Caput IX.

An decuerit a Deo praeceptum homini de cibo dari; et cur in proponenda poena non dictum fuerit, moriemini, sed morte moriemini?

42. Nunc quae sit illa ratio consideremus, quid sit istud quod cum mandatum daret homini, de illa admirabili beataque vita praescribens, ne contra faciens 0294C morte moreretur, de manducando et non manducando putaverit esse mandandum. Sunt enim qui putant nequaquam mandatum istud convenire coeli et terrae atque omnium Creatori; nequaquam dignum incolis paradisi, eo quod illa vita similis Angelorum sit. Et ideo non terrenum et corruptibilem hunc cibum esui fuisse possumus aestimare; quia qui non bibunt, neque manducant, erunt sicut angeli in coelo. Cum igitur in cibo neque praemium sit, quia esca nos non commendat Deo; neque magnum periculum sit, quia non quod intrat in os, coinquinat hominem, sed quod exit de ore: videtur sine dubio a tanto auctore non esse praeceptum, nisi hunc cibum ad illum propheticum referas, quia pro magno praemio Dominus sanctis pollicetur suis: Ecce qui 0294D serviunt mihi, manducant: vos autem esurietis (Esai. LXV, 13) . Hic est enim cibus in quo vita definitur aeterna, quo quisquis fuerit defraudatus, morte morietur. Quandoquidem panis vivus atque coelestis ipse Dominus est, qui vitam dat huic mundo. Unde et ipse ait: Nisi manducaveritis carnem meam, et biberitis sanguinem meum, non habebitis vitam aeternam (Joan., VI, 54) . Erat ergo panis aliquis de quo praescripserat edendum paradisi incolis. Quis ille? Accipe 0295A quem dicat: Panem, inquit, angelorum manducavit homo (Ps. LXXVII, 25) . Est enim bonus panis, si facias voluntatem Dei. Vis scire quam bonus panis? Ipse Filius manducat hunc panem, de quo ait: Meus cibus est ut faciam voluntatem Patris mei qui in coelis est (Joan. IV, 34) .

43. Iterum videamus qua ratione Dominus Deus Adae dixerit, morte moriemini: quid intersit, utrum aliquis dicat, moriemini, an addat, morte moriemini. Ostendere enim debemus nihil superfluum in Dei esse mandato. Itaque hoc arbitror. Cum duo sibi sint contraria mors et vita, secundum simplicem sermonem a vita vivere dicimus, a morte mori. Si autem geminare velis utramque, quia vita vitam facit, dicitur, vita vivit, sicut habes in lege. Et quia mors mortem 0295B facit, dicitur, morte morietur. Non est autem superflua ista geminatio: est enim vita ad mortem, et est mors ad vitam; quia quis et dum vivit, 164 moritur; et dum moritur vivit. Fiunt ergo quatuor distinctiones vita vivere, morte mori, morte vivere, vita mori. Cum igitur haec ita se habeant, usus et consuetudinis praejudicium debemus excludere; quia usus hoc habet ut communiter dicatur vivere, et qui vitae vivit, et qui morti vivit: et communiter dicatur mori vel ille qui morti moritur, vel ille qui vitae moritur. Itaque ex quatuor illis duo significat, ut dicat viventem vivere, nec melius deteriusque distinguat, et dicat morientem mori, nec inter malam et bonam mortem videatur esse discretio. Nam indiscreta quaedam vita significatur, qualis irrationabilium 0295C aut etiam parvulorum, et indiscreta mors aeque.

44. Sequestrato igitur usu communi, quid sit vita vivere, et quid sit morte mori, et quid sit vivere morti, et mori vitae consideremus. Puto enim secundum Scripturas, quia vita vivere admirabilem quamdam illam vitam beatamque significet, et hunc vivendi usum spirandique munus cum beatae vitae gratia veluti conjunctum, et quadam participatione permixtum demonstrare videatur. Hoc est enim vita vivere, virtute vivere, beatae vitae actus habere in istius corporis vita. Contra autem morte mori quid est aliud, nisi cum morte corporis deformitatem significare morientis, cujus et caro communi vivendi munere defraudetur, et anima vitae aeternae usum 0295D habere non possit? Est etiam qui vita moritur, ut qui vivit corpore, sed actu moritur suo: quales illi sunt, de quibus ait Propheta: Descendunt in infernum viventes (Ps. LIV, 16) . Et illa de qua Apostolus dicit: Quoniam vivens mortua est (I Tim. LVII, 6) . Quartum superest, quod sunt qui etiam morte vivunt, ut martyres 0296A sancti, qui utique moriuntur ut vivant. Moritur caro, sed vivit gratia mortuorum. Ergo absit a nobis, ut participes mortis vivamus: sed contra participes vitae moriamur. Sanctus enim nec vitae istius se vult esse participem, qui ait: Cupio dissolvi, et cum Christo esse; multo enim melius (Philip. I, 3) . Et alius, Heu me, quod incolatus meus prolongatus est (Ps. CXIX, 5) ? Dolens utique cum consortia vitae speret aeternae, istius vitae fragilitate se contineri. Et ideo possum e contrario dicere, quia etsi vitae vivere bonum est; vitae tamen vivere ambiguum sit, Potest enim dici quis vitae vivere, hoc est, vitae aeternae istius vita corporis militare. Potest etiam dici vitae vivere, hoc est, vel quemcumque, vel sanctum istius vitae habere desiderium corporalis; ut verbi 0296B gratia, si quis ideo honeste putet esse vivendum, ut is longaevitatem vitae bonis actibus consequatur, quales plerique infirmiores sunt quos haec vita delectat.

45. Sicut ergo vitae vivere quid sit accepimus, quid sit morti mori accipiamus, vel morti vivere. Possunt enim esse qui moriantur morti, et qui vivant vitae. Nam qui non ita vivit, ut secundum mortem animae suae vivat, is morti moritur, 165 quia non est obnoxius morti, id est, nexus eum aerumnosae mortis amisit, non constringitur vinculis mortis aeternae. Mortuus est morti, hoc est, mortuus est peccato, mortuus est poenae: cui contrarium est poenae vivere, hoc est, quando quis vivit ad poenam, vivit ad mortem. Qui autem moritur ad poenam, moritur ad 0296C mortem. Est etiam qui in hac vita positus moriatur ad vitam, sicut ille qui ait: Vivo autem jam non ego, vivit autem in me Christus (Galat. II, 20) . Peccato enim mortuus est, Deo vivit, hoc est, mors in eo mortua est, sed vita vivit, qui est Dominus Jesus. Ergo bona vita eorum qui Deo vivunt, mala vita eorum qui peccato vivunt. Est etiam media vita, ut animantium caeterorum, sicut habes scriptum: Producat terra animam viventem secundum genus (Gen. I, 24) . Est etiam vita mortuorum, ut Deus Abraham, et Deus Isaac, et Deus Jacob; quia Deus mortborum non est, sed vivorum. Sunt etiam quibus communitas est quaedam mortis et vitae, de quibus ait Apostolus dicens: Si commortui estis, et convivetis. Si enim complantati, inquit, sumus similitudini 0296D mortis ejus, simul et resurrectionis erimus: scientes quia vetus homo noster simul confixus est cruci; ut destruatur corpus peccati, ut ultra non serviamus peccato. Qui enim mortuus est, justificatus est a peccato (Rom. VI, 5) . Sicut autem figuras multas vitae diximus, ita etiam mortis inveniemus. Dicitur 0297A enim mors mala, secundum illud: Anima quae peccat, ipsa morietur (Ezech. XVIII, 20) . Dicitur et mors communiter, sicut habes verbi gratia: Quia Adam vixit tot annos, et mortuus est, et appositus est ad patres suos. Dicitur etiam mors per baptismatis sacramentum, sicut habes: Consepulti sumus cum illo per baptismum in morte (Rom. VI, 4) . Et alibi: Si autem mortui sumus cum Christo, credimus etiam quod simul vivemus cum illo (Ibid. 8) . Vides quia mors quidem appellatione dicatur, sed haec vita sit nostra.