38 Caput III.

Collectionem aquarum unam et continuam esse, nomina vero pro diversitate regionum diversa. Quomodo locum aquis, toto orbe diffusis, Deus paraverit. Item de lacubus et stagnis sub una congregatione comprehensis.

0161B 12. Quaero nunc, cum dixerit: Colligatur aqua in collectionem unam; quomodo diffusas per lacus, paludes, stagna, aquas, et superfusas vallibus et campis omnibusque planioribus locis, currentes fontibus atque fluminibus, una potuerit recipere collectio: aut quomodo una collectio, cum hodieque diversa sint maria? Nam et Oceanum mare dicimus, et Tyrrhenum, et Adriaticum, et Indicum, et Aegyptium, et Ponticum, et Propontidem, et Hellespontum, et Euxinum, Aegaeum Ionium, Atlanticum. Plerique etiam Creticum, et Septentrionale Caspium appellant mare. Unde consideremus Scripturae verba, quae librato sunt trutinata examine.

13. Colligatur, inquit, aqua in collectionem unam. 0161C Una aquarum, jugisque et continua congregatio est, sed diversi sinus maris, ut quidam de Scriptoribus forensibus ait (Plat. in Timaeo) . Namque pontus maris nostri sinus amplissimus, meritoque in diversis locis diversa sunt nomina, quia vocabula aquis, ex regionum vocabulis adhaeserunt. Una autem congregatio aquarum, eo quod jugis unda atque continua ab Indico mari usque ad Gaditani oram littoris, et inde in mare Rubrum extremo circumfusa orbem terrarum includit Oceano: interius quoque Tyrrheno Adrias, Adriae caetera maria miscentur, nominibus distincta non fluctibus. Unde pulchre habes, quia Deus congregationes aquarum vocavit maria (Gen. I, 10) . Ita et una est generalis collectio, quae dicitur mare, et multae collectiones quae maria pro regionibus nuncupantur. 0161D Sicut enim multae terrae, ut Africa, Hispania, Thracia, Macedonia, Syria, Aegyptus, Gallia, 0162A atque Italia pro regionum appellantur vocabulis, et una est terra: ita multa dicuntur pro locorum appellationibus maria, et unum est mare, sicut ait propheta, dicens: Tui sunt coeli, et tua est terra, orbem terrarum et plenitudinem ejus tu fundasti, Aquilonem et mare tu creasti (Ps. LXXXVIII, 12) . Et ad Job ipse Dominus ait: Conclusi autem mare portis (Job. XXXVIII, 8) .

14. Nunc quia de una collectione diximus, illud occurrit; utrum cum per omnem fere terram et super terram fuerint diffusae aquae per vallestria agrorum, concava montium, planitiemque camporum, modo aequoris fusa congregatio una potuerit omnes illas aquas recipere atque exinanire terras, quae ante fuso per universum flumine stagnabantur. 0162B Nam si ita operta erant omnia; non enim diceret, visa est terra, 39 nisi retectam vellet locis omnibus demonstrare. Si diluvium Noe tempore abscondit et montes, quando aquarum jam et super coelos et infra firmamentum fuerat facta discretio; quanto magis dubitari non potest etiam montium vertices illa superfusione latuisse? Quo igitur illa omnis aquarum redundantia derivata est? Quae receptacula eam tam continua atque connexa absorbere potuerunt? De quo multus nobis potest sermo suppetere.

15. Primum quia potuit creator omnium et ipsarum terrarum spatia diffundere; quod aliqui ante nos confirmantes, propria posuerunt sententia. Ego quid facere potuerit, non praetermitto: quid fecerit quod aperte Scripturarum auctoritate non 0162C didici, quasi secretum praetereo, ne forte etiam hinc alias sibi quaestiones requirant. Assero tamen secundum Scripturas, quia potuit locorum humilia, et camporum aperta diffundere, sicut ipse ait: Ego ante te ambulabo, et montes planos faciam (Esa. XLV, 2) . Potuit etiam ipsa aquarum vis profundiora ea facere, quae insederat: tanto fluctuum motu, tantoque aestu concitatioris elementi, qui quotidie ima pelagi torquere, et arenas, vertere soleat de profundo. Quis deinde sciat, in quantum se illud magnum et inausum navigantibus atque intentatum nautis fundat mare, quod Britannias frementi includit aequore, atque in ulteriora et ipsis fabulis inaccessa secreta se porrigit? Quis deinde non colligat quantum Lucrino et Averno in Italia, Tiberiadi quoque in Palaestina, 0162D et ei lacui qui inter Palaestinam et Aegyptum Arabiae deserta protendit, portubusque diversis Augusti 0163A atque Trajani, caeterisque per universum orbem infusum addiderit mare?

16. Sed sunt etiam non confusi lacus, et stagna quae non miscentur fluctibus, ut Larius et Benacus, Albanus quoque aliique plures, quomodo una congregatio aquarum? Sed quemadmodum dicitur, quia fecit Deus duo luminaria, id est, solem et lunam, cum sint utique et stellarum lumina: ita et una congregatio dicitur, cum sint plurimae. Neque enim annumerantur, quae non conferuntur.