Caput VIII.

Quomodo licet hic retineamur corpore, tamen animo fugere possimus, atque adeo debeamus; ne cum praetereunte figura hujus mundi opera nostra nosque ipsi praetereamus: quod ne contingat, mandata Dei non praetereamus, sicut nec ullius disciplinae profectum; quemadmodum plures e sanctis veteribus fecisse compertum est.

0590B

45. Fugiamus hinc. Potes animo fugere, et si retineris corpore. Potes et hic esse, et adesse ad Dominum, si illi adhaereat anima tua, si post ipsum cogitationibus tuis ambules, si fide, non specie vias ejus sequaris, si ad ipsum confugias. Est enim refugium et virtus, cui dicit David: Ad te confugi, et non sum deceptus (Psal. LXXVI, 3) . Ergo quia Deus refugium, Deus autem in coelo, et supra coelos: utique 436 hinc illo confugiendum est, ubi pax, ubi requies 0590C ab operibus, ubi epulemur sabbatum magnum, sicut dixit Moyses: Et erunt sabbata terrae vobis escae (Levit. XXV, 6) . Epulatorium enim et plenum jucunditatis et tranquillitatis est, requiescere in Christo, et ejus delectationem videre. Qui ergo confugimus ad Deum, ad mundum revertemur? Qui peccato mortui sumus, peccata repetemus? Qui renuntiavimus saeculo et usui ejus, iterum in luto ejus haerebimus?

46. Fugiamus hinc, quia tempus breve est. Audi quomodo fugias: Et qui habent uxores, ita sint ac si non habeant; et qui flent, tamquam non flentes; et qui gaudent, tamquam non gaudentes; et qui emunt, tamquam non possidentes; et qui hoc mundo utuntur, tamquam non utantur. Praeterit enim figura hujus mundi (I Cor. VII, 29 et seq.) . Non ergo cum praetereunte 0590D figura mundi opera nostra praetereant, ne etiam ipsi praetereamus; sed maneamus in veritate. Si maneamus in Christo, manemus in veritate, et cum eo manebimus, et non praeteribimus, sed dicemus: Benedictio 0591A Domini super vos, benediximus vobis in nomine Domini (Psal. CXXVIII, 8) . Qui enim praetereunt, non possunt dicere, quia non dixerunt praetereuntes viam: Benedictio Domini super vos, quemadmodum dixit Propheta. Itaque si volumus non praeterire opera nostra, non praetereamus mandata Dei, non praetereamus requirendi Jesu Domini diligentiam, emerendi ejus gratiam. Non praeterivit eum illa mulier quae usque in pharisaei domum ingressa, in qua Christus recumbebat, in pedes ejus superfudit unguentum.

47. Non praetereamus disciplinae alicujus profectum, sicut etiam Joseph adolescentulus non praeterivit; quia fratres suos requirebat, et ad eum festinabat locum, in quo pascebant oves; et cum cognovisset quia in Dothaim sunt, perrexit eo. Significatur 0591B autem illo verbo Dothaim defectus idoneus, id est, vanarum opinionum defectus non mediocris, sed perfectus et plenus, in quo profectus est animae. Sapiens enim quando minuit, addit. Deficiunt enim saeculares opiniones, quae mulieribus infirmis comparantur. Unde pulchre quo ostenderetur Sara ad profectum venisse, ut generaret risum et laetitiam: Defecerunt, inquit, Sarae fieri muliebria (Gen. XVIII, 11) . Bona ergo defectio cupiditatum, defectio vanitatis; quia veritatis adjectio est. Unde et sanctus David ait: Defecit in salutare tuum anima mea (Psal. CXVIII, 81) . Paritura etenim erat quae concesserat, eoque et promiserat Deus: paritura laetitiam, et sobriam illam jucunditatis ebrietatem: paritura ante exspectatum, ingenii celeritate 437 partus, facta 0591C sapientiae. Denique et de aliis Hebraeis mulieribus habes, quia Hebraeae prius pariunt, quam veniant obstetrices (Exod. I, 19) ; eo quod animae justorum non exspectent artes et disciplinas propter inventionum genera, nec requirant adjumenta generandi: sed sponte partus suos fundant, exspectationemque praeveniant.

48. Nec minus impiger ad inveniendum, quam ad exsequendum Jacob, cui cum mater dixisset, ut inferret patri escas (Gen. XXVII, 9 et seq.) , definitionum genera suppetisse cernimus. Nam et cito invenit, 0592A et inventorum suorum auctorem testificatus est Deum, in quo et diligentiae palma, et ingenii significatur ubertas. Prima ergo definitio in inventione: quod invenitur, quaeritur: et quod quaeritur, temporis est: quod temporis est, utique diligentiae est. Quod autem praevenit usum temporis, Deus infundit, Deus dat: quod Deus dat, naturae, non diligentiae est. Ingenium igitur divini est muneris . quod autem divini muneris, hoc naturae. Ingenium ergo naturae est, inventio diligentiae: illud sine tempore, hoc indiget tempore. Ideoque illud in tempore praesto est, hoc in spatio temporis investigatur: illud supra nos, hoc vero ad nos refertur.

49. Quaerenti igitur patri cibum verbi (non enim in solo pane vivit homo, sed in omni verbo Dei: talem 0592B cibum quaerebat Isaac, talem cibum esuriebat Petrus (Act. X, 11 et seq.) , quando vidit credituri gentilis populi mysteria) Esau praesto non habuit cibum spiritalis et velocioris ingenii. Dum iste venatur et quaerit, et praedurum atque agrestem sermonem suggerere parat, praevenit Jacob celeri inventione, et miti, et prope domestica responsione suave verbum ministrans, quo eum mulceret ac delectaret. Unde miratus pater ait: Quid est hoc, quod tam cito invenisti, fili mi? Respondit Jacob: Quod tradidit Dominus Deus tuus in manus meas (Gen. XXVII, 20) . Prima definitio in interrogatione est, secunda in responso. Plena igitur omnia reperiens pater quae erant vel ingenii, vel diligentiae, definitionis consummatione conclusit dicens: Ecce odor filii mei tamquam odor agri pleni, 0592C quem benedixit Dominus (Ibid., 27) . Ager enim et naturale habet fertilitatis ingenium, et culturae diligentiam temporalem, meritoque in eo est plenitudo, cui utrumque non deest. Simul cum addiderit: Quem benedixit Dominus, videtur naturae gratiam praetulisse cultionis labori. Et confirmavit Esau dicens: Juste vocatum est nomen illius Jacob. Supplantavit enim jam me bis, et primogenita mea accepit (Ibid., 36) .

50. Sed forte dicas: In quo moram fecit, qui ad venationem a patre missus est? Sed considera quia et pater pronuntiavit, quia paratum habere non posset, 0593A quod spiritaliter petebatur; et ideo quia deficiebat ingenio, vel diligentiae subsidium ut adjungeret, exigebat. Celeritatis quoque admonet, qui ait: Cape arcum et sagittam (Ibid., 3) . Accepit tamen et diligentiae fructum, qui agnovit superius 438 esse ingenii munus.

51. Nec immerito domesticos cibos detulit, qui de domesticis seminis sui sapientiae sibi acquisivit copulam. Bona autem diligentia cum sapientia, et inventio cum ingenio naturali. Denique habens in promptu sapientiae copulam sanctus Isaac, deambulabat in campo, immo abalienabatur. Et nos primo sapientiae copulemur, et sic exeamus in campum quaerere et invenire cupientes. Multi enim sine sapientia male quaerunt. Et ideo Cain quia non acceperat a Deo 0593B prudentiam, male quaesivit, male exivit in campum; Abel bene, qui perfectum sacrificii munus implevit. Bonum enim sapientiae sacrificium, bona est hostia fides, et omnis virtus. Denique sapientia interfecit suas hostias, et miscuit in craterem vinum suum. Et ideo ut insipientibus gentilibus potum fidei daret, ad craterem suum convocavit eos dicens: Qui est insipiens, divertat ad me (Prov. IX, 4) . Et egentibus sensu dixit: Venite et edite de meis panibus, et bibite vinum quod miscui vobis (Ibid., 5) . De hoc cratere Plato in suos libros transferendum putavit, ad cujus potum evocavit animas: sed eas explere nescivit, qui potum non fidei, sed perfidiae ministrabat.