145 Caput I.

Quam difficile sit de paradiso disserere. Ejus tamen auctor, natura, situs, incola indicantur; et res ad mysterium sensum traducitur.

0275A

1. Et plantavit Deus paradisum in Eden secundum Orientem: et posuit ibi hominem quem finxit (Gen. II, 8) . De paradiso adoriundus sermo non mediocrem aestum nobis videtur incutere, quidnam sit paradisus, et ubi, qualisve sit, investigare et explanare cupientibus: maxime cum Apostolus sive in corpore, sive extra corpus nesciat, raptum se tamen dicat usque ad tertium coelum. Et rursus: Scio, inquit, hujusmodi hominem, sive in corpore, sive extra corpus nescio, Deus scit; quoniam raptus est in paradisum, et audivit ineffabilia verba, quae non licet homini 0275B loqui . . . Pro hujusmodi gloriabor, pro me autem non gloriabor, nisi in infirmitatibus meis: si enim voluero gloriari, non ero stultus: nam veritatem dico (II Cor. XII, 5 et 6) . Ergo si hujusmodi paradisus est, ut eum solus Paulus, aut vir aliquis Pauli similis, cum in hac vita degeret, videre potuerit; idem tamen sive in corpore, sive extra corpus viderit, meminisse non possit; audierit tamen verba, quibus prohibitus sit vulgare quod audierat: quo tandem nos modo paradisi situm poterimus absolvere, quem nec videre potuimus: et si potuissemus videre, prohiberemur tamen aliis intimare 146 ? Simul cum Paulus extollere se revelationum sublimitate sit veritus, quanto magis nobis timendum est id sollicitius indagare, cujus etiam revelatio obnoxia sit periculo? Non 0275C igitur hylen hunc paradisum aestimare debemus; et ideo relinquamus Pauli esse secretum.

2. Tamen quoniam hic legimus in Genesi a Deo paradisum esse plantatum secundum Orientem, et ibi esse positum hominem , quem plasmavit Deus; istius paradisi auctorem jam possumus invenire. 0276A Quis est enim qui potuit fingere paradisum, nisi omnipotens Deus, qui dixit et facta sunt, numquam indigens eorum quae generari vellet? Ipse ergo plantavit paradisum de quo dicit Sapientia: Omnis plantatio quam non plantavit Pater meus, eradicabitur (Matth. V, 13) . Bona angelorum plantatio, bona sanctorum. Sancti enim sub ficu et vite dicuntur in illo pacis futuri tempore, in quibus typus est angelorum (Micheae. IV, 4) .

3. Ergo paradisus est plurima ligna habens, sed ligna fructifera, ligna plena succi atque virtutis, de quibus est: Exultabunt omnia ligna silvarum (Ps. XCV, 13) ; ligna semper florentia viriditate meritorum, sicut illud lignum quod plantatum est secus decursus aquarum, cujus folium non defluet; quia totus in eo fructus exuberat. Hic ergo paradisus 0276B est.

4. Locus autem ejus in quo est plantatus , voluptas dicitur. Unde et sanctus David ait: Ex torrente voluptatis tuae potabis eos (Ps. XXXV, 9) . Legisti enim: Quia fons procedit ex Eden, qui rigat paradisum (Gen., II, 10) . 147 Haec igitur sanctorum ligna, quae plantata sunt in paradiso, quasi profluvio quodam torrentis spiritus irrigantur. De quo etiam alibi ait: Fluminis impetus laetificat civitatem Dei (Ps. XLV, 5) . Est autem civitas illa quae sursum est Hierusalem libera, in qua diversa sanctorum merita pullularunt.

5. In hoc ergo paradiso hominem Deus posuit quem plasmavit. Intellige etiam quia non eum hominem qui secundum imaginem Dei est, posuit, sed eum qui secundum corpus. Incorporalis enim in loco 0276C non est. Posuit autem eum in paradiso sicut solem in coelo, exspectantem regnum coelorum, quemadmodum creatura exspectat revelationem filiorum Dei.

6. Ergo si paradisus est in quo erant exorta virgulta, videtur paradisus anima esse quae multiplicat semen acceptum, in qua virtus unaquaeque plantatur, 0277A in qua erat etiam lignum vitae, hoc est sapientia, sicut dixit Salomon (Sap. VII, 25) : quia sapientia non de terra exorta est, sed de Patre. Est enim splendor lucis aeternae, et emanatio omnipotentis gloriae.