Caput V.

Examinatur praeceptum de non edendo de ligno scientiae boni et mali, et circa id emergentes difficultates dissolvuntur.

0285B

26. Et praecepit Dominus Deus Adae dicens: Ex omni ligno quod est in paradiso ad escam, edes: de ligno autem quod est scientiae boni et mali non editis. Qua die autem manducaveritis ex eo morte moriemini (Gen., II, 16 et 17) . Qua ratione, ubi praecepit ex omni ligno edendum, singulariter dixerit, Edes: ubi autem de ligno scientiae boni et mali pluraliter, Non edetis, dixerit, non otiosa quaestio. Verum si diligenter intendas, Scripturarum auctoritate absolvi potest. Quod enim bonum, hoc est faciendum: quod autem bonum et faciendum, consonans et adhaerens: quod vero turpe, hoc 155 dissonans, incompositum, atque discretum est. Et ideo Dominus unitatem semper intendens, secundum unitatem 0285C praecepit. Denique unitatem operatur, qui fecit utraque unum. Nec solum utraque, sed etiam omnes unum. Omnes enim unum corpus, et unum spiritum esse nos jussit. Per omnia autem primogenitus, cum sit in unitate cum Patre, conjunctissimus Patri semper est: quia Verbum erat apud Deum. Denique ait: Ego et Pater unum sumus (Joan. X, 30) ; ut unitatem sibi majestatis et divinitatis cum Patre esse monstraret. Sed et nos unum esse praecepit, et suae naturae unitatisque similitudinem in nos gratiae adoptione transfudit dicens: Pater sicut ego et tu unum sumus, ita et isti nobis unum sint (Joan. XVII, 22) . Ergo ubi bonum praecipit, tamquam ad unum praecipit dicens, Edes. Unitas enim praevaricari non potest. Ubi vero de ligno scientiae 0285D boni et mali, dicit non esse gustandum, quasi ad plures dicit, Non edetis. Quod enim prohibitorium est, tamquam pluribus imperatur. Ego tamen aliud puto, et quid futurum sit, in ipso jam Dei sermone reperio. De omni ligno gustandum Adae soli praecepit, quem servaturum sciebat: de ligno autem scientiae boni et mali non esse gustandum, jam non singulariter, sed 0286A pluraliter dicit. Sciebat enim praevaricaturam mulierem, et ideo per pluralitatem ostendit non servaturos, quia plurium discreta sententia est.

27. Et quantum ad Septuaginta virorum sententiam spectat, solutum est quod movebat. Sed quia Symmachus utrumque singulariter dixit, intelligimus id secutum, quia in lege quoque cum populum alloquitur Deus, singulariter loquitur, sicut habes: Audi, Israel, Dominus Deus tuus, Deus unus est (Deut. VI, 4) ; et, Diliges dominum Deum tuum (Ibid. 6) . Nec mihi praejudicat Symmachi interpretatio, qui unitatem Patris et Filii videre non potuit; etsi aliquoties in sermone et Aquila et ipse confessi sint. Nec quisquam de eo quod praevaricaturum populum divina mandata singulariter alloquitur, putet 0286B superiori nostro obvium esse sermoni; quia populus Judaeorum etiam singulariter data praescripta violavit. Lex enim spiritualis est: et ideo alterum in sermone, alterum in praedestinatione, divino populum Deus alloquebatur oraculo. Denique ait: Non coques agnum in lacte matris suae (Exod. XXXIV, 26) .

28. Facilis abhinc praeceptorum coelestium series videretur; nisi quaestionem plurimi commoverent, quibus responderi oportet a nobis; ne simplices mentes malitiosa interpretatione traducant. Plerique enim, quorum auctor Apelles, sicut habes in trigesimo et octavo tomo ejus, has quaestiones proponunt: Quomodo lignum vitae plus operari videtur ad vitam, quam insufflatio Dei? Deinde si hominem non perfectum 0286C fecit Deus; unusquisque autem per industriam propriam perfectionem sibi virtutis adsciscit: nonne videtur plus sibi homo acquirere, quam ei Deus contulit? Tertium objiciunt: Et si homo non gustaverat mortem, utique quam non gustaverat, scire non poterat. Ergo si non gustaverat, 156 nesciebat; si nesciebat timere non poterat. Frustra igitur Deus mortem pro terrore objecit, quam homines non timebant.

29. Discamus igitur quod ibi lignum vitae ubi etiam lignum scientiae boni et mali produxerit Deus. Habes enim quia produxit lignum vitae ἐν μέσῳ τοῦ παραδείσου, hoc est, in medio paradisi. Apud nos enim ἐν μέσῳ intelligitur, quod in medio produxerit. Ergo in medio paradiso et vita erat, et causa mortis. 0286D Intellige quia non homo fecit vitam, sed vel operando, vel custodiendo mandata Dei potuit invenire. Erat autem vita, sicut Apostolus dixit, abscondita cum Christo in Deo (Colos. III, 3) . Homo ergo sive in umbra vitae erat propter vitam futuram, quia umbra est haec quae nunc nostra est vita in terra, sive in quodam pignore vitae erat, quia habebat 0287A insufflationem Dei. Habebat ergo pignus immortalitatis: sed in umbra vitae positus absconditam vitam cum Christo in Deo vulgari quodam tactu et aspectu videre et capere non poterat. Et si nondum peccator, non tamen incorruptae, inviolabilisque naturae; ut pote qui postea peccato lapsus est, nequaquam autem adhuc peccator. Denique in umbra vitae erat: qui autem peccatores sunt, in umbra mortis sunt. Peccatorum enim populus, sicut Esaias docet (Esai. IX, 2) , sedebat in umbra mortis, cui lux orta per Dei gratiam, non per sua virtutis est meritum. Ergo inter insufflationem Dei, et escam ligni vitae nulla discretio. Nec hominem quis potest dicere plus sibi posse acquirere, quam divina ei largitate collatum est. Utinam acceptum tenere possemus. 0287B Labor etenim noster eo proficit, ut quae tributa sunt, resumamus. Tertium illud quod propositum est, quia qui mortem non gustaverat, mortem timere non poterat, facile ex communis naturae usu absolutionem habet. Est enim natura insitum omnibus animantibus, ut etiam quae nondum sibi nocere experta sunt, quasi noxia reformident. Unde enim columbae in ipso sui ortu visit terror accipitris? Unde lupi ovibus formidabiles, pullis milvi? Quod si in iis quae irrationabilia sunt animantia, quidam de adverso genere animantium naturalis est terror, ut etiam irrationabilia sensum fugiendae mortis accipiant: quanto magis in primo homine rationis utique plenissimo, naturalis quaedam opinio mortis debuit esse vitandae.