298 Caput VI.

Sodomorum excidium Abrahae praedicitur, praedicatur que divina in tolerandis peccatoribus, ac peccatis examinandis et condonandis indulgentia. Angeli vespere adventantes apud Lot hospitantur. Immani scelere Sodomitarum cumulantur flagitia. Oblatis filiabus conatur Lot eorum furorem mitigare, quos angeli coecitate percutiunt. Idem Lot generis sequi recusantibus, prohibitus ne retro respiciat, educitur; et qua ratione ad nos quoque illud pertineat? Excusato demum filiarum cum parente incestu, ebrietatis mala describuntur.

0438C 44. Exsurgentes autem viri conspexerunt in faciem Sodomae et Gomorrhae (Ibid., 16) . Sicut visitatio Domini timentibus exhibetur, ita etiam impiis poena peccati reponitur. Abraham deducebat hospites, ad humanitatis gratiam addebat obsequia. Nam Sodomitae pro pietatis officiis impuritatis augebant flagitia.

45. Non celabo, inquit, Abraham puerum meum quae ego faciam (Gen. XVII, 1) . Senilis utique aetatis Abraham in superioribus Scriptura signavit, quia nonaginta et novem processisset annos: quomodo hunc puerum dicit? Sed cum immemorem senectutis, exploratorem indefessum, cursu impigrum, standi patientissimum, deducendi studiosissimum expresserit, nonne convenire nomen pueri videtur officiis? 0438D Merito puer dicitur, qui senile nesciebat fastidium, pueritiae innocentiam et obsequium deferebat. Datur itaque justo benedictionis gratia, et posteritatis haereditas.

46. Offensa autem peccatorum exponitur. Clamor, inquit, Sodomorum et Gomorrhae impletus est (Ibid., 20) . Magna Domini patientia, ut non statim peccatorem puniat, sed diu differat exspectans correctionem; 0439A nec commoveatur ad ulciscendum, nisi peccator mensuram excedat. Unde et Dominus Jesus in Evangelio ad Judaeos ait: Implete mensuram patrum vestrorum (Matt. XXIII, 32) .

47. Descendam itaque, ut videam secundum clamorem illorum venientem ad me, si consummabuntur: sin autem, ut sciam (Gen. XVIII, 21) . Non ignorabat Dominus peccata Sodomorum: sed propter te instruendum verba hujusmodi loquebatur; ut tu propius scruteris eorum commissa, in quos vindicandum arbitraris. Descendam, inquit, ut videam, hoc est, etiam tu descendere cura, descende indaginis studio; ne quid sit quod fallat, aut lateat absentem; ut oculis facinus deprehendas. Eminus positi multa nescire possunt. Quem clamorem autem ait, nisi forte 0439B quia ei quem nihil latet, clamant omnia, clamare videntur singulorum crimina? Denique ad Cain dicitur: Sanguis fratris tui ad me clamat (Gen. IV, 10) , hoc est, non latet, sed clamat parricidium tuum. Itaque velut excitatur Deus flagitiorum nostrorum clamoribus; ut aliquando vindicet, qui libenter ignoscit.

48. Denique Abrahae petenti ne simul perderet justos, tamquam iniquos, et interroganti, Si fuerint quinquaginta justi in civitate, perdes illos (Gen. XVIII, 24 et 26) ? 299 respondit: Non perdam civitatem, si fuerint in ea quinquaginta justi, et totum locum servabo. Et sic per ordinem interrogationum, et responsionum vicem, etiam si decem justos invenerit in civitate, tamen propter paucorum justitiam impunitatem toti 0439C populo promittit. Unde discimus quantus murus sit patriae vir justus, quemadmodum non debeamus invidere viris sanctis, nec temere derogare. Illorum etenim nos fides servat, illorum justitia ab excidio defendit. Sodoma quoque si habuisset viros decem justos, potuit non perire.

49. Quid sibi autem vult quod illi qui ad Abraham simul cum Domino venerant, Sodomam petierunt viri, nisi ut acerbaretur crimen eorum, si quos justus honoraverat, his majore sacrilegio impii vim conarentur inferre? Nam quod viros dixit, evidens est ratio; quia speciem praeferebant virorum.

50. Sodomam venerunt vespere, meridie ad Abraham; quia justo refulget angelorum praesentia, impiis tenebras affert. Tamen potest referri etiam ad tempus Dominicae passionis, quod vesperi venerunt 0439D ad eum, qui a Sodomitanis contagionibus, et totius urbis excidio erat liberandus. Vesper erat antequam Christus veniret; quia totus erat mundus in tenebris. Vesper erat omnibus quos immanium delictorum squalor tenebrosus urgebat. Venit Dominus Jesus, 0440A redemit sanguine suo mundum, lucem attulit. Venerunt autem angeli duo in Sodomam ad vesperam (Gen. XIX, 1) . Ubi gratia largienda est, Christus adest: ubi exercenda severitas, soli adsunt ministri, deest Jesus.

51. Sedebat Lot ad portam (Ibid.) . Emendaverant Lot sanctum adversa captivitatis, et sollicitiorem fecerant. Itaque processu aetatis didicerat imitari parentem. Ad portam itaque sedebat, ut exciperet advenientes. Denique exsurrexit obviam illis. Perfectior cucurrit obviam: iste, exsurrexit, et adoravit in faciem super terram, et dixit: Ecce domini declinate in domum pueri vestri (Ibid., 1 et 2) . Et coegit illos divertere, qui dicebant: In platea manebimus. Commendatur hic justi sanctitas, et angelorum gratia. 0440B Illi nolebant adventum suum hospiti graviorem videri: ille quidem inter quos habitaret, sciebat; tamen domum suam offerebat periculis, quibus auferret hospites. Certe quo tardius acquiescebant, diutius tentando, plenius comprobabant.

52. Viri autem civitatis Sodomorum circumdederunt domum ab infante usque ad senem, totus populus pariter (Ibid., 5) . Praestruitur judicii divini aequitas, ne forte quis diceret: Quid peccaverunt pueri, ut omnes excidio involverentur? Ita nullus illic justus, nullus innocens fuit. Audi Scripturam testificantem quia circumdederunt domum ab infante usque ad senem, totus populus pariter. Nulla aetas erat culpae immunis, ideo nullus 300 immunis exitii fuit. Et qui possibilitatem perpetrandi criminis non habuit, habuit affectum. Effetae 0440C vires senum, sed mens plena libidinis. Offerebat (32, q. 7, cap. Offerebat) sanctus Lot filiarum pudorem. Nam etsi illa quoque flagitiosa impuritas erat; tamen minus erat secundum naturam coire, quam adversum naturam delinquere. Praeferebat domus suae verecundiae hospitalem gratiam, etiam apud barbaras gentes inviolabilem. Denique illic quoque inoffensa hospitalitas est, ubi nec germanitas satis tuta est.

53. Percusserunt autem illos angeli caecitate, ut et ostium domus quod aperire cupiebant, non reperirent. Hic mirabilis quidem angelorum declaratur potestas; ut offusa impuris caecitate, non reperirentur domus ostia. Sed etiam illud ostenditur, quia caeca est omnis libido, et ante se non videt. Quod vero hospitum manibus revocatus est sanctus Lot in domum demonstratur immemor periculi, memor fidei 0440D non eripuisse se periculo, sed obtulisse.

54. Ponitur pietatis locus, quod manifestata sibi per angelos totius regionis eversione, et generos habere Lot sanctus inducitur, et monere eos ut fugerent; simul ne deserendo eos, nec admonendo, minus 0441A pius videretur circa filiarum maritos: vel erroris earum causa ipsi assignaretur, quae destitutae virili consortio concubitum inebriati expetissent patris. Non ergo indefensum Scriptura virum sanctum relinquit; cum et tradidisse maritis filias, et monuisse generos inducitur. Sed visum est illis quod derideret eos, et tamen adhuc morabatur Lot, ut persuaderet generis suis; et pene non esset profectus, ut evaderet, nisi urgentibus angelis et tenentibus manus ejus, egredi coactus esset.

55. Non ergo profectus, sed eductus est: et mandatum accepit ne respiceret retro, nec resisteret in tota regione illa, sed in montem ascenderet. Hoc cum illi dicitur, omnibus dicitur. Si vis ergo et tu evadere, ne respicias retro, sed ante. Aspice ubi 0441B Christus est, qui dicat tibi: Vade retro me, sicut Petro dicit: Vade retro me (Matth. XVI, 23) , ut Christum sequeretur, Christum videret. Retro Sodoma est plena flagitii, retro Gomorrha vitiis scatens, criminum regio. Ne tetigeritis, inquit Apostolus, ne attaminaveritis, ne gustaveritis, quae sunt omnia ad corruptelam (Coloss. II, 21) . Fuge ergo Sodomam, relinque ocius Gomorrham, desere elementa hujus mundi, ne te imminentia involvant pericula: non resistas fugiens, nec in tota vitiorum regione remoreris. Qui non respexit, evasit: quae respexit, non potuit evadere.

56. Excusantur autem filiae sancti Lot, quia putaverunt non vicinae regionis, sed totius orbis fuisse illud excidium, et se solas cum patre superstites ex omnibus populis remansisse. Et ideo ne genus deficeret 0441C humanum, paternum petiisse 301 concubitum; ut semen generationis humanae de patre suo resuscitarent. Non ergo libidinis vitium fuit, sed generationis remedium, quod non puto criminis duci loco. Nam et Eva de viro assumpta, supra cujus costam aedificata est mulier, os de ossibus ejus, et caro de carne ejus; tamen propter seriem successionis humanae viro mixta est. Subducitur tamen huic admisso conscientia viri justi; inebriatus enim vino quid gereret nesciebat. Unde non mirum si puellas decepit opinio, quae putarent totius populos orbis periisse. Non eadem esset Lot sancti excusatio, qui audierat ab Angelis locum illum, non totum mundum esse periturum.

57. Sane discimus vitandam ebrietatem (15, q. 1, 0441D c. Sane discimus) , per quam crimina cavere non possumus. Nam quae sobrii cavemus, per ebrietatem ignorantes committimus. Parum est quod ea inflammat libidinem, accendit cupiditates corporis: ipsam quoque mentem subruit, et animum capit, sensum extorquet. Nesciunt quid loquantur qui nimio vino indulgent, jacent sepulti. Ideoque si qua per vinum deliquerint, 0442A apud sapientes judices venia quidem facta donantur: sed levitatis notantur auctores. Quanta ipsa deformitas, ut solvantur vires, incessus vacillet?

58. Multi se fortes putant, num fortiores quam Lot? Num continentiores quam Noe? Non utique vitia Patriarcharum Scriptura exposuit, quos victos vino legimus: sed ut tu disceres quid caveres. Ille nudus jacuit, iste filiarum errori patuit. Et Noe justus deceptus est, quia vini vis adhuc ignorabatur: sed in illo instructus es, ne tu ignorares. Lot filiabus se credidit, et per senectutem madidam vino solutus, commisit incestum ignorans: tu sic bibe, ne capiaris. Instruant te Patriarchae non solum docentes, sed etiam errantes. Ideo iteratum est exemplum 0442B ebrietatis, ut confirmetur magisterium cautionis.