A in aranearum telis ((Al. telas)) erit vitulus Samariae.

Vers. 7.— Quia ventum seminabunt, et turbinem metent: culmus stans non est in eis, germen non faciet farinam: quod si et fecerit, alieni comedent eam. Consilia tua, inquit, nisi perturbaret imitatio, judicares non esse deos, quos manu artificis noveras fuisse compositos. Secutus est deinceps hostilis incursus, numina tua cum suis periere cultoribus, nec magis morari vastantes, quam aranearum fila, potuerunt: tamen etiam his rerum periclis obstinatione et imprudentia restitisti, nec sordes profanitatum talium abjicere curasti: merito ergo et vota tua et omnes labores, ita frustratio lachrymosa consequetur, ut non frumentum videaris seminasse, sed ventum, nec spicas sed turbinem messuisse: id est, apud te nihil fertilitatis firmitatisque remanebit, ut solet in culmo, cujus proceritas, per aliquam aeris injuriam, spicae plenitudinem non creaverit. Ita igitur et tu, inquam, nihil emolumenti de tuis laboribus consequeris, nec 1002B ulla culturae respondebit industria, sed etiamsi aliquid de reliquiis priscae fertilitatis coeperit apparere, id totum in hostium veniet potestatem.

Vers. 8.-10.— Devoratus est Israel, nunc factus est in nationibus quasi vas immundum. Quia ipsi ascenderunt ad Assur, onager solitarius sibi: Effraim munera dederunt amatoribus suis. Sed et cum mercede 439 conduxerunt nationes: nunc congregabo eos, et quiescent paulisper ab onere regis et principum. Repetitu assiduo ea quae comminatur, exasperat, ut adversorum longa descriptio sensum timoris exacuat, si quomodo priusquam puniantur, corrigantur obnoxii, exterriti: proinde jam statum ipsum captivae plebis inducit, et devoratam eam consequenter appellat, quae est posita sub arbitrio consumentium: cuique non amplius ad internecionem supersit, nisi quantum feritas vincentium successibus expleta donaverit. Devoratus est, inquit, Israel, factus est in nationibus quasi vas immundum. Superficies quidem sententiarum 1002C resultat: sed quantum ad sensum respicit, explanantur praemissa subjectis. Quid enim devoratum appellasset, ostendit: id est, cujus omne robur fuerit exhaustum, et qui facile posset internecione consumi, si hoc quoque posceret ira dominantium. Porro illi addendis contumeliis, quod minus saeviere, compensant, et ideo non interimunt universos, ut habeant quos semper exhorreant, atque invidisse magis solatia mortis, quam vitae beneficia contulisse videantur. Haud enim miseros fruendae luci, sed ferendo servavere despectui: et ideo ait, Factus est Israel in nationibus, quasi vas immundum. Quod interpretes alii, matulam, transtulerunt. Nunquam, inquit, honesto Israel delegatus officio est, ut post libertatis et dominationis insignia, saltem inter servos liberaliter censeretur, sed quasi vas ad naturae requisita compositum, ita contumeliarum sordibus implebatur. Et bene commemorata nationum conditione, cumulavit injuriam dicendo: Factus est Israel in nationibus quasi vas immundum. Ac si diceret, 1002D Heu, heu quam flebilis fuit, et quam magna conversio, ut ille populus, qui solus magisterio sacrae legis inter munda didicerat immundaque discernere, qui ideo segregatus a cunctis erat gentibus, ne eum contagio ulla ((Al. ullo)) pollueret: nunc earum quoque 1003A gentium judicio comprobatur immundus, quae a primis vitae annis usque ad postrema vivendi, squalore flagitiorum omnium sorduerunt. Itaque Factus est in nationibus quasi vas immundum. Quia ipsi ascenderunt ad Assur, onager solitarius sibi. Id est, quae diximus, Assyrio inferente, patientur. Cui tantum eminentiae in viribus collatum esse perspicient, ut ad eum qui pervenit, ascendisse dicatur. Onager, autem, solitarius sibi, ad Effraim referendum: id est, onager solitarius sibi: Effraim munera dederunt amatoribus. Populus, inquit, Judaeorum, qui nulla externorum patiebantur imperia, sed instar onagri, jugum et onera nescientes; de quibus beatus David in Dei laude cecinerat, Qui habitare facit unius moris in domo (Psal. 67.) : singulari videlicet institutione pollentes, in terra Repromissionis fecit habitare.

Hic ergo, inquam, qui expers damnationis 440 humanae, divinis tantum subdebatur imperiis, nunc adeo iratus atque contristatus est, ut beatum se putet, si ei vel servitus honesta contingat. Munera dederunt 1003B amatoribus. Sed et cum mercede conduxerunt nationes: nunc congregabo eos. Cum castigari ob profanitates suas decem tribuum turba mereretur, prophetis denunciantibus, Assyriorum eis promissa est dominatio. Sed Judaei, prorsus eum animum comminationibus, quem etiam Tribus, exhibentes, exstiterunt per omnia contumaces, malueruntque vel Aegyptios mercede conducere, quam Assyriis, quibus eos subjiciebat divina sententia, subjugari. Hoc est ergo quod dicit, quia proposito fornicandi, quasi amatores voluerint Aegyptios experiri, et ipsis munera sponte transmiserunt, annuaque stipendia inlatum ire polliciti sunt, si eorum auxilio pellerentur Assyrii, et prophetarum comminatio vinceretur. Dixit proinde, quoniam cum mercede conduxerunt nationes, idest, Aegyptios, nunc congregabo eos in captivitatem, id est, pertraham, et denunciato dominatui Assyriae gentis addicam. Congregabo eos, ait, ne quis videretur effugere. Et quiescent paulisper ab onere regis et principum. 1003C Hoc cum irrisione videtur illatum, ut requiem videlicet appellaret eam, quae fuisset illata (( Forte, quam fuisset illatura)) captivitas. Id est, quantum consiliis suis studiisque promoverint, recognoscent, cum fuerint congregati, cum in aliena exules arva migraverint, desinentes siquidem vel ab Assyriis imperata, vel spontanea Aegyptiis tributa praebere, totis viribus exsequentur jussa dominorum, ut hoc quod tributa inferre cessarunt, in malorum augmentum sibi cessisse fateantur.

Vers. 11-14.— Quia multiplicavit Effraim altaria ad peccandum, factae sunt ei arae in delictum. Scribam eis multiplices leges meas, quae velut alienae computatae sunt. Hostias affer, affer, immolabunt carnes, et comedent: Dominus non suscipiet eas, nunc recordabitur iniquitates eorum, et visitabit peccata eorum: ipsi in Aegyptum convertentur. Et oblitus est Israel factoris sui et aedificavit delubra. Et Judas multiplicavit urbes munitas, et mittam ignem in civitates ejus, et devorabit aedes illius. Per quam consequentiam delinquendum, 1003D Aegyptiorum auxilia convocasset, ostendit: id est, Sanctis monitoribus per omnia resultando, ut sicut spreverat docentes prophetas, ita etiam sperneret comminantes: nec solum sperneret, sed etiam impugnaret: et quantum in se erat, falsitatis argueret, si conductis nimirum Aegyptiis, repulisset Assyrios. Nunc merito beatus Osee, mala ventura captivitatis enumerans, tum supplicia, tum delicta percurrit, et ab Effraim altaria idolis multiplicata, deplorat, atque aras ei vertisse in crimen conqueritur. Ac si diceret: 1004A ideo nempe rei divinae instituta curatio est, ut expiarent arae quos flagitia polluissent: 441 nunc autem ita miseros funesta convolvunt, ut nunquam eis gravius, quam apud aras contigerit impiari. Scribam eis multiplices leges meas, quae velut alienae computatae sunt. Confugiendo ad gentes, inquit, et earum misceri ritibus ambiendo, absolvendam se, gens ingrata a nostrae legis molestiis aestimavit. Sed quoniam praesto est censurae meae, freno atque camo profana contumacium ora conterere, impunitum eis praeceptorum non esse contemtum, ipse pandet eventus. Scribam enim eis multiplices leges meas quae velut alienae computatae sunt. Rem autem quam facturus erat ambitu judicantis expressit, qui scriptam solet de libello recitare sententiam. Leges igitur meas, quae olim promulgatae, Deuteronomii praecipue volumine continentur, multipliciter in eos scribam: id est, exsequar atque cumulabo. Tibi ergo, ut de multis pauca memoremus, in hunc modum sermo concluditur: Quod si audire nolueris vocem Domini Dei, ut 1004B custodias et facias omnia mandata ejus, et caeremonias quas ego praecipio tibi hodie, venient super te maledictiones istae, et apprehendent te. Maledictus eris in civitate, maledictus in agro: maledictum horreum tuum, maledictae reliquiae tuae, maledictus fructus uteri tui, et fructus terrae tuae: armenta boum tuorum, et greges ovium tuarum. Maledictus eris ingrediens, et maledictus egrediens. Has igitur leges multiplicaturum se profanatis plebibus comminatur. Hostias afferunt, et immolabunt carnes, et comedent: Dominus non suscipiet eas: nunc recordabitur, iniquitatis ((Al. iniquitates)) eorum. Populus quidem Samariae, idest, decem Tribus, non minus sacrificia quae vero Deo offerenda erant, quam judicia et praecepta ejus contemserant. Tribus autem Judae, sororia impietate necdum sordescens, tamen curam abjecerat hostiarum.

Ergo in qualitate morum, pergit eos prophetia conjungere, et sub accusatione Israelis, transit ad Judam, ut sicut supra jam fecit, exprobret, quia nihil 1004C de morum justitia cogitantes, spem salutis in victimarum tantum oblatione constituunt, et quasi invicem se exhortantium vocem, idest, affer, affer hostias introducit: responditque protinus, Dominus non suscipiet eas, nunc recordabitur iniquitates eorum. Gravitas nimirum consideranda judicii: dicit enim, se tunc praecipue in memoriam eorum iniquitatis adductum, cum illi, sub conscientia contemtae neglectaeque justitiae, offerendis arbitrati sunt se victimis protegendos, cum utique munera tum grata sint, cum non ab inimicorum, sed a carorum personis fuerint oblata. Caeterum contumeliae propius est, si ei, quem criminibus asperaveris, levia munerum, quasi non supplicantis sed donantis ambitu, largiaris. Vobis ergo convenit illa sententia quam sensit Cain parricida, ut immoletis carnes, ipsique eas, non suscipiente Domino, consumatis. Quidni cum ille obedientiam malit quam sacrificium, et justitiae curam plusquam holocaustum? Nunc ergo potissimum, inquit, accelerat ultionem, quando vos liberationis vestrae fiduciam 1004D in effundendo pecudum 442 sanguine collocatis. Nunc visitabit peccata omnium qui in Aegyptum, scilicet, et animo convertuntur et precio; totus quippe pariter Israel, idest, tam Juda quam Effraim, ita sunt proprii Creatoris obliti, ut cum eum sibi infensissimum reddidissent, nihil de emendatione curarent. Sed partim instaurandis munitionibus, partim conducendis nationibus opes suas operasque consumerent, quasi a sacro carmine denunciatum esse non nossent, Nisi Dominus aedificaverit domum, in vanum 1005A laborant qui aedificant eam. Nisi Dominus custodierit civitatem, frustra vigilat qui custodit eam. Istorum ergo ita crevit impietas, ut omnipotentem judicem cum ad iracundiam promovissent, fore se nihilominus beatos, per suam arbitrarentur industriam: si videlicet adversum eruptiones hostium, munitiones plurimas fuissent fabricati, sicque manerent, non solum non adjuvante Deo, verum etiam pugnante, felices. Ideo, inquit, percellet eos digna frustratio, ut munitionibus suis conclusi videantur potius quam defensi: omnesque ejus modi aedes saeviens flamma consumat. Quae cum ita sint, idest, cum justitiam Dei nec aliqua impediat difficultas, nec fraus ulla deludat: